Ликовна уметност

Дванаесетмина уметници од земјава и од регионот задутре ќе почнат да го овековечуваат Охрид и неговата околина во рамките на втората регионална ликовна колонија „Балкан спирит“, што ќе се одржи во хотелите „Метропол“ и „Белви“. Иницијативата, што почна лани, која се стремеше да прерасне во голема регионална манифестација на која ќе се дружат и уметност ќе создаваат автори од сите земји на Балканот, и годинава се одржува на исто место како лани, иако основната идеја беше секоја година да се одржува во друга земја од Балканот. Причина за тоа, вели Климе Коробар, претседател на Асоцијацијата за култура „ИКОН“, е што Министерството за култура ниту лани ниту годинава не застанало зад колонијата. Асоцијацијата, заедно со Фондацијата за стратегиски истражувања „Киро Глигоров“, ја организираат колонијата.Глигоров, прв претседател на Република Македонија, се наврати на значењето на Охрид во формирањето на балканската и на евроазиската историја и култура. Тој рече дека цел на колонијата е да се промени сликата за Балканот, кој светот најчесто го доживува како место на конфликти и несогласувања. Промената на сликата за Балканот е од интерес на сите балкански земји. Тука нема место за спорови што се базираат на минатото. Сите заедно ја претставуваме нашата слика пред Европа - реч Глигоров на вчерашната прес-конференција.Коробар рече дека балканските земји со векови ја хранат европската и светската култура. Духовните вредности секогаш биле големи на Балканот и ги надминуваат недоразбирањата. Балканот не е место на судири, туку центар на голема духовна енергија - рече Коробар.Годинашната ликовна колонија ќе трае до 6 јули. На неа уметнички дела ќе создаваат нашите уметници Димитар Малиданов, Васко Ташковски, Данчо Кал’чев, Нехат Беќири, Коста Качев и Симон Апостолски, Станислав Памукчиев и Љубомир Пенов од Бугарија, Михајло Јовичевиќ од Црна Гора, Шакир Весели од Албанија, Жарко Џак од Србија и Бернхард Холеман, редовниот гостин од Австрија. Отворениот ден на колонијата годинава ќе се одржува во Вевчани. На редовните учесници ќе им се придружат Емил Шулајковски, Башким Керими, Сергеј Андреевски и Дик Робертс од САД, а ќе гостуваат и минатогодишните учесници на колонијата, Павле Кузманоски, Владимир Георгиевски и Глигор Чемерски.

(В.И.)
 

Нема црква без претстава на Рождеството Христово
Нема црква во која не е насликано Рождеството Христово, вели академикот Цветан Грозданов, експерт за средновековно сликарство, во пресрет на Божиќ, најрадосниот празник во христијанството.
- Рождеството Христово, заедно со Велигден, празникот на неговото воскресение и денот на Христовото крштевање, се трите највисококотирани меѓу 12-те празници во христијанството. Претставите на овие настани се и меѓу најчесто застапените мотиви на фрескопис и иконопис. Но, речиси и не постои црква без ликовен приказ на раѓањето Христово - вели академикот Грозданов.
Според канониите на живописот, секој иконостас мора да содржи и претстава на раѓањето Христово, зашто, според христијанското верување, светот е спасен со доаѓањето на свет на Божјиот син.
- До денешен ден, во светската уметност, се насликани милиони слики и ликовни претстави на овој значаен настан. Само во македонските цркви постојат неколку илјади претстави на Рождеството Христово - вели академикот Грозданов.
Но, во научната мисла не постои консензус за тоа која од овие претстави е најубава и најзначајна од ликовен аспект.
- Тоа е исто како да се обидеме да кажеме која е најубавата песна во македонската традиција или кој е најдобриот роман во македонската литература - вели академикот Грозданов.
Сепак, како што вели овој експерт, меѓу најкарактеристичните на оваа тема се фрескописите во Курбиново, во црквата „Свети Климент“, позната и како „Богородица Перивлептос“ во Охрид и во скопско Нерези.
Во модерната уметност на Македонија, пак, полека исчезнува ваквото присуство на религиозните мотиви, генерално, а претставата на раѓањето Христово речиси и ја нема.
- Кај некои од помладите сликари можат да се сретнат религиозни мотиви, како кај Новица Трајковски, на пример, но генерално таа тематика е малку застапена. Теми од христијанството може да се сретнат како парафраза, на пример, во сликите на Александар Станковски или кај Жанета Вангели - вели Ана Франговска, историчарка на уметноста.
Религијата отсекогаш имала голема улога во човечкиот живот - во секојдневниот и во оној подлабокиот, духовниот и интимен живот. Таа длабока поврзаност се огледува и во уметноста, во која овие два аспекта, од почетокот на цивилизацијата до денес, редовно оделе рака под рака. Уметниците со векови наоѓале непресушна инспирација токму во религијата, а голем број мотиви што секогаш одново се појавуваат во уметничките опуси на одредени култури, по правило, имаат корен во нивните верувања и религии.
Христијанството како најмоќна религија на западниот свет набргу по инаугурацијата и официјалното признавање го добива приматот во ликовното изразување. Архитектурата, сликите и скулптурите ја одразуваат моќта на црквата. Фактот што црквата долго време била и институција што нудела образование придонел богатите фрески во божјите храмови неретко да бидат и своевидни „книги во слики“ или - учебници за неписмените.
На тој начин, низ вековите се профилирале одреден број теми на кои уметниците и нарачателите секогаш со радост им се навраќале, а кои се врзани за раѓањето, животот и смртта на Исус. Иако списокот на свети теми во западната уметност е подолг, хиерархија сепак постои, па некои теми се покажале како поомилени од други. Меѓу омилените се Христовото раѓање и ликовните претстави на настаните што се во директна поврзаност со него - Благовештението кога архангелот Гаврил & го навестил на Марија среќниот настан, поклонувањето на кралевите пред новороденчето и претставите на Богородица со бебето Христос.

Ј. Ф.

Дело на Бернхард Холеман од Австрија

Вечерва во КИЦ ќе биде отворена изложба на дела од балкански уметници

КАТЕРИНА БОГОЕВА ,Утрински весник

Амбасадорот на Европската унија во Македонија г-динот Ерван Фуере вечерва во 19 часот во Културно-информативниот центар во Скопје ќе ја отвори изложбата „Утопистички остров Балкан спирит“, на која пред скопската публика ќе бидат презентирани 36 дела создадени на првата ликовна колонија „Балкан спирит“.

Колонијата која се одржа летово во Охрид, во организација на Фондацијата за стратешки истражувања „Киро Глигоров“ и Асоцијацијата за култура „ИКОН“, успеа на едно место да обедини значајни сликарски имиња од повеќето земји од Балканот и да ја презентира убавата слика од просторот, обременет сеуште со низа негативни стереотипи за неговите вредности. Делата на дваесеттина балкански сликари: Хасан Налбони (Албанија), Светлин Русев и Милко Божков (Бугарија), Костис Ксантопулос (Грција), Рајко Тодоровиќ - Тодор (Црна Гора), Миодраг Бата - Михаиловиќ и Бранко Миљуш (Србија), Томур Атагок (Турција), Ештреф Ќахили (Косово) и Владимир Георгиевски, Глигор Чемерски, Коле Манев, Решат Амети , Павле Кузмановски , Мирослав Масин, Невзад Бејтули-Кица и Тома Мишев (Македонија), како и на специјалните гости Бернхард Холеман од Австрија и Ханс Херпих од Германија, на публиката ќе ја покажат големината на различноста на ликовното творештво, но и заедничката мисла за безграничната моќ на обединување што во себе ја содржи културата.

Дел од годинешната продукција на колонијата, веќе беше презентиран на изложба во Охрид, а организаторите планираат во наредните месеци на околу 200 адреси на значајни инстиитуции во Европа, да го испратат каталогот на изложбата, отпечатен и на англиски јазик за да ја запознаат пошироката јавност со вредноста и идејата на „Балкан спирит“.


Костис Ксантопулос од Грција

„Не е неважно што „Балкан спирит“ се случи во Македонија и што во иднина ќе продолжи да работи тука неговата работилница на разбојот на душата на која и е иманентна уметноста како универзална вредност и врховен дар од Создателот, со кој Тој го дарувал човекот да создава убавина и љубов, а не мит за темнина со која е богато населена светската историска ноќ“ - ќе запише меѓу другото во текстот од каталогот писателот Ефтим Клетников, додека Сабине Кертнхалер, секретар и конзул на Австриската амбасада во земјава, која е една од подржувачите на ликовната колонија ќе потенцира: „Називот Балкан честопати служи како место на проекции и имагинации. Неговите внатрешни и надворешни граници претставуваат, како и кај сите геополитички и културни имагинации, не само државни граници, туку и културни транзитни простори, во коишто се мешаат јазиците , религиите и идентитетите. Границата од една страна создава идентитет со традиционалното ограничување кон „другото“. Но, таа може и да ги поврзува просторите и да стане мост . Со тоа се намалуваат разликите кон другата култура. Ограничувањата стануваат се потешки. Се создава Third space, како што го дефинира Хоми К Баба, во смисла на непрепознат простор за размислување , или „Не -место“, на коешто се создава новото...Уметноста служи за откривање на скриените потенцијали, а со тоа и за создавање на подобро разбирање на духовниот живот на Балканот, што ќе ги доближи луѓето едни кон други“.

Иако, првично замислена како ликовна колонија која секоја година ќе се одржува во различна балканска земја, претседателот на ИКОН, Климе Коробар, на вчера одржаната прес - конференција посочи дека поради недостиг од потребната институционална поддршка од Министерството за култура за таков вид меѓудржавна соработка, нејзиното второ издание идната година повторно ќе биде во Охрид. Дотогаш, изложбата која скопската публика ќе може да ја види во наредните 15 дена, се планира да биде претставена и во Стразбур