арх. Серафим - ОПТИНСКИТЕ СТАРЦИ (1)

Optinski.starci.jpg

(1768 - 1841)

Глава 2
ДУХОВНИОТ РАСТЕЖ НА ОТЕЦ ЛЕОНИД ПОД БЛАГОДАТНОТО РАКОВОДСТВО НА СТАРЕЦОТ СХИМОНАХ ТЕОДОР

Во Оптинското братство, чиј што организатор и истакнат игумен бил отец архимандрит Мојсеј (1782-1862), до почетокот на XIX век не постоел старечкиот институт, при што самиот архимандрит Мојсеј бил веќе запознаен со старештвото од некои поранешни ученици на прочуениот молдавски старец схиархимандрит Пајсиј Величковски (1722-1794), со право сметан за обновител на монаштвото и на старештвото во Русија.

Оптинскиот игумен отец Мојсеј си поставил за цел во довереното братство да го воведе старештвото, толку неопходното за правилниот растеж на браќата. Во дваесетите години од XIX век на околу 500 метри од манастирот бил изграден познатиот Оптински скит „Св. Јован Претеча," каде што браќата можеле да се оддаваат на поосамен молитвен живот.

Токму во тој скит, по неговото изградување, во 1829 г. дошол да се подвизува со шестмина свои ученици јеромонахот Леонид, наречен при примањето на големата схима Лев. Тој станал првиот старец во Оптинското братство.

За детството на овој познат подвижник не се зачувани речиси никакви сведоштва. Се знае само тоа, дека тој се родил 1768 г. во градот Карачов од тамошни граѓани, чие што фамилијарно име било Наголкини. Во истиот град бил роден и неговиот духовен наставник и близок брат во Христа, познатиот схимонах Теодор, сепризнат ученик на старецот схиархимандрит Пајсиј.

На млади години отец Леонид се занимавал со трговија, многу патувал од својата татковина, запознал и контактирал со луѓе од разни слоеви. На тој начин, тој уште како мирјанин придобил познавање на човечките карактери, драгоцено за својата идна духовна дејност, како и умешност, која отпосле ја употребувал за полза на ближните, кои од него барале духовни совети.

Интересно е да одбележиме, дека уште во 1797 г. отец Леонид, кој, откако прекинал со светот се стремел кон созерцателен духовен живот, отишол како послушник во Оптинската пустина, која, по двегодишно престојување таму, ја напуштил - непознато од кои причини, за да помине неколку други братства и на крајот повторно да се насели во Оптина и таму да го заврши својот овоземен живот во 1841 г., на 72-годишна возраст, како голем праведник. Божјата Промисла го превела преку многу манастири, откако тој многу видел во својот живот и насобрал големо духовно искуство. Независно од внатрешните уредувања во одделни братства, тој насекаде искрено се стремел кон Бога и кон точно исполнување на своите монашки обврски. Така, незабележливо за себеси, тој растел духовно и се збогатувал со мудрост и добродетелност. Откако го минал првоначалното монашко училиште во Оптинскиот манастир, тој отишол во Белобержескиот манастир, каде што во 1801 г. бил пострижен за монах и го добил името Леонид. Во истата година на 22 декември тој бил ракоположен за јероѓакон, а по два дена за јеромонах. Неговото брзо воведување во јеромонашки чин покажува, дека тој ги надминувал другите браќа со својот подвижнички живот и се покажал достоен да стане служител на светиот олтар. Како јеромонах, отец Леонид го поминувал своето време во постојани трудови и на браќата им давал пример на вистинско послушание.

Еден ден, кога бил храмовиот празник, клиросните монаси - во знак на протест поради некои причини - одбиле да пеат на бдението, бидејќи мислеле дека со таа постапка ќе го принудат игуменот јеромонах Василиј да ги исполни нивните барања. Меѓутоа, игуменот не мислел да им отстапува и задоволува барања неполезни за нив. За да ги смири, тој го повикал кај себе секогаш послушниот отец Леонид и уште еден друг монах како него и им наложил тие да го отслужат бдението како клиросни певци. Во тоа време отец Леонид пренесувал сено од чифликот. Преморен и нечист, тој се подготвувал да вечера, кога му ја пренеле волјата на игуменот. Отец Леонид со добра волја ја оставил и вечерата и се, и макар и крајно изморен, покорно застанал на певницата и го отпеал со својот брат целото бдение. А, со редот на службата (типикот) тој владеел многу добро. Игуменот бил задоволен, а браќата - поучени.

Во 1804 г., уште како 36-годишен, отец Леонид бил забележан од месниот епископ Доситеј Орловски и Севски да стане игумен на Белобержескиот манастир. Неговиот избор се случил при следните околности. Кога поранешниот игумен јеромонах Василиј си поднел оставка, браќата се собрале и долго разгледувале кого да изберат на неговото место. Отец Леонид се отклонил од братското собрание и си рекол: „Тие ќе го изберат новиот игумен и без мене. А, квасецот во манастирот е стасан. Да отидам да сварам нов во кујната."

Меѓутоа, по долги разгледувања браќата решиле, дека нема друг соодветен за игумен освен отец Леонид и сите станале и отишле кај него во кујната, ја зеле црпалката од неговите раце, му ја одврзале престилката и го одвеле кај архијерејот, кој го потврдил за игумен.

Пред своето стапување на новата должност отец Леонид поминал малку време во Чолнскиот манастир, каде по Божја Промисла во тоа време се населил, тукушто пристигнатиот од Молдавија схимонах Теодор, за кого веќе рековме, дека бил духовен воспитаник на големиот старец Пајсиј, архимандрит на Молдавско-влахиските манастири. Отец Теодор дошол како наполно утврден во благодатта на Светиот Дух подвижник и како опитен раководител во духовниот живот. Тој на Чолнските браќа, меѓу нив и на отец Леонид, штедро ги раздавал богатствата кои ги поседувал и им бил извонредно многу полезен со своите духовни совети и упатства. Отец Леонид се приврзал кон него со целата своја душа и повеќе од сите придобивал полза од него. Токму под раководството на тој наставник, душата на младиот Леонид започнала да расте и да цвета во верата и благочестието, како дрвото кое го дава својот плод во свое време и чиј лист не венее (Пс. 1, 3). Највозвишена љубов ги сврзувала наставникот и ученикот. Таа љубов во Христа засекогаш го направила срцето на отец Леонид восхитено и цврсто во верата. По ова, наполно разбирливо е колку мачно за него било да се раздели со својот старец, кога требало да го заземе местото на игумен во Белобержескиот манастир. Меѓутоа, Божественото Провидение не за долго ги разделило двајцата соподвижници. Во Чолнскиот манастир отец Теодор станал многу познат со својата светост. Тој не сакал врева, туку тивок пустински живот. Пофалбите му биле здодевни. Сето ова го принудило да се пресели во Белобержеското братство, каде што отец Леонид како новоназначен игумен го примил со отворена прегратка. Така, отец Леонид повторно бил со својот драг старец. Тој ликувал како човек кој ја нашол ризницата, која за извесно време беше ја изгубил. Постојаното духовно општење со старецот го усовршувало жедниот за подвизи ученик - игумен, и бидејќи се вршел по волјата на својот раководител, а не по своја волја, тој го победил суетното самољубие и се задлабочил во светото смирение, кое, криејќи ги од неговиот поглед постигнатите успеси, ја запалувало во него жедта за се повеќе и повеќе труд на духовното поле.

Потоа, отец Леонид духовно општел и со еден многу благочестив и образован духовник кој заземал две должности: игумен на Брјанскиот Свенски манастир и инспектор на Орловската Духовна семинарија. Тоа бил отец Филарет - идниот прочуен со верата и своето благочестие Митрополит Киевски. Високо просветен, тој ја поврзувал својата научна подготовка со искреното срдечно благочестие кое постојано го развивал во себеси преку општење со смирени подвижници и монаси слични на отец Леонид. Од такви општења отец Филарет се научил да го цени духовниот разум на опитните старци и големата полза од нивното благодатно раководство.
Во исто време (1807 г.), со старецот Теодор се случило нешто болно и истовремено бескрајно радосно од духовно гледиште. Тој тешко се разболел. Цели девет дена не вкусил никаква храна и три деноноќија поминал во летаргичен сон. Но, токму кога се било безнадежно, тој одеднаш почувствувал невообичаена натприродна сладост од слезената благодат на Св. Дух врз него. Во душата на болниот отец Теодор тоа разгорело голема жед за осамен и тивок живот. Тој ја споделил таа желба со игуменот и браќата. Од љубов и почит кон старецот веднаш му била изградена осамена куќичка во шумата, на околу 2 кт од братството. Таму, во потполно пустинско молчење, схимонахот Теодор почнал да се подвизува во молитвата, заедно со добродетелниот јеросхимонах Клеопа. Малку подоцна, во 1808 г. кон нив се присоединил љубителот на моли-твениот живот отец Леонид, откако по соодветен ред се ослободил од својата игуменска должност во Белобержескиот манастир. Откако го напуштил местото на началник, тој се чувствувал бескрајно среќен да биде слуга и послушник на својот голем и смирен старец и да ги слуша, седнат до неговите нозе, неговите прекрасни поуки. Тука, меѓу пустинската тишина тој бил тајно пострижен во голема схима со името Лев, меѓутоа, продолжил да се нарекува Леонид.

Набргу, на посетителите на Белобержескиот манастир Промислата им ги открила големите подвизи и духовни постигнувања на пустиножителот отец Теодор, кој живеел тука наблизу. Славата за неговата добродетелност, љубов, сострадание, мудрост и непорочност се пренела насекаде по околните села и градови. Резултатот бил извонреден - илјадници посетители почнале во пустината да ја бараат неговата ќелија. Тоа траело извесно време, но не долго. Колку што самољубието ја сака славата, таа толку е тешка за смиреномудрието. Отец Теодор и неговите соподвижници започнале усрдно да Му се молат на Бога да им открие по својата блага волја каде да бегаат, за да не се заплеткаат во мрежите на суетата. И Бог наскоро во нивните срцата ја разбудил пламената желба да се преселат во најоддалечените предели на Русија. Цели три години таа желба се таела во нивните срца, додека најпосле отец Теодор ненамерно ги измамил своите соподвижници и сам заминал за Новоезерскиот манастир (1809 г.), а потоа се преселил во Палеостровското братство, каде што поминал три тажни години, гонет од човечка злоба и завист. Во 1812 г. тој се определил за безмолвие во скитот крај Валаамскиот манастир. Тука, по неколку години неговите ученици успеале да се присоединат кон него. Околу шест години тие се подвизувале заедно, додека во 1816 г. јеросхимонах Клеопа засекогаш ги оставил и се прибрал при Господа.

Колку и да бегал од суетната слава, схимонахот Теодор насекаде бил прогонуван од неа. Чувствителните души го чувствувале благомирисот на неговата душа и се собирале околу него. Ова предизвикало завист кај некои браќа. За да не дава повод за гревови во таа насока, схимонах Теодор, придружуван од отец Леонид и други свои ученици, нашол прибежиште во Александро-Свирскиот манастир, сметајќи се себеси за непотребен предмет во светот, недостоен за мирен живот на земјата. Тука тој се разболел и на 7 април 1822 г. (Светол Петок) мирно го предал својот дух на Бога. Еве како очевидци го опишуваат овој настан:
„Половина година пред својата смрт отец Теодор паднал тешко болен. „Слава Му на Бога. Слава Му на Бога" - често ги повторувал овие зборови во најтешките минути од своите страдања и велел: „Ете, најпосле, јас го гледам брегот на житејското море, по кое досега мојата душа пловеше како несигурен кораб носен од бури. Слава Му на Бога." Така, во длабоко смирение и синовска покорност пред Божјата блага волја, отец Теодор за се Му благодарел на Божјото провидение и се подготвувал за својот близок овоземски крај. Поминала Страсната седмица. Поминал и Велигден. Настапил Светлиот Петок. Одеднаш лицето на старецот засјаело. Радосна насмевка оживеала на неговите усни. Неговите тажни ученици, молчеливо опкружувајќи го неговиот одар, со побожен трепет и со избезуменост го набљудувале блажениот крај на Божјиот слуга. Преку Елеосветување и света Причест, чистата и светла душа на смирениот подвижник одлетала во горните живеалишта, во блажената вечност...

Отец Леонид остро ја почувствувал загубата на својот единствен духовен наставник и соподвижник. Но, Божјата Промисла не го оставала. Таа му покажала ново боиште за благодатен духовен труд. Макар и лишен од раководител, самиот отец Леонид бил како мудар старец за раководење на други во духовниот живот.

По седумгодишен престој во Александро-свирското братство, тој слушнал за новоизградениот оптински скит „Св. Јован Претеча," и неговите мисли почнале да летаат натаму. Тој жеднеел за осамен молитвен живот. Меѓутоа, пред да се реши да отиде во Оптина, тој поминал - по текот на околностите - околу 6 месеци во Плоштанското братство, каде што се запознал и зближил со својот иден следбеник во старештвото - отец јеросхимонах Макариј. Придружуван од шест свои верни ученици, во 1829 г. отец Леонид се појавил во истото прочуено Оптинско братство, во кое како младич ги направил своите први духовни чекори.

арх. Серафим - ОПТИНСКИТЕ СТАРЦИ (1)

арх. Серафим - ОПТИНСКИТЕ СТАРЦИ (2)

арх. Серафим - ОПТИНСКИТЕ СТАРЦИ (3)

арх. Серафим - ОПТИНСКИТЕ СТАРЦИ (4)

арх. Серафим - ОПТИНСКИТЕ СТАРЦИ (5)

арх. Серафим - ОПТИНСКИТЕ СТАРЦИ (6)

арх. Серафим - ОПТИНСКИТЕ СТАРЦИ (7)

арх. Серафим - ОПТИНСКИТЕ СТАРЦИ (8)

арх. Серафим - ОПТИНСКИТЕ СТАРЦИ (9)

арх. Серафим - ОПТИНСКИТЕ СТАРЦИ (10)

арх. Серафим - ОПТИНСКИТЕ СТАРЦИ (11)

арх. Серафим - ОПТИНСКИТЕ СТАРЦИ (12)