Беседи

 

---

И го пофали господарот несправедливиот настојник, оти постапил досетливо; зашто синовите на овој свет во својот род се подосетливи од синовите на светлината.

И Јас ви велам: ‘створете си пријатели со неправедно (со туѓо) богатство, та кога осиромашите да ве примат во вечните живеалишта’. (Лука 16, 8-9)

Се што имаме е дар од Бог. Ова не се однесува само на благодатта на свештенството, ниту само на благодатта што секој православен христијанин ја добива во Црквата туку се однесува и на благодатните дарови на постоењето, на животот и на словесноста што секој човек ги има. Со сите овие дарови, за кои ништо не сме придонеле да ги имаме, треба да се ставиме во служба на времено и вечно спасение на нашиот ближен.

Затоа и прашањата на коишто ќе треба да одговориме на Страшниот суд не се однесуваат толку за верата и Црквата на која припаѓаме колку на конкретните лични дела: дали кога Господ Христос беше гладен Му дадовме да јаде; дали кога Господ беше жеден Му дадовме да пие; дали кога Господ беше странец Го примивме; дали кога Господ беше необлечен Го облековме; дали кога Господ беше болен Го посетивме; дали кога Господ беше во затвор дојдовме при Него... Ако случајно некој праша, кога сето тоа Господи? Одговорот барем на нас христијаните ни е многу јасен: вистина ви велам, доколку сте го направиле тоа на еден од тие Мои најмали браќа, на Мене сте Ми го направиле (Мат. 25, 40).

Ете, тоа е начинот на кој се створаат пријатели со туѓо богатство та кога ќе умреме да бидеме примени во вечните живеалишта. Но, ваквиот материјален и конкретен начин важи само за синовите од овој свет, односно важи за сите оние што не го ослободиле доволно своето срце од страстите и што го немаат дарот на молитвата во срцето, односно што се наоѓаат на првиот степен од духовниот разој. За оние што се на вториот степен од духовниот развој, на степенот од просветленост на умот, важи друго правило. Таквите, секое добро за своите ближни го измолуваат од Господ и го добиваат, во своето срце. Во нивните срца Синот Човечки има каде глава да подслони (Лука 9, 58).

Толкувањето на претходното зачало од истата глава на Евангелието нека биде само како вовед во толкувањето на денешното...

Верниот, во малку и во многу е верен, а несправедливиот, и во малку и во многу е несправедлив... (Лука 16, 10)

За ова, овој пат би рекол вака: борецот, и во малку и во многу е борец, а млакиот, и во малку и во многу е млак; храбриот и одлучниот, и во малку и во многу е храбар и одлучен, а плашливиот и колебливиот, и во малку и во многу е плашлив и колеблив; богољубивиот и послушниот, и во малку и во многу е богољубив и послушен, а самољубивиот и непослушниот, и во малку и во многу е самољубив и непослушен; постојаниот, и во малку и во многу е постојан, а непостојаниот, и во малку и во многу е непостојан. Зборувам за генералната насока на движење, а не за осцилациите. Зборувам за внатрешниот став во срцето, а не за надворешните манифестации. Ви зборувам за војната во која веќе сме победници, а не за загубените битки.

Па така, ако во неправедното богатство (дар со кој се проверува нашата верност) не бевте верни, кој ќе ви го довери вистинското? (Лука 16, 11)

Ако  првата светлина на очистената енергија на умот што Бог ни ја дарува за согледување на сопствените гревови и на сопствената валканост ние ја користиме за согледување на туѓите гревови и за судење и осудување на ближните, тогаш сами си го затвораме патот за вистинската светлина што Бог ни ја дарува да ја видиме со преобразените телесни очи, откако ќе ја очистиме и суштината на умот во срцето.

Ако дарот на умносрдечната молитва не го преточиме во повеќечасовен молитвен дневен подвиг, Кој ќе ни ја довери вистинската, односно непрестајната умносрдечна молитва?

Ако со својата просветленост не го активираме и не опстоиме во подвигот на аскетската љубов кон непријателите, Кој ќе ни ја довери вистинската, односно благодатната љубов кон непријателите? Дар, без кој се доведува во прашање каква било друга меѓучовечка „љубов“.

И ако во туѓото не бевте верни, кој ќе ви го даде вашето? (Лука 16, 12)

И ако не го искористите времето што ви е дадено за духовно растење во моментите кога благодатта се крие од вас, односно ако не постапувате во време кога благодатта е сокриена од вас исто како и кога е присутна, Кој ќе ви ја даде вашата, односно онаа што постојано и нескриено би пребивала со вас?

Ниеден слуга не може да служи двајца господари; зашто, или едниот ќе го замрази, а другиот ќе го засака, или на едниот ќе угоди, а другиот ќе го презре. Не можете да служите на Бога и на Мамона. (Лука 16, 13)

Ако овој заклучок важи дури и во рамките на служењето на еден ист Господар: оној кој не е во брак се грижи за она што е Господово; како да Му угоди на Господа, а женетиот се грижи за земното: како да ѝ угоди на жената (1 Кор. 7, 32), тогаш колку ли повеќе важи истиот кога некои веќе се одлучиле дека ќе Му служат на Бог или дека ќе му служат на ѓаволот? Со таа разлика што, додека ние Му служиме на Бог, демонот постојано насилно се наметнува и сѐ прави да станеме негови слуги, а на оние што на демонот му служат, Бог постојано и ненаметливо ги води со Својата промисла кон спасение и смирено го чека одговорот на Својата долготрпелива и бескрајна љубов.

Сето тоа го слушаа фарисеите кои беа среброљупци, и Му се потсмеваа. (Лука 16, 14)

Среброљубието во суштина е телољубие, земјољубие и на крај - црвољубие. Како што вели свети Јован Лествичник: Затоа што се  што е создадено ненаситно тежнее кон сродното на себе: крвта кон крв, црвот кон црв, земјата кон земја. Зошто тогаш и телото не би копнеело по тело? Оваа состојба бара Господ да ја надминеме кога вели: роденото од тело, тело е; а роденото од Дух, дух е (Јован 3, 6); и вистина, вистина, ти велам, ако некој не се роди одозгора, тој не може да го види Божјото Царство (Јован 3, 3). Затоа, повторно според Лествичник: сепак, ние што ја совладуваме природата и копнееме по Небесното Царство се обидуваме (во текот на подвигот на духовното растење) да го измамиме тој измамник (телото, но и демонот) со разни лукавства. Пресвета Богородице, спаси нe!

Митрополит Струмички г. Наум

(според записот на сестрите)

Посети:{moshits}

Божествена Литургија, Стар Дојран (09.12.2007)

Денес, во манастирот на свети Максим Исповедник и свети Григориј Палама во Стар Дојран, Божествена Литургија отслужи Митрополитот струмички г. Наум. Во толкувањето на денешното Евангелие, Владиката рече:

Денес, на денот на свети Јован Милостив, Митрополитот струмички г. Наум отслужи Божествена Литургија во манастирот на свети Максим Исповедник и свети Григориј Палама во Стар Дојран.

Но Бог му рече: безумниче, ноќеска ќе ти ја побарам душата твоја; тоа што си го приготвил, кому ќе остане?

Така бива со оној што собира добра за себе, а не се богати во Бога. (Лука 12, 16-21)

После прочитаното Евангелие, Владиката рече:

„Целиот наш живот е дар Божји. И сиромаштвото е дар Божји, кога сиромавиот со смирение и трпение Му благодари на Бога за него, и го препознава овој дар. И богатството е дар Божји, кога богатиот со смирение и трпение им служи на сиромавите со своето богатство и на тој начин Му благодари на Бога за него, и го препознава овој дар. Кога луѓето би ги препознавале даровите Божји и кога со смирение и благодарност би се однесувале кон нив, даровите Божји би служеле како средство за надградување и остварување на нашата заедница во Богочовекот Христос, нашиот најголем дар Божји и би служеле како средство за наше спасение. Со други зборови, само на тој начин можеме да Му благодариме на Бога кога неговите дарови повторно Нему Му ги принесуваме – Твои дарови од Твоите, на Тебе Ти ги принесуваме за сите и за сѐ. Делотворниот однос на благодарењето од севкупниот наш живот соборно се исполнува со нашето учество во Светата Евхаристија (Благодарење) на Црквата Божја.

Но, како конкретно богатиот „успева да собира“ добра само за себе, а не се богати во Бога, односно како тој своето богатство како дар Божји не Му го принесува конкретно на Бога? За да го објасниме овој негативен пример ќе се послужиме со друг негативен пример од случувањето на Страшниот суд:

Тогаш ќе им каже и на оние што се од левата страна: ‘Одете од Мене, проклети, во вечен оган, приготвен за ѓаволот и неговите ангели. Зашто гладен бев и не Ми дадовте да јадам; жеден бев и не Ме напоивте; странец бев и не Ме прибравте; необлечен бев и не Ме облековте; болен и во затвор бев и не Ме посетивте’.

Тогаш и тие ќе Му одговорат и речат: ‘Господи, кога Те видовме гладен, или жеден, или странец, или необлечен, или болен, или во затвор и не Ти послуживме?’

Тогаш ќе им одговори и рече: ‘Доколку не сте го направиле тоа на еден од овие најмали браќа и Мене не сте Ми го направиле’. (Матеј 25, 41-45)

Гледаме дека Господ се поистоветува (дури и најповеќе) со секој еден страдалник. Затоа секогаш кога со своето богатство ќе му помогнеме на еден од овие најмали Христови браќа што страдаат, ние не собираме за себе туку се богатиме во Бога.

Сето ова погоре кажано начелно важи најнапред и најповеќе за луѓето што живеат и работат во светот. За монахот, како оној што е мртов за овој свет, начелно важи друго правило. Монахот е должен да Го нахрани, напои, прибере, облече, посети и Му послужи на Христос во своето срце. Секако, за да го оствари ова најнапред треба да го очисти своето срце од страстите, да го осознае ‘местото’ на срцето, да го открие Царството Небесно внатре во себе и да застане пред Царот на Славата, распнат заради нас и наше спасение.

Ова богатење во Бога се случува на трите степени од духовниот развој: на степенот на очистување на срцето од страстите, на степенот на просветлување и на степенот на обожение.

На првиот степен во Бога се богати оној кој го чисти своето срце од страстите, односно оној кој ги преобразува своите страсти во добродетели, и ги умножува истите. Секако, овој процес мора да се случува во рамките на конкретно и апсолутно послушание, односно кога со слободното потчинување на нашиот ум под умот на духовниот отец престануваме да ја храниме страста на словесниот дел од душата (умот) – гордоста, суетата, високото мислење за самите себе.

На вториот степен во Бога се богати оној кој страда во подвигот за исполнување на Христовите зборови: љубете ги непријателите свои и кој својот ум повеќе часови од денот го држи молитвено закопан во своето срце (дури и за време на Светата Литургија) барајќи го само Него, а не Неговите дарови.

На третиот степен на децата Божји им се открива тајната на зборовите на нивниот Небесен Отец дека сѐ Мое е ваше и им се открива соборната димензија на повикот на Духот Божји внатре од нивните срца: Авва, Оче! – им се открива она што светиот старец Софрониј го нарекува плач за целиот Адам.

Господи, помилуј...!“

(според записот на присутните сестри)

 „Во денеска прочитаното Свето Евангелие ги препознаваме трите состојби на духовниот раст кои светите Отци ги откриле и ни ги пренеле како свој духовен опит:

Кога одеше по патот, некој Му рече: Господи ќе врвам по Тебе каде и да одиш. Исус му рече: лисиците имаат легла и птиците небески – гнезда, а Синот Човечки нема каде главата да ја подслони – обожение;

На друг пак му рече: врви по Мене. А тој одговори: Господи, позволи најнапред да отидам и да го закопам татка си. Но Исус му рече: остави ги мртвите да ги закопуваат своите мртовци, а ти врви по Мене и проповедај го царството Божје – просветлување;

А друг еден рече: Господи, ќе идам по Тебе, но позволи ми најнапред да се опростам со своите домашни. Но Исус му рече: никој, што ја ставил раката своја на ралото и погледнува назад, не е достоен за царството Божје – очистување на срцето од страстите (Лука 9, 57-62).

Во ова евангелско четиво ги препознаваме сите состојби на духовниот раст но прикажани во еден обратен редослед од она како ние духовно растеме.

Овој обратен редослед го сретнуваме и во свештеничката молитва пред читањето на Светото Евангелие за време на литургиското собрание на верниот народ. Во оваа молитва се вели: Запали ја во нашите срца, човекољубив Владико, бесмртната светлина на Твоето богопознание (обожение); отвори ги очите на нашиот ум за да ги разбереме Твоите евангелски проповеди (просветление); всади го во нас и стравот на Твоите блажени заповеди та победувајќи ги сите телесни похоти да живееме духовен живот, мислејќи и творејќи што Ти е на Тебе угодно (очистување).

Овој обратно прикажан редослед во евангелското четиво и во литургиската молитва во сѐ е согласен со теолошкиот редослед и структура на целиот домострој на нашето спасение собран во зборовите на свети Јован Богослов: Во тоа се состои љубовта, што не ние Го засакавме Бога, туку Бог нас нѐ возљуби и Го прати Синот Свој, за да ги очисти гревовите наши (1 Јован 4, 10). Ова не треба никогаш да го заборавиме.

Љубовта Божја, откровението Божјо, е основа на синергијата помеѓу Бог и човекот. Благодатта Божја е основ на нашиот подвиг во процесот на очистување, просветлување и обожение. Овој процес, после личниот повик Божји до секој од нас, како што може да се забележи во делата на светите Отци и од нашиот личен опит, влегува во својот „природен“ тек и се движи од најниската духовна состојба кон највисоката: Никој од врзаните со телесни похоти не е достоен да Ти приоѓа (очистување) или да Ти се приближи (просветлување) или да Ти служи (обожение) Тебе, Цару на славата (молитва на Светата Литургија пред принесувањето на Светите Дарови).

   Но, да се вратиме на денешното Евангелие... Лисиците имаат легла и птиците небески – гнезда, а Синот Човечки нема каде главата да ја подслони. Со овие зборови Богочовекот Христос ни потврдува дека човековото срце како духовен центар е единственото место на лична средба помеѓу Бог и човекот. Дека само во очистеното, просветлено и обожено срце Господ наоѓа Свој спокој и почивалиште. Дека многу малку подвижници во една генерација го достигнуваат дарот на обожение, на непрестајната умносрдечна молитва и на гледањето на Божествената несоздадена светлина.

 Но Исус му рече: остави ги мртвите да ги закопуваат своите мртовци, а ти врви по Мене и проповедај го Царството Божје. Со овие зборови Богочовекот Христос му потврдува на Својот ученик дека он не е духовно мртов и дека затоа и го повикува да го проповеда и сведочи Царството Божјо. Никој не може да го проповеда и сведочи Царството Божјо ако нема опит од него, а тоа Господ најдобро го знае. Господ најдобро знае и кој го има тој опит и кого повикува на проповед; како што и најдобро знае кој е тој што самиот себеси се повикува на проповед. Тоа исто така значи дека Неговиот ученик доволно го очистил своето срце, дека Бог му го открил местото на неговото срце и дека го има дарот на умносрдечната молитва. Тоа е доказ дека Неговиот ученик веќе не е дел од „светот“, односно дека е мртов за гревот, а жив за Бога во Христа Исуса, својот Господ. Мртви духовно се сите оние кои се сѐуште дел од „светот“ затоа што не го очистиле доволно своето срце од страстите и заради тоа не го познаваат местото на срцето и го немаат дарот на умносрдечната молитва, а згора на сѐ и не се во апсолутно послушание на својот духовен отец. Т.е. такви се оние што самите себе се повикуваат на проповед.

Но Исус му рече: никој, што ја ставил раката своја на ралото и погледнува назад, не е достоен за царството Божје. Со овие зборови Богочовекот Христос го опоменува овој Свој ученик кој се наоѓа на првиот степен од духовниот развој дека: Кој милува татко или мајка повеќе од Мене, не е достоен за Мене; и кој милува син или ќерка повеќе од Мене, не е достоен за Мене; и кој не го земе крстот свој и не оди по Мене, не е достоен за Мене. Кој ќе ја запази душата своја, ќе ја загуби, а кој ќе ја загуби душата своја заради Мене, ќе ја зачува (Матеј 11, 37-39). Тоа не значи дека не треба да се поздравиме со своите домашни, на пример кога заминуваме во манастир, но тоа значи да внимаваме, како што вели свети Јован Лествичник: да не те преплави наклонетоста кон твоите мили роднини и да не пропаднеш во потопот на љубовта кон овој свет. Немој да дозволиш да те трогнат солзите на родителите и пријателите, инаку (можеби) вечно ќе плачеш. Кога твоите ќе те опкружат како пчели (подобро кажано оси) и ќе почнат да те оплакуваат, тогаш со окото на својата душа погледни веднаш на смртта и на делата за кои што ќе ти биде судено, та не ни погледнувај на твоите за да можеш тагата да ја одбиеш со тага (по Бога). 

Некаде во своите делa светиот старец Јосиф Спилеот вели: ако не ја достигнеш благодатта Божја во најголема мера не сметај се себеси за потполн човек.“  

Денес, на денот на светиот архангел Михаил, Божествена Литургија отслужи Митрополитот струмички г. Наум во манастирот на свети Максим Исповедник и свети Григориј Палама во Стар Дојран.

Во беседата на денешното Евангелие, Владиката рече:

          „Интересно е што токму ова евангелско четиво, кое се однесува најповеќе на послушанието и на љубовниот однос кон Бога до самозаборав, Светата Божја Црква го определила како најсоодветно за денешниот ден кога го чествуваме светиот Архангел Михаил. Со други зборови, мислам дека Црквата сака да ни каже дека послушанието и љубовната посветеност кон Бога го прават ангелот – ангел, а дека непослушанието и самољубието и од ангелот можат да направат демон, како што за жал многу пати до сега и сме виделе...

Како што ви спомнав на минатиот монашки собир: борбата против апсолутната гордост, против духовите на злото од поднебесјето, се одвива со апсолутно смирение, односно со апсолутно послушание. Господ Христос со личен пример ни го покажа и го востанови подвигот на апсолутното послушание: Сам се смири, откако стана послушен дури до самата смрт, и тоа смрт на крст (Фил. 2, 8). Секако, апсолутното послушание не Му беше потребно Нему, туку ни е потребно нам.

Во денешното Евангелие Господ ни ја објаснува светотаинската хиерархиска структура на подвигот на послушанието во Црквата: Кој ве слуша вас (значи Апостолите или денес Епископите), Мене Ме слуша; и кој се откажува од вас, од Мене се откажува; а кој се откажува од Мене, се откажува од Оној што Ме пратил.

Но, оваа голема, основна и суштинска тајна на нашиот христијански подвиг не можат сите да ја откријат и познаат: Во тој момент се возрадува Исус во духот и рече: Те прославувам Оче, Господи на небото и на земјата, оти си го сокрил ова од премудрите и разумните, а си го открил на простите. Така е, Оче, зашто таква била волјата Твоја. Кога говори за премудри и разумни, Богочовекот Христос мисли на оние кои го отфрлаат подвигот на послушание и смирение и се потпираат само на својот разум и мудрост. А кога говори за простите, мисли на оние кои едноставно како деца Божји заради исцеление на својот ум, срце и душа, иако разумни и мудри, стануваат неразумни и немудри и до моментот на отркивањето на местото на своето срце пребиваат во подвигот на апсолутно послушание исполнувајќи ги во пракса, со едноставна вера и доверба во Бога, Христовите зборови: кој ве слуша вас, Мене Ме слуша. Само конкретното и апсолутно послушание во пракса е подвиг на вистинска аскетска љубов во пракса, без која, пак, не може да се достигне благодатната... 

Се вратија пак седумдесетте (од подвигот на послушание и) со радост велеа: Господи, во Твое име и бесовите ни се покоруваат. А Он им рече: го видов сотоната кога падна од небото како молња. Еве ви давам власт да настапувате на змии и шкорпии, и на секаква демонска сила; и ништо нема да ви навреди; Но не радувајте се на тоа дека духовите ви се покоруваат; а радувајте се, што имињата ваши се напишани на небесата. Со други зборови Христос им вели: не радувајте се на Моите дарови туку радувајте се на Мене, радувајте се на заедницата со Мене и радувајте се што Мојот Небесен Отец ве направи чеда Свои по благодат, а Мои браќа (и сестри). Зашто и сите дарови на овој свет да ги имате, Мене ако Ме немате, ништо немате и ништо не сте. Еве колку впечатливо ја живее оваа тајна светиот апостол Павле: Да имам пророчки дар и и да ги знам сите тајни, да ги имам сите знаења за сите работи, а и така силна вера, што и планини да преместувам, - ако љубов немам, ништо не сум (1 Кор. 13, 2).

Заради таа едноставна вера и доверба во Бога и послушание обични и непознати луѓе станаа Апостоли, станаа маченици, станаа преподобни, станаа јуродиви, станаа учители на Црквата и станаа деца Божји. Заради таа едноставна вера и доверба во Бога и послушание и обичниот и непознат ангел Михаил стана Архангел, прв ангел до Бога. Некогаш, во кризниот момент на општо отпаѓање на ангелите излажани од дотогаш најсветлиот и најблискиот ангел до Бога а сега гордиот и мрачен архидемон, тој обичен но послушен ангел застана на средината од Небото и рече: да застанеме смирено да стоиме со страв! - повикувајќи ги на тој начин останатите ангели да останат со љубов и послушание во воспоставениот ред и поредок од Бога, Својот Создател.

Заради неговото застапништво, Господи Исусе Христе, Сине Божји, помилуј ги нашите непријатели, потоа целиот монашки род кој примерот на Михаил го следи и сите Твои луѓе. Амин.“  - Mi

„Кога сатаната, Луцифер, отпадна од Бога и ги повлече со себе во пропаст дел од ангелите, тогаш Михаил стана и воскликна пред неотпаднатите ангели: да внимаваме! Да застанеме добро, да стоиме со страв! И сите небески војски и ангели громогласно запеаја: Свет, Свет, Свет е Господ Саваот, преполни се небото и земјата со Твојата слава!“

„Каде што осенува твојата благодат, Архангеле, оттаму се изгонува демонската сила, бидејќи паднатиот Деница не ја трпи светлината твоја. Затоа те молиме неговите огнени стрели устремени на нас изгаси ги со твоето застапништво, избавувајќи нè од неговите соблазни, достоен за пофалба Михаиле Архистратегу.“ (стихира од утрената на свети архангел Михаил)

P.S. Оваа беседа му ја посветуваме на нашиот Тодор Проески за неговиот четириесетдневен помен.

Посети:{moshits}

На почетокот, Христовиот јарем и Христовото бреме (односно исполнувањето на Неговите заповеди) ни изгледаат и навистина се тешки (затоа што сме наследници на последиците од Адамовиот пад); а потоа, како што го чистиме срцето од заробеноста на страстите и како што нашиот подвиг преминува од претежно аскетски во претежно благодатен, гледаме дека Неговиот јарем е навистина благ и бремето Негово е навистина лесно, односно, на крај, гледаме дека воопшто и не постојат. Нашиот подвиг преминува од претежно аскетски во претежно благодатен од моментот кога Бог ни го открива местото на срцето и кога ни го дава дарот на умносрдечната молитва.

И обратно, демонската понуда (односно демонскиот јарем и бреме) на почетокот изгледа примамлива и лесна за спроведување во дело (како соодветна на човековите извитоперени страсти), но со нејзиното прифаќање и остварување човекот само продолжува да ги храни своите страсти и на тој начин останува заробеник на гревот и на демонот, на неуспехот и на несреќата и на болеста, а на крај и на смртта и на пеколот. Паѓајќи во грев и останувајќи во непокајание, човекот ја нарушува заедницата со Бог (од Кого и за Кого сме создадени), односно останува без Неговата животворна благодат, и на крај сфаќа, ако веќе не е доцна, дека демонскиот јарем и бреме се всушност неподносливи. Прифаќајќи ги и носејќи ги демонскиот јарем и демонското бреме, човекот ги промашува смислата и предназначението на своето постоење.

Но што вели Христос, намерно, во истото евангелско четиво, сакајќи да ни го покаже патот по кој треба да врвиме: научете се од Мене зашто сум кроток и смирен по срце. Значи не вели: научете се од Мене зашто сум несреброљубив или несластољубив, туку го потенцира токму ова – зашто сум кроток и смирен по срце. Ако знаеме дека нашата духовна борба се одвива против трите главни страсти – славољубие, среброљубие и сластољубие, тогаш од Христовите зборови веднаш ни станува јасно од каде треба да почнеме и со која страст се води нашата главна борба, можеби и до крајот на животот. Значи, Богочовекот Христос јасно ни покажува што се потенцира и во што е суштината на нашиот подвиг, а тоа е борбата со страста на умот – гордоста, односно со суетата (со нашето високо мислење за самите себе), која е извор на сите останати страсти и гревови и падови.

Борбата против апсолутната гордост, против духовите на злото од поднебесјето, се одвива со апсолутно смирение, односно со апсолутно послушание. Господ Христос со личен пример ни го покажа и го востанови подвигот на апсолутното послушание: Сам се смири, откако стана послушен дури до самата смрт, и тоа смрт на крст (Фил. 2, 8). Секако, апсолутното послушание не Му беше потребно Нему, туку ни е потребно нам.

Тој подвиг, пак – апсолутното (слепото, совршеното) послушание кон духовниот отец, доброволно и слободно прифатено – според светите Отци, е единствениот лек за нашата болест. Апсолутното послушание е апсолутен прекин на хранењето на страста на нашиот ум – гордоста. Значи, потребно е, како што и другпат сум ви кажувал, нашиот горд, расеан и затемнет ум да се смири и потчини на друг ум, на умот на духовниот отец. Тоа е конкретно реализирано послушание кое трае сè до откривањето на местото на срцето и соодветната на тоа молитва. Според светите Отци, послушанието овозможува безгрижност и нерасеаност во молитвата, а чистата молитва – очистување и просветлување на умот, прво на неговата енергија а потоа и на неговата суштина. Умот станува смирен, собран во срцето и просветлен – состојба што никогаш нема да им биде позната на оние што не поминале низ овој светоотечки опит.

 Можеби на некои христијани таквиот јарем и бреме им изгледаат тешки, но затоа не треба да заборавиме дека во својот подвиг, според Евангелието, некои ќе принесат 30, некои 60, некои 100 плодови... Сè зависи од личната волја и од посветеноста и љубовта кон Бога, односно зависи од тоа дали имаме синовски или пак робовски и наемнички однос кон нашиот небесен Отец. Зависи од тоа колку, слободно и непринудено, самите ќе одлучиме да слушаме. Апсолутното послушание е идеал и предание од светите Отци кон кој треба да се стремиме, секој според својата желба и сили. Тоа не е мислење на овој или оној духовник, кое заради нашата мала љубов кон Бога и раслабеност во подвигот можеме, самооправдувајќи се, да си дозволиме да го релативизираме и негираме. Апсолутното послушание е на сила сè до добивањето на дарот на молитвата во срцето. Потоа, природно, односот со духовниот отец стекнува друг квалитет.

Апсолутното послушание не важи единствено во случај кога духовното чедо сака својот живот да Го посвети на Бог и да стане монах, а неговиот духовен отец – оженет свештеник – тоа не му го дозволува, па дури, наместо тоа му советува да се жени или мажи. Во нормален случај, одлуката за нечие посветување на Бог преку монашкиот живот треба да се препушти на опитен духовен отец – свештеномонах. Надвор од власта на оженетиот духовен отец, во нормален случај, е одлуката за нечие одење во манастир или не. Како ќе одлучува за тоа за кое нема поим?! А кога веќе говориме за ова, знаеме што вели светиот апостол Павле – кој се жени, или мажи, се труди да ѝ угодува, сакал-нејќел, пред сè на жената односно на мажот, а не на Бог (види 1 Кор. 7, 32-34). И пак се враќаме на она 30, 60 или 100... или не дај Боже – ништо.

(според записот на сестрите од манастирот)

Посети:{moshits}

---

„Оваа заповед ви ја давам: да се љубите еден со друг. Ако светот ве мрази, знајте, дека Мене светот уште пред вас Ме замрази. Да бевте од овој свет, тогаш светот ќе го љубеше своето; но бидејќи не сте од светот, туку Јас ве избрав од светот, затоа светот и ве мрази (Јован 15, 18-19).

            Гледате, Христос ни дава заповед да се љубиме едни со други, додавајќи на друго место дека по таа љубов ќе нѐ познаат како Негови ученици. Љубовта е отсуство на секое зло. Не е возможно во нас да негуваме лоши мисли, од нашата уста да излегуваат лоши зборови (озборување, осудување) и да правиме лоши дела, и тоа најчесто против нашите ближни по вера, а истовремено да се наречеме ученици Христови.

            Злото кое го прифаќаме и негуваме внатре во нас, самите нас нѐ разорува, а не оној против кого е насочено. Еве на пример, кога му мислиме лошо на некого, зар не чувствуваме дека ја прекинуваме молитвата, зар не чувствуваме дека расположението на душата ни се менува кон зло, зар не чувствуваме дека си го валкаме срцето, зар не чувствуваме дека отстапува благодатта Божја од нас и зар не чувствуваме дека пребиваме во темнина? Кому тогаш му штети злото во нас, на оние против кое е насочено или на нашите душа и срце? Секако, плодот на злото ние ќе го вкусиме.

            Кога некого озборуваме, клеветиме и осудуваме, зар не чувствуваме дека ги нарушуваме Божјите заповеди и дека отпаѓаме од Него? Кому тогаш му штетат озборувањето, клеветите и осудувањето, на оној против кого се насочени или на оние кои тоа го прават? Нормално, на оние кои тоа го прават. Според Светото Евангелие, кој суди и осудува ќе биде суден и осуден. А што се случува со оној кого го озборуваат, клеветат и осудуваат? Ако е праведен, ќе добие достоинство на блажен: Блажени сте вие, кога ќе ве срамат и прогонат и кога ќе говорат против вас секакви лоши зборови лажно заради Мене (Мат. 5, 11). Ако е неправеден, Бог ќе му прости, затоа што кога веќе еднаш го осудиле на земјата, нема да му судат за истото и на Небото. Секако, треба да се покае и да не ги повторува своите гревови.

            Кога против некого правиме лоши дела, зар не стануваме противници Божји? Затоа што Христос рече: ако сте му направиле на еден од овие Мои најмали браќа, Мене сте Ми направиле. Сега да ве прашам: лошите дела му штетат на оној против кого ги правиме, или ги разоруваат нашите душа и срце? Нормално, дека штета се случува кај оној што обземен од демонот ја исполнува неговата волја и на тој начин се подготвува за вечна заедница со него и за вечно оддалечување од Оној Кој е бесконечен и сегде присутен. А што се случува со оној кој го трпи лошото дело? Истото. Ако е праведен, ќе добие и маченички венец. Ако е неправеден, ќе добие соодветно простување на гревовите, затоа што не може и тука и во Царството Небесно за исто дело да трпи казна.

Но, дали е лесен нашиот подвиг на љубовта? На почеток – не! Треба да се принудуваме да љубиме и чиниме добро, иако можеби тоа не го чувствуваме во нас. Како што вели старец Силуан: треба да живееме исто како кога благодатта не се крие од нас. Тоа е активен аскетски подвиг во очекување на благодатниот... Без аскетско-благодатна љубов и кон непријателите нема премин од вториот на третиот степен од духовниот раст – обожението, и нема непрестајна умносрдечна молитва. За премин од прв на втор степен воопшто и да не збориме.

Но, што значи тоа: бидејќи не сте од светот, туку Јас ве избрав од светот, затоа светот и ве мрази? Кој е тој „свет“ што нѐ мрази? Според светите Отци, тоа се демоните и луѓето кои наоѓајќи се под нивна контрола ја исполнуваат нивната волја. А кој не е дел од светот? Само кога сме во апсолутно (слепо или совршено) послушание на нашиот духовен отец, односно кога сме вистински на патот на очистувањето на нашето срце или кога веќе доволно сме го очистиле срцето од страстите и сме го добиле дарот на молитвата во срцето, ние престануваме да бидеме дел од светот. Оние чие срце е заробено од страстите (и затоа не го знаат местото на срцето и го немаат дарот на умносрдечната молитва), а не се и во послушание кон духовен отец, се сè уште дел од светот.

 Но, не треба да се плашиме од овие кутри созданија, од демоните и од луѓето под нивна контрола: не плаши се мало стадо, зашто волјата на Мојот Отец Небесен е да ви го даде Царството. Значи не треба да се плашиме, затоа што Господ ни дал и сила да ги победиме и ја ограничил интензивноста на нивната борба против нас согласно силите со кои ние располагаме.

Господ сѐ мудро устроил за наше спасение и духовно растење. На првиот степен од духовниот раст демонот има дозвола да нѐ нападне само од внатре преку помислите кои ни ги предлага, а согласно страстите од кои сме заробени. На вториот степен демонот нема сила да нѐ нападне од внатре бидејќи срцето е доволно очистено од страстите (така што ние не сме дел од светот, односно под негова контрола); и за да го поттикне непреобразениот дел од нив, тој има дозвола да користи не само помисли туку и реално искушение преку луѓето, неговите слуги (кои се дел од светот, односно под негова контрола) На пример: наместо помисла за жена или маж се случува искушение од реален човек; наместо помисла за имот и пари се случува реално искушение, преку човек, за стекнување со пари и имот на недозволен начин (а дури и да е начинот дозволен, не треба сигурноста на нашата ипостас да ја базираме на парите туку на Господ); наместо помисла за човечка власт и слава, се случува реално и предвремено добивање на истите во замена за Божјата власт и слава. Како што велат Отците, демонот толку многу се плаши од умносрдечната молитва што е спремен дури и од крајот на светот да придвижи човек преку кого ќе се обиде истата да ја прекине во нас, преку кој било од горенаведените начини. На третиот степен од духовниот раст демонот има дозвола и реално, видливо да се појави пред очите на светите луѓе за да ги исплаши и одврати од патот, како што гледаме во житијата на Светиите, или да ги натера луѓето – неговите слуги, да ги мачат и убијат Светиите, како што исто гледаме во житијата на свети Димитриј Мироточив и на другите свети маченици.

По молитвите на светиот великомаченик Димитриј, и на сите Светии, Господи Исусе Христе, Боже наш, помилуј нѐ!“ 

Митрополит Струмички г. Наум

 посети:{moshits}

Divine Liturgy in Strumica ( 08.11.2007 )

Today, on the feastday of the Holy Great-martyr Demetrius the Myrrh-exuding, Metropolitan Nahum of Strumica celebrated Hierarchical Divine Liturgy in the church of the Holy Great-martyr Demetrius and Saint Gregory Palamas in Strumica. In his sermon on today’s gospel reading, His Eminence said among else the following:

“’These things I command you, that you love one another. If the world hates you, you know that it hated Me before it hated you. If you were of the world, the world would love its own. Yet because you are not of the world, but I chose you out of the world, therefore the world hates you’ (John 15:17-19).

You see, Christ gives us the commandment to love one another, adding at another point that it is by this love that they will recognize us to be His disciples. Love is absence of any evil. It is impossible we to nourish within us evil thoughts, evil words (backbiting, condemnation) to come out of our mouth and we to do evil deeds – this most often against our fellowmen of same faith – and at the same time to be called disciples of Christ.

The evil that we accept and foster inside us destroys ourselves, not the one against whom it is directed. For example, when we wish someone evil, do we not feel we are interrupting our prayer, do we not feel our souls disposition turns to evil, do we not feel we are defiling our heart, do we not feel God’s grace is withdrawing from us, and do we not feel we abide in darkness? Who is then affected by the evil inside us, those against whom it is directed, or our soul and heart? It goes without saying, we are the ones to taste the fruit of evil.

When we are backbiting, slandering and condemning someone, do we not feel we are breaking God’s commandments and fall from Him? Who is then affected by the backbiting, slanders and condemnation, the one against whom they are directed, or they who are doing that? It goes without saying, they who are doing that. According to the Holy Gospel, he that judges and condemns will be judged and condemned. Now, what about the one who is the object of backbiting, slander and condemnation? If he is just, he will be bestowed with the dignity of blessedness: ‘Blessed are you when they revile and persecute you, and say all kinds of evil against you falsely for My sake’ (Matt. 5:11). If he is unjust, God will forgive him, because since he has already been condemned on earth, he will not be judged for the same in Heavens, too. Certainly, he must repent and not repeat his sins.

When we do evil things against someone, do we not become God’s opponents? For, Christ said: ‘Inasmuch as you did it to one of the least of these My brethren, you did it to Me (Matt. 25:40). Let me ask you now: evil deeds affect him against whom we are doing them, or they destroy our soul and heart? It goes without saying, the damage occurs in him who, possessed by the demon, works the demon’s will and in this way prepares himself for eternal communion with the demon and eternal estrangement from Him Who is endless and omnipresent. Now, what happens to him who is suffering the evil deed? The same. If he is just, he will receive a martyr’s wreath. If he is unjust, he will be granted correspondent forgiveness of his sins, because he cannot be punished for the same deed both here and in the Kingdom of Heaven.

However, is our struggle for love easy? At the beginning – no! We must force ourselves to love and do good, although we may not feel this inside us. As Elder Silouan says: we must live just the same as when grace is not hiding itself from us. This is an active ascetical struggle in anticipation of the graceful one… Without the ascetical-graceful love towards the enemies, too, there is no transition from the second to the third stage of spiritual growth – deification, and there is no unceasing mind-and-heart prayer. The transition from first to second stage is, naturally, out of question.

Yet, what does this mean: ‘because you are not of the world, but I chose you out of the world, therefore the world hates you’? What is this “world” that hates us? According to the Holy Fathers, it is the demons and the people who, being under the demons’ influence, fulfil the demons’ will. Who, then, is not a part of the world? Only when we are in absolute (blind or perfect) obedience to our spiritual father i.e. when we are truly on the road of purification of our heart or when we have sufficiently purified our heart from the passions and have received the gift of the prayer in the heart, we stop being part of the world. They whose heart is bound by the passions (and therefore they do not know the place of the heart and do not have the gift of mind-and-heart prayer), and they are neither under obedience to a spiritual father, are still part of the world.

Still, we should not be afraid of these poor creatures – the demons and the people under their control: ‘Do not fear, little flock, for it is your Father’s good pleasure to give you the Kingdom’ (Luke 12:32). Hence, we should not be afraid, because our Lord gave us the strength to defeat them and He also limited the intensity of their warfare against us, to the measure of the strength we possess.

The Lord has wisely devised all for our salvation and spiritual growth. At the first stage of spiritual growth the demon is only allowed to assault us from within, through the thoughts he is offering us, and in accordance with the passions from which we are captured. At the second stage the demon has no power to assault us from within since our heart is sufficiently purified from the passions (so that we are not a part of the world, that is, we are not under the demon’s control); therefore, in order to trigger the non-transformed part of our passions, the demon is allowed to use not only thoughts but also real temptation through people, his servants (who are a part of the world, that is, are under the demon’s control). For instance, instead of a thought about a woman or a man, a temptation from a real man takes place; instead of a thought about property and money, a real temptation occurs, through a man, for gaining money and property in an illegal way (and even if the manner is legal, we must not base the security of our hypostasis on money, but on the Lord); instead of a thought about human power and glory, what happens is real and temporary acquisition of the same in exchange for God’s power and glory. As the Fathers say, the demon is so much scared by the mind-and-heart prayer, so he is ready to instigate a man from the world’s end, through whom he will try to stop that prayer inside us, via any of the above mentioned methods. At the third stage of spiritual growth the demon is allowed to appear really, visibly before the holy people’s eyes in order to scare them and turn them from the road, as we see in the Lives of the Saints; or in order to make the people – his servants, to torture and kill the Saints, as we see in the Lives of Saint Demetrius the Myrrh-exuding and other holy martyrs.

At the prayers of the Holy Great-martyr Demetrius, and at the prayers of all Saints, Lord Jesus Christ, our God, have mercy on us!” 

Митрополит Американско- канадски г. Методиј

Во Името на Отецот и Синот и Светиот Дух! Амин!

Возљубени браќа и сестри, нашиот Господ и Спасител ни посведочи за идниот век со зборовите “Рајот и пеколот се внатре во нас” и токму заради тоа кажувајќи ја оваа парабола на Своите ученици Тој зборуваше всушност за тоа на кој начин ние самите го подготвуваме во нас нашето Вечно пребивалиште, нашиот рај или нашиот пекол. И тој не се состои во некои спектакуларни  нешта, се состои во многу едноставни работи, во тоа колку навистина внимаваме на тоа што се случува внатре во нас и на тоа што се случува околу нас. Дали кога ќе правиме некакви едноставни работи, ги правиме со внимание, со страв Божји, служејќи Му на живиот Бог. Дали кога ние се осенуваме со крсниот знамен тоа го правиме внимателно , тоа го правиме со потполна восредоточеност. Кога се молиме дали навистина умот ни е целиот во Името на  Живиот Бог. Дали кога некому нешто му подаваме, некаква помош , тоа го правиме со внимание , дали тоа го правиме навистина давајќи Му го тоа на Нашиот Бог. Ако со  такво внимание живееме и ако со  такво внимание се однесуваме најпрвин со себеси а исто така и со другите, тогаш го подготвуваме во себе нашето блаженство заради постојаната заедница со Бога која почнува токму во тие  едноставни нешта . На самиот крај од оваа парабола Нашиот Господ и Спасител им зборува на луѓето зборувајќи Му всушност преку устата на Авраама на самиот богаташ. Тој вели: “Ако Мојсеј и пророците не ги слушаат тогаш некој да воскресне од мртвите тие нема да поверуваат”.
Тој тоа Го зборуваше не само за Своето воскресение , Тој  Го зборуваше воопшто за  нашиот однос кон тоа чудесно присуство на Бога во секој аспект на нашиот живот. Зошто навистина чудесно е дури да се помисли за Бог, а камоли да се присуствува или да се види едно чудо. Чудесно е заради тоа што присуството и мислата за Бога  ни ја отвара Вечноста , ни го отвара Царството Божјо. Тогаш сето она што видливо е толку едноставно е толку релативно и минливо, наеднаш станува апсолутно, наеднаш станува вечно и непроменливо. Со такво внимание постојано во вечното и блаженото и непроменливото да внимаваме на сето она што ни се случува во животот  и преку тоа внимание да Го прегрнеме Бога. Амин!

Митрополит Американско- канадски г. Методиј

Во Името на Отецот и Синот и Светиот Дух! Амин!

Возљубени браќа и сестри, Господ на различни начини ги поучуваше своите ученици со Слова, со Параболи, со дела. На крајот од својата земна мисија Тој Ги поучуваше и на тој начин што Своите молитви кон Небесниот Отец Ги упатуваше гласно пред нив, онака како што и ние гласно и сите заеднички Му се молиме на Бога на Светата Литургија. Тој тоа Го правеше намерно, зошто иако Му се обраќаше со интимно обраќање на Својот Небесен Отец, Тој тоа Го правеше за да Ги поучи луѓето, најпрвин со она што е навистина најважно од сî, а тоа е Вечниот живот и спасението и Тој вели “А Вечниот живот е во тоа да Те познаат Тебе Небесниот Отец”.
Богопознанието е навистина патот кон спасението, патот кон заедницата со Бога, зошто само она што го знаеме  можеме и вистински да го љубиме, неможеме да кажеме дека нешто љубиме ако не го познаваме. Вистинското познание пак е љубовта , “тогаш кога ќе се познаеме онака како што сме познати” како што вели св.апостол Павле. Бог пак на тој начин ни Го открива и спасението и начинот на спасението и секоја заедница со Бога, преку познанието на Небесниот Отец, преку познанието на тоа дека навистина Господ беше испратен од Својот Отец, навистина доброволно и по промислата на Небесниот Отец, Тој дојде во овој свет, живееше како човек, страдаше како човек, беше распнат и умре како човек и воскресна правејќи Му пат на секое тело, на секоја душа кон спасение.
Но, Тој вели “не се молам за сите, не се молам за целиот свет туку само за оние коишто си Ми Ги испратил. ” Тоа не е неправда или селективност од  страна на Бога, тоа е само плод на Неговото сезнаење, зошто Бог знае дека не сите Го љубат Бога, не сите принесуваат молитви кон Него и токму затоа вели : “Ги сочував сите” , зошто љубовта Негова е за сите и за оние коишто се молат, за оние што веруваат во Него, оние што Го бараат познанието на Бога, а и оние пак коишто воопшто тоа не  го прават. Тој вели “Ги запазив сите освен погибелниот син” потсетувајќи ги своите апостоли, а потсетувајќи не и нас дека навистина на тој пат кон спасението човек може и да застрани, човек може и да погине ако не е доволно истраен, ако не го прави она што Бог Го заповеда. Тој пат е пат на огромна одговорност, зошто љубовта носи секогаш голема одговорност. Бог сосема ни се предаде нам и наше е секогаш да се прашуваме: дали и ние секогаш Му се предаваме на Бога? Бог ни се принесува на Светата Литургија , дали и ние секогаш на Светата Литургија Му се принесуваме на Бога?, дали секогаш во тоа взаемно принесување навистина го исполнуваме она што Тој ни Го заповеда?
 Безгранични се навистина поуките коишто Бог Ги упатува кон човекот, на коишто ние постојано можеме да се поучуваме, меѓутоа најважно од сî е едно Бог постојано да ни дава разум и познание на Неговата Вистина, зошто преку таа Вистина сите се спасуваме.  Амин.

 Митрополит Струмички г.Наум :

„Возљубени мои духовни чеда во Господа,

Како и другпат што сум го толкувал пред повеќето од вас денешното евангелско четиво, така и сега сакам заедно да се потсетиме дека Марта го симболизира и отсликува првиот степен на духовниот раст, а тоа како што знаете е очистувањето на срцето од страстите односно практичниот подвиг; додека, пак, Марија го претставува повисокиот степен на духовниот раст – умносрдечната молитва и просветлувањето на умот односно теоријата или созерцанието.

            Овојпат сакам да го насочам вашето внимание на еден друг многу важен момент од оваа случка: Не може оној што е на степенот на очистување да го познава духовниот опит на оној што е на степенот на просветлување. Може да се интересира и може да чита (што е неопходно), а може да претпоставува и може да нагаѓа (што е опасно), ама да знае – не може. Затоа таквите, ако непаметно се обидат да зборуваат или толкуваат нешто за духовниот опит од повисокиот степен, многу лесно можат да згрешат. Се случува дури и да не се согласат со она што светите Отци ни го оставиле во наследство, што е многу лошо. А како треба да постапуваат за да не залутаат од патот?

Токму тоа сакав да ви го објаснам на примерот од Марта. Гледате и на Марта не ѝ е јасно тоа што го прави Марија, но таа не се обидува сама да го толкува тоа што се случува ниту пак оди и се расправа директно со Марија (затоа што љубовта не го дозволува тоа), туку многу правилно се упатува право кон Изворот на секое знаење, Господ наш, Богочовекот Исус Христос, и вели: Господи, зар нејќеш да знаеш дека сестра ми ме остави да служам сама? Кажи ѝ да ми помогне (Лука 10, 40). Секако, ние многу добро го знаеме одговорот, упатен со сострадување и прекор до сите нас, иако во нашиот живот многу го пренебрегнуваме: Марто, Марто, ти се грижиш и се трудиш за многу работи. Но само едно е потребно. Марија го избра добриот дел, кој нема да ѝ се одземе (Лука 10, 41-42). Може ли секој од нас да си одговори на прашањето, колку време од 24-часовниот ден ѝ посветува на лично-соборната молитва насамо? И колку во тие претпоставени десетина минути молитва нашиот ум е собран во зборовите на молитвата? Се лажеме себеси ако е одговорот позитивен, нели?

Значи, каква поука можеме да извлечеме од поведението на Марта? Да не се превознесуваме со нашиот телесен односно горд, расеан и затемнет ум, и да толкуваме работи кои од личен опит не ни се познати. Потоа, секогаш да се смируваме пред она што од опит го велат светите Отци. И секогаш да бидеме во редовен контакт со нашиот духовен отец и да го прашуваме за она што не ни е јасно од прочитаното, слушнатото или помисленото.

А како треба да се однесува духовниот отец? Ова го прочитав кај некој од светогорските Старци од минатиот век, кој објаснува за тоа како треба да постапуваат духовниците кога ќе бидат прашани за умносрдечната молитва: Ако го имаат тој опит, треба да ги водат своите духовни чеда по патот на очистување од страстите кон откривање на местото на срцето или дарот Божји на соединување на умот и срцето; а ако го немаат, смирено да го признаат тоа, а не сешто да зборуваат против самиот подвиг на молитвата во срцето или против носителите на тој дар. Секое дрво по плодот се познава...“

Водоча- На денот на празникот посветен на Покровот на Пресвета Богородица

Посети: {moshits}

„‘Но вам, што слушате, ви велам: љубете ги непријателите свои; правете добро на оние што ве мразат; благословувајте ги оние што ве колнат, и молете се за оние што ве навредуваат. На оној што ќе те удри по едниот образ, заврти му го и другиот; и на оној што сака да ти го земе горното алиште, подај му ја и кошулата’ (Лука 6, 27-29).

Зошто некој да стане наш непријател? Зошто некој да нѐ мрази? Зошто некој да нѐ колне? Зошто некој да нѐ навредува? Зошто некој да нѐ удри по образот? И, зошто некој да сака да ни го земе горното алиште? Од две причини: или некое зло сме му направиле, или е демонизиран па мисли дека сме му направиле некое зло, со самото тоа што постоиме. Друга причина не постои. И во двата случаја, без оглед дали сме му направиле зло или мисли дека сме му направиле, оној што ги презема горенаведените дејствија навистина е под влијание на демонот.

Што се однесува до нас, подобро е да бидеме во редот на оние коишто заради својот подвиг во послушание или заради својата просветленост (без да му причинат зло некому) биваат напаѓани од оние што се под влијание на демонот, отколку да се најдеме во групата на оние што под влијание на демонот прават зло, па исто таквите демонизирани им враќаат со зло.

Затоа и Господ вели: љубете ги, благословувајте ги, молете се за нив, завртете им го и другиот образ и подајте им ја и кошулата, за да бидете милостиви како што е милостив вашиот Отец Небесен и за да бидете совршени како што е совршен вашиот Отец Небесен. Би додал: за да сведочите дека сте чеда на вашиот Небесен Отец, восиновени во Господ ваш Богочовекот Исус Христос, преку Телото Негово – Црквата, во Светата Евхаристија, а не да речат дека вашиот татко е ѓаволот и дека ги правите оние дела што од него ги научивте (‘Вашиот татко е ѓаволот; а вие сакате да ги исполнувате желбите на својот татко; тој е човекоубиец од почетокот и не стои во вистината, зашто во него нема вистина. Кога зборува лага, говори од себе, зашто е лажец и татко на лагата’ – Јован 8, 44).

Деца, знаете ли со кој внатрешен став треба да го доживувате непријателството и злото на луѓето против вас? Така како некој да бара од вас одговор на прашањето: ме љубиш ли... А токму тоа и се случува, „непријателот“ бара да најде во нас, макар и потсвесно, трошка љубов за да се фати за нешто и да се извлече од ропството на демонот (но за тоа другпат). Сите луѓе бараат единствено љубов, но тесен е патот и малкумина знаат каде да ја најдат и малкумина се тие што ја наоѓаат совршената љубов во овој свет и век. А патот според светите Отци е прво: слободно и своеволно апсолутно послушание во добро кон духовниот отец до добивањето на дарот на отворање на срцето и на умносрдечната молитва (не и потоа, зашто тоа би било идолопоклонички однос и идолопоклонство); и второ: секојдневно повеќечасовно пребивање на умот преку молитвата (Господи Исусе Христе, помилуј ме...) во срцето и љубов кон непријателите. Нема премин од степен на просветлување во степен на обожение без љубов и кон непријателите. Тоа е последниот испит.

Но, сепак да почнеме од апсолутно послушание, кое за оние кои се научени да се потпираат на својот разум е камен за сопнување и камен за соблазнување, на кој тие се сопнуваат, не покорувајќи му се на словото... (1 Пeтaр 2, 7-8), а за оние кои сакаат да се восовршат е радост во безгрижноста на децата Божји, изобилство на благодатта и непоколеблив темел на молитвеното тихување. Значи, апсолутно послушание до добивање на дарот на умносрдечната молитва за да не останете робови на демонот, затоа што сте скапо платени; и, нема послушание по добивање на дарот на умносрдечната молитва, затоа што вие сте скапо платени: не станувајте робови на луѓе (1 Кор. 7, 23).”

(според записот на сестрите од манастирот)

Преземено од сајтот на МПЦ

Today, on the feast day of Venerable Euphrosyne and Venerable Sergius of Radonezh, Metropolitan Nahum of Strumica celebrated Divine Liturgy in the church of the Holy Tsar-martyr Nicholas, in the monastery of the Holy Myrrh-bearer Mary Magdalene, Star Dojran. Interpreting the Holy Gospel today, His Eminence among else said:

            “’But I say to you who hear: Love your enemies, do good to those who hate you, bless those who curse you, and pray for those who spitefully use you. To him who strikes you on the one cheek, offer the other also. And from him who takes away your cloak, do not withhold your tunic either’ (Luke 6:27-29).

            Why should anyone become our enemy? Why should anyone hate us? Why should anyone curse us? Why should anyone offend us? Why should anyone slap our face? And, why should anyone wish to take away our clothes? It is for two reasons: we’ve either done him some evil, or he’s demon-possessed and so thinks we’ve done some evil to him by our very existence. There is no other reason. In both cases, regardless of whether we have done him evil or he thinks we have, he who does the abovementioned things truly is under the demon’s influence.

            As for us, we’d better be among them who because of their struggle in obedience or because of their illumination (with no evil done to anyone) are attacked by those who are under the demon’s influence, rather than join them who under the demon’s influence do evil and then by like demoniacs are reciprocated.

Therefore does the Lord say: love them, bless them, pray for them, offer them your other cheek, and give them also your tunic, so that you be merciful as your Heavenly Father is, so that you be perfect as your Heavenly Father is. I would add: so that you bear witness you are children of your Heavenly Father, adopted as sons in your Lord, the Godman Jesus Christ, through His Body – the Church, in the Holy Eucharist; so that they do not say your father is the devil and you do what you’ve learnt from him (‘You are of your father the devil, and the desires of your father you want to do. He was a murderer from the beginning, and does not stand in the truth, because there is no truth in him. When he speaks a lie, he speaks from his own resources, for he is a liar and the father of it’ – John 8:44).

            My children, do you know with what inner attitude you should experience the people’s enmity and evil against you? It should be as though someone wants you to answer him the question: Do you love me…? And, it is exactly what is going on: “the enemy” seeks to find in us, even if subconsciously, a crumb of love so that he catches at something and gets out of his slavery to the demon (yet about this some other time). All people seek solely love; the road though is narrow and only few know where to find it and few are they who find perfect love in this world and age. And the road, according to the Holy Fathers, is firstly: free and of our own volition absolute obedience in good towards the spiritual father until the acquisition of the gift of heart’s opening and of mind-and-heart prayer (not afterwards as well, since that would be idolatrous relationship and idolatry); and secondly: daily several-hour residing of the mind through the prayer (Lord Jesus Christ, have mercy on me…) in the heart and love towards the enemies. There is no transition from the stage of illumination to the stage of deification without love for the enemies, too. This is the final exam.

            However, let us start from absolute obedience, which for them who are accustomed to trusting to their own reason is a stone of stumbling and a rock of offence, on which they stumble, being disobedient to the word… (1 Peter 2:8), whereas for them who wish to be perfected it is joy in the carefree state of the children of God, abundance of grace, and an unshakable foundation of prayerful stillness. Therefore: absolute obedience until the acquisition of the gift of the mind-and-heart prayer, so that you do not become slaves of the demon, since you were bought at a price; and, there is no obedience after the gift of the mind-and-heart prayer has been granted to you, since you were bought at a price; do not become slaves of men (1 Corinthians 7:23).”

(as recorded by the monastery Sisters)

Прочитано: {moshits} 

                          
                                              Свети  Јован Битолски

          (Ракописот е пронајден во Битолската Митрополија
          При средувањето на библиотечниот фонд. Оваа беседа
          најверојатно е запишана од некој ученик на Свети Јован,
          а е изречена од самиот Свети Јован во руската црква
          “Света Троица“ во Битола.)

    
          Во името на Отецот и Синот и Светиот Дух!!!

         Јас на моето  тело ги носам раните  на мојот Бог, Исус – тоа е натписот, што врз себе го носи секој монах. Овие зборови од посланието  на апостол Павле до Галатјаните ги слушавме и вчера и денес. Што значи тоа – да ги носиш на себе  раните Христови? Да се носат раните Исусови, тоа е работа на сите крстени. Во монаштвото само е истакната  оваа општохристијанска природна  состојба.
Ние сме повикани да  ги носиме Исусовите рани. Да се носат раните – значи да  се приопштиме кон невините страдања. Каво прекрасно дело се разоткрива пред нас во делото на катадневниот живот: да се победува злото, невино страдајќи од него и радувајќи се на тоа.
           Ако ние, од  сето срце, сакаме да ја исполниме заповедта на животот, дадена од  Самиот Бог, тогаш ќе мора  со радост да ги поднесуваме сите невини неволји и страдања од нашите блиски и од околностите во животот. Зашто, ако подразмислиме за етичкиот закон, тогаш ќе сфатиме дека евангелското поведение, вистински може да ни докаже, дека сме навистина христијани.
Ние мошне често грешиме прифаќајќи ја како христијанска оваа или онаа јазичничка заповед  на моралот. Ние на пример, често си мислиме дека е пофално да се љубат оние, кои нас не љубат, макар што апостолот ни вели трезвен збор, оти да се љубат оние кои нас не љубат – нема никаква полза за христијанинот, затоа што и езичниците го чинат истото, т.е. ги љубат само оние, кои нив ги љубат. Ете, ако си христијанин,  тогаш тоа веднаш ќе  се забележи,  од тоа што ќе бидеш способен  да ги љубиш и оние што те  мразат, или  во крајна мера,  човекот кој е рамнодушен кон тебе, да го љубиш со Христовата љубов, да го љубиш  без корист, туку едноставно, како Сонцето кое е образ на Бога, ги љуби сите луѓе  подеднакво, и им свети и на злите и  на добрите.
          Може да се рече  сосема прецизно, дека човекот кој е способен да биде христијанин љубејќи ги оние кои не го љубат него, тој е способен и во друго нешто да биде христијанин, имено во тоа,  за што  сега пишува свети апостол Павле – способен е да ги носи раните Исусови,  невино да страда, искупувајќи ја со тоа невино страдање и  вината на оние луѓе – браќа, кои ги предизвикуваат тие страдања или навреди. Да го слушнеме зборот на свети апостол Петар: Возљубени – вели апостолот, од огненото искушение што ви е испратено за испитување, не плашете се како од страшно доживување. Но, бидејќи учествувате во Христовите страдања, радувајте се, а зарадувајте се во појавата на Неговата Слава и ќе победите. Ако ве злословат заради името Христово тогаш вие сте блажени, зашто Духот на славата, Духот Божји лежи во вас. Од оние Он е хулен, а од вас е прославуван. Само да не пострада некој од вас како убиец, или крадец, или злосторник, или како оној кој посега по туѓото, а ако е  - како христијанин, тогаш не се срами, туку слави Го Бога за таквата судбина.
           Ете што значи да се носат Исусовите рани – да се страда за Вистината, за доброто, да се страда без вина, да се страда како што страдаше Исус.
           Ете каде се препознаваат вистинските христијани: во љубовта кон оние, кои не ги љубат и во страдањата без вина.
           Секоја, па и најниска етика е присутна и кај незнабожците, и кај неверниците. Да Го познаеме Христа и да се радуваме чувствувајќи ја Божјата благодат, ние само се приопштуваме кон височината на духот, преку љубовта кон луѓето кои не не љубат и низ радосното трпение на невините обвинувања, прекори и срадања. Во тоа е  се’, сета суштина на христијанството и овде, ние веќе го чувствуваме воздухот на оностраниот прекрасен свет.
            Молете се за оние  кои ве навредуваат, благословувајте ги оние кои ве проколнуваат, благословувајте ги и не проколнувајте, - рече Христос. А апостолите појаснија дека небесниот благослов ќе го наследи само оној кој благословува, додека оној кој проколнува го раѓа вечното проклетство за самиот себе и може да се спаси само со благослов од братот. Многумина ги нарекуваат “високи“ овие Христови заповеди, за кои сега говорам. Но подобро е тие да се наречат обични заповеди. Зашто сето тоа е едноставно, бидејќи зависи од самиот човек, од мене, од мојата љубов кон Христа, од мојата вера во Христа. Оној четирикрак символ што секој монах го носи на себе, е видлив знак на она невидливото, што го носите сите вие, крстени со христијанско кршевање.
            Крштевањето е ветување, на своето тело да се носат сите заповеди и сите рани Христови, и во исто време, тоа е пружање на небесна помош за лесно извршување на тоа ветување.

 ( Проповед на Свети Јован,
 изречена во недела, 10 септември 1928год, во Б.Ц.)

Преземено од списанието Домострој бр.15 ’97

Посети: {moshits}

„Толкувајќи го денешното евангелско четиво, сакам да ги нагласам од една страна теоретската едноставност на христијанскиот подвиг и живот, онака како што е запишан во Светото Евангелие, а од друга страна потребата од реален и личен практичен напор во остварувањето на евангелските заповеди Христови.

Зашто, што има поедноставно од оваа заповед: ‘како што сакате да постапуваат луѓето со вас, така постапувајте и вие со нив’ (Лука 6, 31)? Зар сакате некој да ви мисли лошо? Тогаш немојте и вие да прифаќате лоши мисли за никого внатре во вашето срце! Зар сакате некој да зборува лошо за вас, да ве нарече лажговци или крадци, или застрането неморални или теолошки неписмени? Тогаш немојте и вие да ги озборувате, судите и осудувате своите ближни! Немојте ни за вистински случувања, а камоли за она што не се случило!!! Зар сакате некој да ви направи нешто лошо? Тогаш немојте и вие да правите никому ништо лошо. Што има теоретски поедноставо од ова? Секако, во практика треба да вложиме голем напор да ги исконтролираме своите мисли, зборови и дела, но постепено и со помош на Божјата благодат ќе успееме. Никој не станал одеднаш светител, преподобен, туку со континуиран и долгогодишен напор во внимание над самиот себе при исполнувањето на заповедта за љубовта кон своите ближни.

Но, Господ нè опоменува во ова Евангелие да не се залажуваме самите себеси со „љубов од интерес“: ‘ако ги милувате оние што вас ве љубат, каква ви е наградата? Зашто и грешниците ги милуваат оние што ги сакаат нив!’ (Лука 6, 32). Со ваква „љубов“ христијаните не можат квалитетно да се разликуваат од овој свет и да бидат подобни на својот Господ. Она што нè прави вистински христијани, она што нè дели од овој свет којшто лежи во зло и она што нè ослободува од гревот, ѓаволот и смртта е исполнувањето на заповедта Христова: ‘туку вие љубете ги непријателите ваши и чинете добро, и на заем давајте, без да очекувате ништо’ (Лука 6, 35).

Во пракса ова значи да не одговараме на злото со зло. Ваквиот одговор би значел умножување на злото во нашиот живот и во светот. А демонот токму тоа го чека: да пронајде некое зло во нас за да нè извалка и за да го стави нашиот живот под негова контрола. Значи, злото внатре во вас самите вас ве разградува, а не оној против кого е насочено. Ако на злото што ни го прават одговориме со добро, тогаш и себеси се заштитуваме од демонското влијание и на нашиот непријател му оставаме време, можност па дури и сила за покајание... Да внимаваме на кого му служиме! Не можеме истовремено да бидеме и слуги Божји и слуги демонски...“

Митрополит Струмички г. Наум

(според записот на присутните)     

  Hierarchical Divine Liturgy in the village of Rusinovo, Berovo ( 07.10.2007 )

Today, on the Sunday of All Macedonian Saints, Metropolitan Nahum of Strumica consecrated the bell that Mr Vasil Pacurovski had donated to the church of Saint Parasceva in the village of Rusinovo (Berovo area). In the same church His Eminence celebrated Hierarchical Divine Liturgy, at which the faithful partook of the Holy Body and Blood of Christ.

“Commenting on today’s Gospel reading, I would like to highlight: on the one hand, the theoretical simplicity of the Christian struggle and life, as it is recorded in the Holy Gospel; and, on the other hand, the necessity of a real and personal practical effort in the accomplishment of the evangelical commandments of Christ.

            For, what is more simple than this commandment: ‘And just as you want men to do to you, you also do to them likewise’ (Luke 6:31)? You don’t want anyone to wish you evil, do you? Then don’t accept evil thoughts about anyone inside your heart either! You don’t want anyone to speak evil of you, to call you liars or thieves, or perversely immoral, or theologically illiterate, do you? Then don’t backbite, judge and condemn your fellowmen either! Don’t do that in case of real events, let alone when something hasn’t even happened!!! You don’t want anyone to do to you anything wrong, do you? Then don’t you either do anyone anything wrong. Is there anything theoretically more simple than this? Certainly, in practice we must put a great effort to control our thoughts, words, and deeds; yet, little by little, and aided by God’s grace we will succeed. No one has become a saint, venerable at once; it takes a continuous and yearslong effort in attentiveness over oneself while abiding by the commandment of love to one’s fellowmen.

            However, the Lord is warning us in this Gospel, not to deceive ourselves with “love for our own purpose”: ‘But if you love those who love you, what credit is that to you? For even sinners love those who love them’ (Luke 6:32). With “love” like this, Christians cannot qualitatively differ from this world and resemble their Lord. What makes us true Christians, what detaches us from this world that lies in evil, and what liberates us from sin, the devil, and death, is the fulfilment of Christ’s commandment: ‘But love your enemies, do good, and lend, hoping for nothing in return’ (Luke 6:35).

            In practice, this means that we must not return evil for evil. Such a response would imply increasing of evil in our life and in the world. And, it is exactly what the demon is waiting for: to trace some evil within us in order to defile us and bring our life under his control. Thus, the evil inside you corrupts you, not the one against whom it is directed. If we respond with good to the evil done to us, then we protect ourselves from demonic influence and we also give our enemy time, opportunity, and even strength for repentance… Let us be wary whose servants we are! We cannot be at the same time both God’s servants and demonic servants…”

(as recorded by those present)  

Посети: {moshits}

ВИЕ СТЕ – СВЕТЛИНАТА НА СВЕТОТ 
 

Епископ Иларион Алфеев

Денес би сакал да ви кажам неколку збора за спасението во светот: не за спасението „од светот“, туку за тоа како, живеејќи во светот, да ги ползуваме нештата, коишто ги предлага светот, за духовна полза. Односно, да кажам како можеме и како треба да го прифаќаме светото што нè опкружува.
Ќе започнам со цитатот од еден анонимен ранохристијански текст, познат како „Послание до Диогнет“, кој датира приближно од II век.

„Христијаните не се разликуваат о другите луѓе ниту по земјата во која живеат, ниту по јазикот, ниту по обичаите. Тие не се населуваат во посебни градови, не користат некој особен јазик и водат живот кој не се разликува од животот на другите луѓе. Единствено нивното учење не е плод на мисли и на изуми на луѓе коишто бараат нешто ново, тие не се приклонуваат кон какво-годе човечко учење, како другите, туку, живеејќи по елинските и по варварските градови, каде кој се затекнал, и следејќи ги обичаите на тамошните жители во облекувањето, исхраната и во сè друго, тие претпочитаат еден зачудувачки и навистина неверојатен начин на живеење. Тие живеат во татковината, но како да се туѓинци. Учествуваат во сите работи во кои учествуваат и другите граѓани, но ги претрпуваат сите непријатности на кои се изложени дојденците. За нив секоја друга земја е татковина, и секоја татковина е – туѓа земја... Со еден зброр, тоа што во телото е душата, тоа е христијанинот во светот. Тие сите ги сакаат, а од сите се прогонувани. Нив не ги познаваат, но ги осудуваат. Тие од сè се лишени, но изобилуваат со сè. Нив ги срамотат, но тие со тоа се прославуваат. Ги клеветаат, но тие излегуваат праведни. Ги злоставуваат, а тие благословуваат. Кога ги казнуваат, тие се радуваат, како да им даваат живот!“

И така, „тоа што во телото е душата, тоа се христијаните во светот“, Секој од нас, христијаните, е поставен од Бога во одреден историски и локален контекст. Ние живееме во конкретен град, во конкретна епоха, нас не опкружуваат конкретни луѓе, на нашиот живот влијаат конкретни околности. И зборовите на Христос, „вие сте сол на земјата“ и „вие сте светлина на светот“, се однесуваат на нашиот живот во овој конкретен свет. Ние не сме повикани да се откажеме од светот, да го отфрлиме светот, да се гнасиме од светот: ние сме повикани, живеејќи во светот, да бидеме „сол на земјата“ и „светлина на светот“, односно, како и душата во телото, да го оживотворуваме светот, да го преобразуваме. Но за да можеме да пројавуваме позитивно влијание врз светот, треба да се научиме правилно да го ползуваме сето она што ни го предлага тој свет. Треба да научиме творечки да му пристапуваме кон светот.

Говорејќи за животот во светот, јас нема да ги изнесувам само моите мисли, туку ќе ги цитирам и кажувањата на еден значаен пастир од XX-от век – свештеникот Александар Јељчањинов. Еве една од неговите мисли за тоа како христијанинот треба да го восприема светот во кој живее:
Условите со кои нè опкружил Господ се првиот степен во Царството Небесно, и тоа е единствениот пат за нашето спасение. Тие услови се менуваат истиот оној час во кој ги користиме, претворајќи ја горчината на навредите, на грижите, на болестите и на тешкотиите во злато на трпението, на безгневието, на кротоста... Постојано, секојдневно, во секој час Бог ни испраќа луѓе, ситуации, дела со кои треба да почне нашата преродба, а ние ги пропуштаме невнимателно, и со тоа секој миг се противиме на Божјата волја која што се однесува на нас. Во текот на сиот наш живот Господ ни помага, праќајќи ни едни или други луѓе, едни или други ситуации. Ако ние во секој миг ги примаме како Божја волја за нас, како решавачки, најважен, единствен миг од нашиот живот – какви (дотогаш сокриени) извори на радост, љубов и сила би се откриле во нашата душа! 

Тоа е клучот на христијанското прифаќање на реалноста што нè опкружува: во сето она што се случува со нас и сето она што нè следи – секогаш треба да го гледаме Божјиот прст, Божјата промисла. Зашто, ништо во нашиот живот не се случува случајно. Доколку сме поставени во сплет на одредени околности, ако се наоѓаме во тешки ситуации, значи дека на Бога така Му е угодно. Испраќајќи ни помош или искушение, Бог секогаш пред нас поставува одредена задача којашто треба да ја решиме. Радост и жалост, здравје и болест, пријатели и непријатели – сето тоа Бог го испраќа заради учење и усовршување, и ние сме должни од сето тоа да извлекуваме полза, да го користиме сето тоа за духовен раст.

Друг клуч кон духовниот живот е секогаш да се наоѓаме на онаа длабочина на која се остварува таинствената средба на душата со Бога. Ако не ја знаеме таа длабочина, не можеме да станеме вистински христијанин. Надворешните животни прилики може да се менуваат, на надворешното ниво може да се одвиваат различни нешта, но главното во животот е она што се случува внатре во човекот. Ако не се научиме на она што отците на Црквата го нарекле „внатрешно пребивање“, ризикуваме да останеме на површината на христијанскиот живот без да разбереме во што се состои суштината на патот на кој сме повикани.

Во животот секогаш има многу нешта коишто нè плашат или предизвикуваат неспокојство, раздразнетост, негодување. Ако човек не умее да се ослободи од сето тоа, ако дозволи околностите да го „совладаат“, нему никогаш нема да му успее да го достигне она длабоко внатрешно спокојство во кое се содржи тајната на христијанскиот живот и тајната на средбата меѓу човек и Бог. Кога надворешните околности ќе го затскријат она што се случува во длабочината, тогаш на човекот не му остануваат сили да работи на самиот себе, да ја обработува почвата на своето срце.

Огромен број луѓе се преокупирани со толку многу надворешни, понекогаш безначајни околности, што сиот нивен живот се претвора во постојано барање на нешто што, очигледно, е недостижно. Тие за сето време очекуваат „подобри времиња“: наместо да се насладуваат со сегашниот ден и со сегашниот час – со часот кога се со Господ, зашто Господ секогаш е со нас – тие луѓе живеат во илузорна надеж за подобра иднина. Но животот минува, и иднината не успева да настапи, а минатото си заминува... А човекот лази по површината на животот, не успева да се симне во оние длабочини во кои единствено заслужува да се живее животот, длабочини во кои животот ја добива својата првобитна вредност.

Како е можно во наше време, кога темпото на животот е забрзан до крајната граница, кога времето до крајност е компримирано и, како што се чини, лета побрзо одошто во изминатите епохи – како е можно да се зачува духовната рамнотежа, внатрешниот мир? Единствен начин е: спуштање во длабочините – во длабочините на сопствениот внатрешен живот, таму каде што душата го допира Бога.

Протекувањето на времето не плаши кога стоиме во место – пишува Јељчањинов. – Треба да се нурнеме во длабочината, во која времето стои.
Уште еден клуч за духовниот живот: правилна распределба на приоритетите. Мошне важно е во животот на човекот сè да биде поставено на свое место, да се воспостави хиерархија на вредностите. Често пати човекот се нервира, се раздразнува, пројавува незадоволство само затоа што на првото место го става она што треба да стои, можеби, на десетото, заборавајќи на главното – на стоењето пред Бога. Ако човековата душа стои пред Бога, тој ќе нема причини за нервози, за неспокојства, за раздразнетост, зашто неговата душа веќе ја добила „единствената потреба“ и се успокоила во стоењето пред Бога.

Стоењето пред Бога треба да биде не толку заднина, фон, колку главна потпора, главен столб во животот. Кога во човекот постои цврст внатрешен столб, тогаш за него не се страшни никакви незгоди коишто можат да го снајдат.
Нашиот живот на земјата – вели Јељчањинов – е подобие на повисок живот.
И нашата задача тука, на земјата, е сè повеќе и повеќе да се приближуваме до тој образ и до тоа подобие, според кои сме создадени од Самиот Бог. Ние сме должни секојдневно, така да се каже, да го чистиме во себе образот Божји, осквернет со гревовите и со сета онаа суета којашто нè опкружува.

Ставајќи го главното на прво место, а второстепеното – на второ, ние можеме, живеејќи среде суетата на светот, од сите нешта да извлекуваме духовна полза. Во овој свет нема толку многу нешта коишто, според својот квалитет, би биле безусловно негативни, или безусловно позитивни. По правило, сето она што нè опкружува може да ни донесе како полза, така и штета. Ако научиме да извлекуваме полза од сето она што нè опкружува, сиот свет околу нас ќе се преобрази. Ќе видиме дека и без да заминеме, како Марија Египетска, во пустина, без да живееме во манастир, без да преземаме какви-годе посебни аскетски усилби, туку едноствавно живеејќи во овој свет – дека можеме да ги достигнеме духовните височини. 

Во врска со ова, би сакал да допрам неколку сосема конкретни теми. Повеќето од нас живееме во градови, и ретко ни се пружа прилика да излеземе во природа. Па сепак, има денови – празници, годишен одмор – кога можеме, ослободувајќи се од сè и заборавајќи на сè, да заминеме некаде на ден-два, на неколку дена или недели, за да бидеме сами со природата. Тоа е мошне важно искуство, коешто не треба да се пренебрегнува, затоа што, живеејќи во услови што владеат во голем, многумилионски град, ние несвесно сме вовлечени во неговиот вештачки ритам – ритамот на трката по материјални богатства. Кога макар на неколку дена ќе ни успее да се извлечеме од тој круг, ќе го почувствуваме дишењето на вечноста, ќе се допреме до природата во која е присутен и во која дише Самиот Бог. Наоѓајќи се во шума, на планина, на речен или на морски брег, можеме да се задлабочиме во слушањето на тоа дишење на Светиот Дух, Кој во мигот на создавањето на земјата, на небото и на морето „лебдел над водата“, и Кој и денес сите нешта ги пронижува и ги оживотворува.

Уште една тема – образование, наука, ученост. Секој од нас има ваква или онаква „специјалност“: во една или во друга област ние знаеме по нешто. Секоја наука и секоја специјализација може да имаат утилитарно, применето значење: во таа смисла тие се неутрални во однос на духовниот живот. Но науката – во онаа мера во која ги открива длабочините на Универзумот, законите што дејствуваат меѓу луѓето, во природата, во Космосот – може да добие религиозна смисла, може да ни го открие Бога. И колку подлабоко се нурнуваме во оваа или онаа наука, толку повеќе таа може да ни послужи за богопознание. Како што рекол еден мислител: „малото знаење нè оддалечува од Бога, а големото нè враќа кон Него“. Човек со тесен светоглед, со ограничено знаење, најчесто има и примитивни религиозни претстави. 

Голем број на отците на Црквата, како што се св. Григориј Богослов, св. Василиј Велики, св. Григориј Ниски, св. Јован Златоуст, минале години и децении во совладувањето на науките и на знаењата од различни области – философија, реторика, медицина, астрономија, математика, геометрија. Тие биле едни од најобразованите луѓе на нивното време. Потоа, откако станале свештенослужители, сите свои знаења ги ставиле во служба на Бога, на Црквата и на луѓето.

Постои гледиштре според кое верата и науката се неспоиви: образованоста и ученоста како да ì се туѓи на христијанската Црква, во која сè се стекнува во простота и со смирение. Постои страв од дијалог, од размена на мислења, од самиот разум како таков. Некои дури и кон богословската наука се однесуваат со недоверба. На таа тема може многу да се зборува, но сметам дека е доволно ако во врска со тоа ги цитирам зборовите на отецот Александар Јељчањинов:
Вообичаениот во наше време страв од мислата, од философијата, од богословењето, не може да се оправда ниту со повикување на Евангелието, ниту на светите отци, коишто мошне многу размислувале и расудувале. Јас не можам да си спомнам за ниту еден од светите отци кој пројавувал страв пред човековиот разум, пред расудувањето, пред разликата во мненијата...

Една важна тема е темата за – материјалните богатства. Макар што Христос рекол дека богатиот тешко ќе влезе во Царството Небесно, тоа не значи дека богатството само по себе претставува пречка во духовниот живот: пречка претставува робувањето на материјалните богатства. Човек може да биде сиромашен, но целиот живот да го мине во трката по пари, може постојано да го измачува жедта за пари. А може, обратно, да биде мошне богат, а да го користи своето богатство за полза на ближните, да го дели со нив. Богатиот човек од приказната на Христос за богатиот и за Лазар, не се нашол во адот затоа што бил богат, туку затоа што, минувајќи покрај сиромавиот којшто лежел пред неговата порта, не го забележувал.

Постојат различни видови богатство, коишто се и пречка, но и начин за достигнување на Царството Небесно. Отецот Јељчањинов вели:
Не треба да се мисли дека постои само еден вид богатство – пари. Може да се биде богат со богатството на младоста, може да се има ризница на таленти, дарби, да се има капитал на здравје. Сите тие богатства можат да бидат пречка за спасението. Материјалното богатство нè поробува, го зајакнува нашиот егоизам, го поматува нашето срце, нè исполнува со грижи, со стравови, бара да се жртвуваме за него, како ненаситен демон. Обично тоа не ни служи нам, туку ние нему му служиме. Но, нели е така и со богатството со здравје, со сила, со младост, со убавина, со таленти? Нели и тие ја засилуваат нашата гордост, го заробуваа нашето срце, го оддалечуваат од Бога? Но, што ако Бог ни испратил некое од земните богатства? Дали нема да се спасиме, додека не се ослободиме од него? Можеме да го задржиме нашето богатсво кај себе, но не за себе, и да се спасиме, само треба внатрешно да се ослободиме од него, да го оттргнеме срцето од него, да владееме со нашето богатство како да не владееме со него, да го имаме, но да не дозволиме тоа нас да нè има, да го принесеме пред нозете Христови и со него да Му служиме.  

Телесното здравје отец Јељчањинов го нарекува богатство. Не се во право оние коишто сметаат дека христијанинот не треба да се грижи за своето здравје, дека не треба да се занимава со спорт... Уште во III век Климент Александриски говорел: „За младите се полезни гимнастичките натпреварувања, а исто така и игрите со топка: сето тоа го зајакнува телото.“ Телесното здравје придонесува за хармоничен раст и созревање на човекот. Древните грчки системи на воспитување му посветувале исто толку внимание на телесниот, како и на духовниот развој. Затоа христијанинот може и треба да се грижи за своето здравје, за своето тело. И ако нè снајде некоја болест, ние не треба да ја оставаме „на Божја волја“: треба да одиме на лекар и да се придржуваме на неговите совети. Тоа, би се рекло, е толку очигледна работа што за неа и не треба да се зборува, но во Црквата постојат „ревнители“ коишто лечењето кај лекар го сметаат за грев и повикуваат во случај на болест човек само да се моли и да се надева на Божјата милост. 

Што се однесува до духовното значење на болеста, често се случува таа да ни биде испратена за духовно оздравување. Како по правило, ние живееме во ритмот кој не дозволува паузи потребни за да се сосредоточиме, да ги собереме мислите, да го осмислиме нашето минато, да се обидеме да го слушнеме Божјиот глас. Отецот Александар Јељчањинов многу боледувал и умрел не доживувајќи ни педесет години. Кратко пред смртта, кога веќе бил тешко болен, ги напишал овие редови:
Болеста е најблагопријатното време за враќање во нашето срце, враќање кон Бога, но со оздравувањето оваа можност повторно се оддалечува во бескрај. Болеста – тоа е школа за смирување, тоа е состојба во која гледаш дека си беден, гол и слеп.

Не само болеста, туку и староста може да се смета за извор на духовна полза. Луѓето што се наоѓаат на прагот на староста или веќе го преминале трој праг, треба да Му благодарат на Бога за тоа дека ги достигнале годините на староста, за тоа дека го проживеале животот којшто нешто ги научил. А годините во староста треба да се искористат за исправање на грешките од младоста, за приближување кон Бога, што на постар човек од многу аспекти му е полесно одошто на млад човек – ако ништо друго, барем затоа што тогаш има помалку соблазни, помалку искушенија, но и повеќе време, повеќе спокојство.

Ќе преминеме на наредното прашање. Како да се однесуваме спрема светските задоволства – театарот, киното, телевизијата? Се разбира, невозможно е тука да се дадат рецепти за сите можни случаи во животот. Но треба да се има на ум дека Црквата, во принцип, не ги отфра ниту театарот, ниту киното, ниту телевизијата. Во делата на светите отци, на пр., кај св. Јован Златоуст, може да се сретнат многу горчливи и остри зборови против театарот. Но, треба да се знае дека театарот во времето на св. Јован Златоуст било место во кое се прикажувале пагански претстави. Во тетрите се воделе гладијаторски борби: сцената станувала место за убиство – не глума на убиство, туку реално убиство на реален човек, коешто се извршувало пред очите на публиката. Затоа е непримерно да се идентификува денешниот театар, киното и телевизијата со театарот од времето на св. Јован Златоуст. Но, и во современите кино претстави и телевизиски емисии има многу нешта коишто еден христијанин не треба да ги гледа. Хорор филмови, филмови во кои се пропагира насилство и убивање, филмови во кои се прикажува разврат – сето тоа му противречи на христијанскиот морал.

Општо земено, спрема телевизиските програми треба да се однесуваме со големо внимание, и да ги избираме само оние програми коишто не му штетат на духовното здравје: емисии од областа на науката, филмови со уметничка и морална содржина. На децата не треба да им се забранува да гледаат телевизија, но треба да ги научиме како самите да избираат што е добро, а што не е добро да гледаат. 

За голем број луѓе телевизијата станала средство со помош на кое можат да се оттргнат од реалноста, да се префрлат во илузорен свет или, едноставно, да го „отепаат“ времето. Сметам дека гревот не е во тоа што човекот гледа телевизија, туку во тоа што напразно го троши своето скапоцено време. На никого од нас не ни е познато колку време ни преостанува во животот. Дали човек, којшто знае дека утре ќе умре, ќе седне и ќе гледа некој хорор филм? Да се троши, да се „отепува“ времето е голем грев. Но да се погледне вреден уметнички филм, кој ќе нè научи на нешто, кој ќе ни открие нешто за животот, за љубовта, за пријателството, за верноста – тоа, секако, не е грев, како што не е грев ниту читањето уметничка литература, читањето световна поезија, или слушањето соодветна световна музика, зашто од сето тоа  може да се извлече полза.

Во врска со музиката, прекрасно се произнел митрополитот Антониј Сурожски:
Ние можеме да гледаме во нотите на некоја партитура, но ако не сме музички образовани, ништо нема да разбереме. Можеме да ги читаме нотите, но само да ги читаме, без да ги репродуцираме во соодветна мелодија. Можеме и да се научиме, и со очите да ги читаме нотите, а со нашиот внатрешен слух да ја слушаме мелодијата. Ако истата партитура ја слушаме на концерт, можеме да се задлабочиме во звуците, тие можат да нè однесат некаде, и преку нив можеме да влеземе во некој друг свет. Зад тие звуци стои композитор со неговото музичко искуство, со искуството на самиот себеси, со искуството и на убавината и на безобразието,и на радоста и на тагата, и на надежта и на очајот, со искуството на сета длабочина на човековиот живот – и свој, и туѓ. А зад тоа лежи сиот простор на животот... цело едно море... 

Очигледно е дека можеме да се научиме да слушаме музика, да читаме стихови, па дури и да гледаме телевизија, за сето тоа да не води кон едни нови граници, да ни открива нови хоризонти, духовно да нè обогатува и да ни помага да ги видиме богатството и длабочината на светот што се одразува преку уметноста. Но, и тука треба да се биде крајно внимателен и да се разбере кои видови уметност придонесуваат, а кои попречуваат на духовниот раст на човекот. Постои современа музика, како што е тешкиот рок, која разурнувачки дејствува на душата, на психата и на сознанието: вовлекувајќи го човекот во противприроден ритам, тој го лишува од можноста да живее природно и едноставно, во хармониија со самиот себеси и со природата.

Следното прашање: како да се однесуваме кон она што ни го предлага светот на компјутерите? Без сомнение, компјутерот е крајно полезен за човек што размислува, што пишува, што се занимава со научни истражувања. Компјутерот го олеснува и го упростува човековиот труд. Во таа смисла, појавата на комјутерите при крајот а XX век е голем подарок на оние луѓе кошто пред тоа пишувале со рака или на машина за пишување. Компјутерот го поедноставува и го поефтинува пристапот до информациите. Денес веќе не е потребно да се купуваат скапи прирачници и речници: тие може да се најдат на компакт-диск или на Интернет.

Но, во светот на компјутерите се кријат и големи опасности за еден христијанин. Делумно, Интернетот претставува царство на секакви задоволства, царство во кое на секого му е дадено право да се искаже, без оглед на неговите морални гледишта. Во Интернетот вооптшо земено, нема никакви ограничувања, освен комерцијални. Влегувајќи во Интернет, човекот станува целосно отворен за секаков вид соблазни: тој може да наиде на такви нешта од кои лесно може да се оскверни. Затоа, влегувајќи во тоа царство, христијанинот треба да биде крајно внимателен, особено трезвен, за да на време ги затвори очите пред она што не треба да го види.

Денес многумина се занимаваат со компјутерски игри, но тоа е мошне погубна појава. Кон крајот на XX век во човештвото се насобрале премногу проблеми со кои тоа не успеало да се справи: за да се оттргне од тие решенија, човештвото ја измислило „виртуелната реалност“, во која човек може да се затвори. И на секој човек, кој не може да се справи со проблемите на реалниот живот, му се нуди можност да се нурне во еден виртуелен, илузорен, измислен живот. Компјутерските игри, по својата суштина, малку се разликуваат од алкохолот и од наркотиците – тие исто така нудат чувство на излегување од реалноста. Човек може да биде длабоко несреќен во „реалната реалност“. Истиот тој човек во „виртуелната реалност“ се претвора во успешен борец, кој ги победува своите соперници, во играч кој, една по друга, ги уништува сите цели.

Компјутерските игри се особено опасни за детската психа: тие во детето развиваат животински инстинкти, страст кон насилство и кон убивање. Во повеќето од компјутерските игри човекот, кој седи пред компјутерскиот екран, за сето време убива замислени противници. За разлика од шахот, кој ја развива способноста за логичко размислување, од спортските игри коишто придонесуваат за развојот на телото, компјутерските игри не само што со ништо не го збогатуваат детето, не го развиваат, туку обратно, на одреден степен од неговиот развој го извлекуваат од реалниот живот, го вовлекуваат во мошне привлечен, но и во исто толку погибелен и духовно опасен свет на илузии.

Би требало да се кажат и неколку зборови за алкохолот и за пушењето. „Виното го весели срцето на човекот“, се вели во 103-от псалм. За разлика од исламот, во православното христијанство не постои забрана за употреба на вино: апостол Павле дури му советува на својот ученик Тимотеј да пие вино, поради стомакот (1 Тимотеј 5:23). Но истиот тој апостол вели: „Не опивајте се со вино, од кое произлегува блуд (Ефесјаните 5:18). Гревот не се состои во употребата на вино, туку во злоупотребата, во пијанството, во губењето на човечкиот лик под влијание на алкохолот. Гревот е присутен и ако во виното бараме излез од животните проблеми. Грев, конечно, претставува и страста кон алкохолот, робување на алкохолот. Алкохолниот напиток, кој може да ја украси празничната трпеза, не ретко, кога се зема во неразумни количини, доведува да разрушување на човековата личност, до разрушуваење на семејтсвото, па дури и до насилство и до убиство.

Што се однесува до пушењето, оваа навика не претставува пречка за влегување и за пребивање во Црквата. Но, според мене, пушењето е категорички недозволиво за свештеници и за монаси. Сепак, во врска со ова постојат различни мислења. Во Грчката црква голем број свештеници и епископи пушат, а во минатиот век и некои руски клирици гледале низ прсти кога е во прашање оваа навика. (Светителот Игњатиј Брјанчањинов сметал дека пушењето не е пречка за примање на монаштвото; тој, дури, им советувал на монасите коишто не можеле да се откажат од пушењето, да преминат на мирисање на тутунот.) Како и да е, доколку човекот може да се откаже од тутунот, подобро е да го направи тоа. Оној, пак, кој сè уште не го пробал тутунот, подобро и да не се навикнува на него: многу потешко е да се остави пушењето, одошто воопшто да не се проба. Меѓу младите на возраст од десет-петнаесет години пушењето е модерно и престижно: младите сметаат дека со цигара во устата изгледаат повозрасни. Тие можеби и не знаат дека за возрасните е модерно да се откажат од пушењето. Младите не се свесни ниту за тоа дека пушењето е причина за голем број заболувања, дури и смртоносни.

За пушењето постои убав расказ од преподобниот Силуан Атонски. Додека бил уште млад и живеел во светот, еднаш патувал со воз со некој трговец, кој тврдел дека пушењето не е грев и затоа не треба да се забранува. Силуан му одговорил: „А вие, пред секоја цигара помолете Му се на Бога, па дури потоа запалете ја.“ „Но, некако не иде молењето пред пушењето...“ одговорил трговецот. „Секоја работа, пред која човек не може да се помоли, подобро е и да не се прави“ му возвратил Силуан. 

Како заклучок, би сакал да го кажам следново. Христијанинот треба во сите нешта да се држи до правилото на „златна средина“, да чекори по „царскиот пат“. Не треба да го отфрламе сето она што ни го предлага светот, туку треба да се научиме од сето тоа да го избереме полезното, а штетното да го отфрлиме. Како што рекол апостол Павле: „Сè испитувајте, за доброто држете се“ (1 Солунјаните 5:20). Ако се научиме да го прифаќаме светот на ваков начин, тој пред нас ќе се покаже сосема поинаков, ќе видиме колку многу нешта во него се наш помошник и сојузник во духовниот живот. Секој настан, секоја ствар, секоја животна ситуација, секоја средба може да стане за нас духовна лекција која ни помага во изодувањето на патот кон Бога.
 
 
(www.ORTHODOXIA)

Подготви: д-р Драган Михајловиќ

Посети: {moshits}