логоFacebook  Twitter  YouTube  eMail

Кожувчанка

 STAREC.na.MOLITVA1

УМНО-СРДЕЧНА МОЛИТВА (Митрополит Јеротеј Влахос)


Кога зборуваме за умно - срдечната молитва, ние се наоѓаме во срцето на таканареченото мистично богословие, т.е. во срцето на православното богословие. Со умно - срдечната молитва се постигнува, но и се изразува единството и заедницата на човекот со Бога.
Кога човекот ќе стекне единство со Бога, тогаш веднаш почнува срдечната молитва. Свети Василиј Велики е карактеристичен во врска со ова. Тој вели дека разбираме добро дека Бог живее во нас кога имаме непрестано сеќавање на Бога.
И уште, ние сме храмови на Пресветиот Дух кога, и покрај земните грижи со кои се занимава нашиот разум - интелект, умот се моли непрестано.
Назив на умно - срдечната молитва
Оваа молитва, која е непрестана молитва на Црквата („Господи помилуј”), се нарекува срдечна затоа што преку неа се открива таканареченото духовно срце и таму дејствува молитвата.
Духовното срце е центарот на човековото постоење и, според свети Григориј Палама, се наоѓа во телесното срце како во орган, а не како во сад.
Срдечната молитва е истоветна со умствената молитва или се разликува од неа аналогно со значењето на зборот ум (νους).
Светиот Григориј Палама, кој што е изразител на целото црковно светоотечко учење за исихастичкиот живот,
вели дека ум се нарекува и суштината на душата (срцето),
но и дејството на душата кое се состои во помислите.
Така, ако го поистоветиме умот со срцето, тогаш можеме да ја поистоветиме и умствената со срдечната молитва. Во секој случај, треба да се нагласи дека во светоотечкото богословие ум е најсуптилното внимание, кое во паднатата состојба се расејува преку сетилата во созданието и му се потчинува или се поистоветува со разумот (логиката), со страстите и со условите на средината што нè опкружува.
Тој ум, кога од својата расеаност ќе се врати во срцето, дејствува таму и затоа се нарекува умствена и срдечна молитва. Значи, природното пребивалиште на умот е срцето. Со неговото сконцентрирање таму и телесниот орган на срцето го чувствува присуството на Божјата благодат, се насладува, се разгорува, се весели, се стоплува, а тие енергии му ги предава и на целото тело. На тој начин имаме преобразување и на човековото тело.
Така, кога умот (најсуптилното внимание) се наоѓа во разумот и таму се моли, тогаш тоа се нарекува разумна молитва.
Меѓутоа кога умот влегува во срцето и таму самодејствува молитвата, тогаш тоа се нарекува умно - срдечна молитва.
Затоа треба да правиме јасна разлика.
Едно е разумната молитва, а друго е умно - срдечната молитва.
Ова го велам затоа што некои луѓе разумната молитва ја нарекуваат умствена молитва.
Повторувањето на молитвата
„Господи Исусе Христе, Сине Божји, помилуј ме” со разумот, со употреба на бројаница, ја нарекуваат умствена молитва,
но таа молитва е разумна молитва.
Начин на умствената молитва
Прашањето како почнува умствената молитва, од една страна е прашање на надворешно учење, на раководство од страна на опитен духовен отец, а од друга страна е прашање на внатрешен личен опит.
Значајно е да се каже дека битен повод за развивање на умствената молитва претставува постоењето на православно Предание и постоењето на православен терапевт.
Фактот дека во денешната епоха умствената молитва изгледа како тешко постиглива не е независен од губењето на Православното Предание во неговата внатрешна срж, која што се состои во очистувањето, просветлувањето и обожението, како што и не е независен од фактот на непостоењето на многу духовни отци кои располагаат со тој православен метод.
Во секој случај, постојат два основни начини преку кои се развива умствената молитва, која всушност претставува враќање на умот во срцето и соединување на умот со срцето.
Првиот начин е доаѓањето на Божјата благодат преку целиот аскетски живот, и тоа во време кога можеби човекот не ја очекува, преку која се соединува умот со срцето.
Треба да се каже дека умот со срцето, односно енергијата со суштината на душата се соединуваат само преку Божјата благодат.
Молитвата во нејзиниот вистински израз, според учењето на светиот Јован Дамаскин, е „брачна врска помеѓу човекот и Бога”.
Ова успешно дефинирање покажува што е всушност умствената молитва. Кога велиме Божја благодат, мислиме на Божјата несоздадена енергија. А бидејќи ние го стекнуваме општењето и соединувањето со Христос преку несоздадената благодат, затоа и со учеството во несоздадената благодат имаме заедница со Христа.
Таа несоздадена Божја благодат е Царството Божјо, затоа што во Православното Предание Царството Божјо не е нешто надворешно и не е некоја создадена реалност, туку е учество во Божјата благодат.
Кога Божјата благодат доаѓа во срцето, тогаш човекот станува духовно свештенство, според учењето на светиот Григориј Синајски.
И уште, станува храм во кој се служи Литургија.
Од ова ја разбираме поврзаноста на умствената молитва со Христос и со Светиот Дух. Со други зборови, умствената молитва не е човекоцентрична состојба или психолошки израз, туку е опит на Божјата благодат.
Секако, тоа не значи дека оној кој има умствена молитва и кој станува храм на Пресветиот Дух и го доживува Царството Божјо не се причестува со Пречистите Тајни или дека се оттуѓува од Светите Тајни на Црквата.
Напротив, целата таа умствена молитва се развива во оној човек кој живее во светотаинското и аскетското предание на Црквата. Така, срдечната молитва ја зголемува жедта за Причеста, а Причеста го разгорува жарот за молитвата.
Умно - срдечна молитва надвор од Литургијата и надвор од сета атмосфера на Православието, ако не е незамислива, тогаш е тешко да се развие, па дури е опасна. Може да одведе во опрелестени состојби. Оној кој се вежба во умствената молитва го доживува доаѓањето на Христос во Причеста. Со причестувањето со Пречистите Тајни се зголемува неговиот жар за молитва и се зголемува неговата љубов за Бога.
Затоа искусниот духовен отец, кој сака да им помогне на своите духовни деца да достигнат до непрестаното сеќавање на Бога, го употребува Преданието на Црквата кое се состои во таканареченото очистување на срцето.
Тоа очистување на срцето не е ништо друго освен преобразување на страстите, наше ослободување од задоволството и скрбта и отфрлање од срцето на сите помисли.
Сè што помага кон исполнување на оваа цел е соодветен начин за развој на умствената молитва. Така, учењето за умствената молитва не е надворешно и механичко, туку е поврзано со методот на исцелување на човекот.
Вториот начин, кој можеби е полесен и за пократок временски период му помага на човекот да искуси што значи да се врати умот во срцето, е таканаречениот „научнички” метод.
Треба да нагласам дека овој „научнички” метод, кој всушност се поистоветува со разумната молитва и со макотрпниот труд да го сконцентрираме нашиот ум на молитвата, се случува и за време на одземањето на Божјата благодат.
Кога Божјата благодат доаѓа во срцето на човекот, тогаш автоматски умот се соединува со срцето.
Во состојба кога не дејствува Божјата благодат ние се обидуваме да се сконцентрираме и тоа се нарекува “научнички” метод.
Методот на „научничкото” вежбање во молитвата е разновиден. Би сакал да ги наведам најкарактеристичните случаи.
На почетокот се трудиме да ја повторуваме молитвата со устата, стремејќи истовремено со умот (со вниманието) да ги следиме зборовите на молитвата, но одбегнувајќи да фантазираме за она што го мислиме.
Во тој случај повеќе се врши разумната молитва и умот се поврзува со разумот. Тој начин ни помага затоа што и увото учествува во таа работа, па така човекот има повеќе помош за да го сконцентрира својот ум на молитвата.
Секако, треба да нагласам дека кога велам дека се изговара молитвата, мислам на молитвата „Господи Исусе Христе Сине Божји помилуј ме”, која се кажува цела или скратена, или дури и други молитви од Давидовите псалми, како што се:
„продолжи ја Твојата милост врз оние кои Те познаваат”, „исцели ја мојата душа бидејќи Ти согрешив” итн.
Добро е да потенцирам дека внимаваме да имаме една основна молитва и затоа се препорачува молитвата
„Господи Исусе Христе, Сине Божји, помилуј ме”, бидејќи така му е полесно на умот да се сконцентрира, без да ги пренебрегнуваме другите молитви кои ни ги дава Светиот Дух.
Понекогаш ја кажуваме молитвата шепотејќи со нашите усни, без да ги употребуваме гласните жици, и тогаш умот се наоѓа повеќе во усните отколку во разумот.
Тој начин е соодветен, затоа што помага во сконцентрирањето на умот без да се бранува човекот со силно изговарање на молитвата. Во тој случај повеќе се движат усните и јазикот и се слуша едно едноставно шепотење.
Нагласуваме дека и во овие случаи се бориме да се ослободиме од фантазијата. Колку што можеме се ослободуваме од нејзиното влијание, затоа што во подвигот на тој внатрешен мистичен живот фантазијата може да направи големо зло и се развива сè понагласено со страшни последици за нашиот живот.
Го велам ова затоа што во подвигот за да се развие таканаречениот „мистичен” свет човекот стекнува едно внатрешно умствено тихување во голем степен.
Меѓутоа, тогаш е возможно една мала фантазија и една мала слика или една обична надворешна дразба да остане во умот за подолго време и човекот да го слуша тоа во текот на еден голем временски период.
За световниот човек, чиј што внатрешен свет е полн со слики, фантазии и сл. веројатно е една обична дразба да не му направи голем впечаток. Но на исихастот, кој се вежба во таа свештена работа, и најмалата дразба што произлегува од сетилата и од фантазиите му предизвикува голема бура и останува многу време во него.
Исихастот во таа состојба, бидејќи неговиот внатрешен свет станал многу чувствителен, внатрешно континуирано ја слуша таа дразба подолго време.
Затоа велиме дека човекот кој се вежба во разумната и во умствената молитва се бори да ги одбегнува надворешните дразби, па дури и самите слики на фантазијата.
Секако, почетниците не можат лесно да се ослободат од фантазиите, па затоа и нивната молитва има нагласен фантазерски карактер. Меѓутоа пополека, со дејството на Божјата благодат и со умножувањето на покајанието, човекот се очистува од сите внатрешни слики и од самата фантазија.
Понекогаш исихастот, вежбајќи се во умствената молитва, го чувствува својот ум како да се наоѓа околу грлото, при што важат Давидовите зборови „колку се слатки за моето грло Твоите зборови Господи”.
Понатаму колку што умот слегува во срцето, толку понагласено се чувствува неговото слегување. По грлото се чувствува присуството на умот во надворешниот дел на телесниот орган на срцето, а потоа го чувствува како дејствува во срцето.
Во тој случај велиме дека умот влегува во срцето со дејството на Божјата благодат во атмосфера на најдлабоко покајание и, секако, го слуша треперењето на духовното срце.
Слегувањето на умот од разумот во срцето се случува пополека, и со дејството на Божјата благодат.
Иако растојанието од разумот до срцето е многу мало, сепак реално е голема и е потребен нагласен труд и голема борба за да слезе умот од разумот во срцето.

 

Избор од фб профил на

Александар Свирски

 4ти ноември 2020 лето Господово

 



dobrotoljubie

Поуки од Светите Отци

dobrotoljubie

Духовност

Октомври 20, 2024
TviTER281

Монашки и свештенички семинар во митрополијата на Киншаса (06.09.2024 21:29)

Со Божја благодат и благослов на Неговата Светост Папата и Патријарх Александриски и на цела Африка г. Теодор II, во Митрополијата на Киншаса, во Конго, се одржаа семинари за монасите и свештениците.
Јуни 30, 2024
Avraamovo.GOSTOLJUBIE

Света Троица во Стариот Завет

„Секоја енергија која од Бога се простира на творевината и се именува со многу имиња, од Отецот излегува, низ Синот се протега, а во Духот Свет се совршува“ (Свети Григориј Ниски, „За тоа дека не смее да се говори за три Бога“). Вистината за постоењето на…

За нафората

HRISTOS.nafora
Нафората е осветен леб,кој бил принесен на жртвеникот и чија средина е извадена и…

Проскомидија

TVIT602
·Што е Проскомидија? Еретиците немаат Проскомидија. Проскомидијата е уводниот дел на…

Јован Дебарски Архиепископ Охридски (30 август/12 септември)

Сеп 13, 2021 Житија 3227
Овој свет и богоносен отец наш Јован Дебранин, Архиепископ Охридски и прв ктитор на…

Свети свештеномаченик Харалампиј

Фев 23, 2020 Житија 7719
ih3387
Секој човек со своето раѓање добива лично име по кое го препознаваат во текот на целиот…

Најново од духовност

Православен календар (2)

 

28/12/2024 - сабота

Божикен пост (пост на масло)

+Светиот свештеномаченик Елевтериј; Свети Стефан Исповедник Сурожски; Преподобен Павле во Латра; Преподобен Пард Отшелник;
Правила и одредби на Православната Црква за постот
Православен календар за овој месец - МПЦ

Кожувчанка

Молитви кон Пресвета Богородица за секој ден во седмицата

 Радувај се, Ти Која од ангелот ја прими радоста на добрата вест дека Бог Слово ќе прими тело од Тебе! Радувај се оти го носеше Создателот во Твојата утроба! Радувај се Ти Која го роди Бога во тело, Спасителот на светот! Повеќе...

Тропар

Тропар на светиот Божји пророк Агеј 16 декември / 29 декември 2024

Тропар на светиот Божји пророк Агеј 16 декември / 29 декември 2024

Глас 2Агее свети пророче, ти кој поведен беше, храмот Господов духовно да го осознаеш, оној кој човек не го гради,туку Господ...

Тропар на светиот Христов свештеномаченик Елевтериј Илирски и неговата мајка Антија 15 декември / 28 декември 2024

Тропар на светиот Христов свештеномаченик Елевтериј Илирски и неговата мајка Антија 15 декември / 28 декември 2024

Глас 3Свети свештеномачениче Елевтерие,ти кој ѕверови скротуваше, со благодат Божја срца човечки лекуваше,Христос преку тебе луѓе во ангели приведе

Тропар на светите Христови маченици Тирс, Левкиј, Калиник, Филимон, Аполониј и други со нив 14 декември / 27 декември 2024

Тропар на светите Христови маченици Тирс, Левкиј, Калиник, Филимон, Аполониј и други со нив 14 декември / 27 декември 2024

Маченици свети Христови, вие кои со благодат Господова огнот во вас го скротивте,  а силата негова во ревност за Бога ја...

Духовната убавина на Богородица се пројавува и во моментот на Распнувањето на Нејзиниот Син

Тебе, Богородице поборнице – војвотко, ние слугите Твои, откако се избавивме од зло, Ти пееме победни и благодарствени песни. Ти имаш сила непобедна, од секакви опасности ослободи не за да Ти пееме : Радуј се, Невесто Неневесна! Повеќе...

Болестите според светоотечкото учење

Значи, не се надевај на лекарска вештина без благодат и не ја отфрлај своеволно, туку моли Го Бога да ја спознаеш причината за казната, а потоа моли за избавување од немоќта, трпејќи сечење, горење, горчливи лекови и сите лекарски казни Повеќе...

Свети Лука Симтерополски: Архиепископ и хирург

Едноставно е да се претпостави дека професорот – епископ, соединувајќи го во своите раце крстот и скалпелот, ги порази современиците токму со тоа необично соединување на двете разновидни сфери на активност.  Повеќе...

Духовни поуки: „Помоли се за мене“

Со Бога зборувај многу, а со луѓето малку; ако во Божјиот закон се подучуваш - ќе успееш и во едното и во другото. Повеќе...

Живот без стрес

Ако разбереме што се крие зад стресот, ако ја видиме лагата, која што се крие зад него, на крајот ќе увидиме дека не постои причина за да бидеме во стрес.. Повеќе...

Митрополит Струмички Наум - Да пораснеме барем до Стариот Завет

И не само што немаат туку се и очигледна пречка за влез во Царството Небесно, и пречка да се сфати и пренесе неговата идеја и порака. Повеќе...

Епископ Тихон Шевкунов: „НЕСВЕТИ, А СВЕТИ“

Несвети, а свети. Луѓе, кои навидум живееле во нашето секојдневие, се соочувале со проблемите со кои ние се судираме, боледувале од болести од кои ние боледуваме, често осудувани од околината, а сепак, не биле секојдневни. Луѓе, кои не се на иконите, но го предавале животот од иконите во сите нивни дела, зборови, мисли. Луѓе, за кои тишината прозборила дека се свети.  Повеќе...

ГОЛЕМАТА ТАЈНА НА ДИВЕЕВО - Кој ќе доживее, ќе види

Како дополнување на оваа тајна, еве што слушнав од устата на 84-годишната игуманија на манастирот Дивеево, Марија. Бев кај неа во почетокот на 1903 година веднаш по канонизирањето на преподобниот Серафим и заминувањето на царското семејство од Дивеево. Повеќе...

Арх. Калиник Мавролеон: Монологот БОЖЈИ

 

Те гледав кога се разбуди угрово. Чекав да ми кажеш два-три збора, да се заблагодариш за се што ти се случува, да побараш мое мислење за се што треба да правиш денес. Повеќе...

За Моето име

Поуки на грузискиот Старец Гаврил Ургебадзе за последните времиња

 

„Ѓаволот има 666 мрежи. Во времето на антихристот луѓето ќе очекуваат спасение од космосот. Тоа ќе биде и најголемата замка на ѓаволот: човештвот ќе бара помош од вонземјаните, не знаејќи дека тоа се, всушност. – демони.“ Повеќе...

Взбранной Воеводе победительная