БЕСЕДА 30
Душата, за да влезе во царството Божјо, треба да се роди од Светиот Дух, и како се случува тоа.
1. Слушателите на словото треба во своите души да покажат дело на словото, зашто словото Божјо не е празно слово, туку има дело кое се извршува во душата. Заради тоа и се нарекува дело, за да се пројавува како дело и во слушателите. Значи, Господ да го пројави делото на вистината во слушателите, па словото во вас да стане плодоносно. Како што сенката го претставува телото, но служи само како показател на телото, а самата реалност е телото, и словото е нешто како сенка на вистината - Христос и ја претставува вистината. Татковците на земјата раѓаат чеда од својата природа, од своето тело и од својата душа, и родените, како свои деца, грижливо и внимателно ги воспитуваат, се додека не станат зрели луѓе (совршени мажи), преемници и наследници. Затоа што татковците, пред се, имаат цел и се грижат да родат деца и да имаат наследници, и ако не им се родат, тие тогаш би биле многу нажалени и натажени, а и обратно, откако ќе им се родат, се радуваат на тоа, а радоста се пренесува и на роднините и соседите.
2. Така и нашиот Господ Исус Христос, откако ја прими на Себе грижата за спасението на човекот, ја изврши целата градба и од самиот почеток вложуваше грижи преку отците, патријарсите, преку законот и пророците. А најпосле дојде и Самиот и, пренебрегнувајќи го срамот на крстот, претрпе крст. И сиот труд, сета Негова грижа, беа насочени кон тоа од Себе, од Својата природа да роди чеда преку Духот, бидејќи беше благоволил тие да се раѓаат од висините од Неговото Божество. И како што земните татковци жалат ако не им се родат деца, така и Господ, откако го возљуби човечкиот род како Свој сопствен образ, посака да ги роди од Своето божествено семе. И ако некои не сакаат да примат такво раѓање и да бидат родени од Духот Божји, тоа е голема жалост за Христа, Кој страдаше и трпеше за нив за да ги спаси.
3. Господ сака сите луѓе да се удостојат за ова раѓање, затоа што за сите умрел и сите ги повикал кон живот. А животот е раѓање од Бога одозгора. Зашто без ова раѓање душата не може да живее, како што вели Господ: „Ако некој не се роди одозгора, не може да го види царството Божјо" (Јован 3, 3). А затоа сите кои поверувале во Господа, пристапиле и се удостоиле за ова раѓање, им причинуваат радост и голема веселба на небесата на родителите коишто ги родиле. Сите ангели и свети сили се радуваат за душата родена од Духот, и којашто станала дух. Зашто ова тело е подобие на душата, а душата - образ на Духот. И како што телото без душата е мртво и не може ништо да прави, така и душата без небесната душа, без Духот Божји, е мртва за царството и не може да го прави она што е Божјо.
4. Како што сликарот внимателно го разгледува лицето на царот и го црта неговиот лик, и кога лицето на царот е свртено право спроти сликарот, тој може лесно и добро да го слика неговиот лик, а кога царот ќе го сврти лицето, тогаш сликарот не може да слика, затоа што лицето не е насочено кон сликарот: така и најдобриот сликар - Христос, во душите коишто веруваат во Него и непрестајно гледаат кон Него брзо, според Својот лик, го слика небесниот човек и од Духот Свој, од ипостаста на неискажливата Своја светлина, го исцртува небесниот лик и на душата и го дава прекрасниот и добар нејзин Младоженец. А ако некој не гледа непрестајно кон Него и не презрел се друго, тогаш Господ во него не го црта Својот лик со Својата светлина. Значи, ние треба цогледот да го насочиме кон Него, во Него да поверуваме, Него да го возљубиме, се да отфрлиме и единствено Него да Го слушаме, па Тој, откако ќе го наслика Својот небесен лик, да ни го испрати во нашите души, и така, носејќи Го во себе Христа, ние да го добиеме вечниот живот и, откако ќе се увериме во тоа уште овде, да се успокоиме.
5. Како што ако на златната монета не и се отпечати ликот на царот, таа не се пушта во оптек во трговијата, не се става во царската ризница, туку сите ја отфрлаат, така и душата, ако го нема ликот на небесниот Дух во неискажливата светлина, т.е. ако Христос не ја отпечати оваа светлина во неа, тогаш таа е бескорисна за небесните ризници и трговците на царството - добрите апостоли, ја отфрлаат. И оној кој бил повикан, но на себе немал свадбена облека, бил отфрлен како туѓинец во туѓата темнина, затоа што во себе го немал небесниот лик. Тоа е белегот и знакот на отпечатениот во душите Господ, тоа е - Духот на неискажливата светлина. И како што мртвиот за ништо не е потребен и не може во ништо да им се најде на живите, па затоа го изнесуваат надвор и го закопуваат надвор од градот, така и душата којашто во себе го нема небесниот лик на божествената светлина, т.е. животот на душата, станува безвредна и целосно презрена; затоа што мртвата душа, којашто во себе го нема светлозрачниот и божествен Дух, не му е потребна на градот на светите. Како што во овој свет душата е живот на телото, така и во вечниот и небесен свет животот на душата е Божјиот Дух
6. Значи, оној што се труди да поверува и да Му пријде на Господа треба да се моли уште овде да Го прими Божјиот Дух, затоа што Тој е животот на душата, и затоа што Господ затоа дошол, за уште овде да и го даде животот на душата - Својот Дух. Зашто речено е: „Додека ја имате Светлината, верувајте во Светлината" (Јован 12, 36); „оти настапува ноќ, кога не ќе може никој да работи" (Јован 9, 4). Значи, ако некој овде не го барал и не го примил животот на душата, т.е. божествената светлина на Духот, кога излегува од телото го отстрануваат на левата страна на темнината, не влегува во небесното царство и неговиот крај е во геената заедно со ѓаволот и неговите ангели. Или како што златото или среброто, ставено во оган, станува почисто и поквалитетно, и ништо не може да му го повреди квалитетот, ниту дрвото, ниту тревата, затоа што и самото станува како оган и гори се што ќе му се доближи, така и душата којашто се наоѓа во духовниот оган и во божествената светлина нема да претрпи никакво зло од ниеден лукав дух; а ако нешто иисе приближи, тоа е апсорбирано од небесниот оган на Духот. Или, како што птицата кога лета во височините нема никакви грижи, не се плаши ниту од ловците, ниту од вештите ѕверови и, едрејќи во височините, се потсмева на се, така и душата која ги добила крилата на Духот и заедрила во небесните височини, повисоко од се, се потсмева на се.
7. Плотскиот Израил, кога Мојсеј го разделил морето, поминал по неговото дно: а христијаните, откако станаа Божји чеда, одат врз горкото море на лукавите сили, затоа што и нивното тело и нивната душа станаа дом Божји. Во оној ден кога паднал Адам, дошол Бог и, одејќи низ рајот и гледајќи го Адама, се нажалил, така да се каже, и рекол: При такви богатства, какво зло избра ти! По таква слава, каков срам носиш на себе! Зошто си сега толку помрачен, толку безличен, толку непостојан? По таква светлина, каква темнина те покри! Кога Адам паднал и умрел за Бога, Творецот се сожалил на него. Ангелите, сите сили, небесата, земјата, сите твари ги оплакувале смртта и падот негов. Зашто тварите виделе дека оној што им бил даден како цар, станал роб на противничката и лукава сила. Ја облекол својата душа во темнина горка и лукава, затоа што над него се зацарил кнезот на темнината. Токму тој бил оној човек ранет од разбојниците и оставен полумртов, кога патувал од Ерусалим за Ерихон (Лука 10, 30).
8. И Лазар, кога Господ го воскреснал, оној Лазар кој многу смрдел, така што никој не можел да се приближи до неговиот гроб, бил образ на Адам, кој во својата душа примил голема смрдеа и се исполнил со црнила и темнина. Но ти, кога слушаш за Адама, за ранетиот од разбојниците и за Лазара, не дозволувај твојот ум да лута ваму-таму, туку затвори се во својата душа, затоа што и ти ги носиш истите рани, истата смрдеа, истата темнина. Сите ние сме синови на тој помрачен род, сите имаме удел во истата смрдеа. Од немоќта од која пострадал Адам сме пострадале и сите ние, кои потекнуваме од Адамовото семе. Зашто истата немоќ, како што вели Исаија, не стигна и нас: „сињаци, гнојни рани, неисчистени, непреврзани и неомекнати со елеј" (Иса. 1, 6). Со таква неизлечива рана сме ранети и само Господ може да ја излечи. Токму затоа и дошол Тој самиот, зашто никој од старозаветните, ни самиот Закон ни пророците не можеле да ја излечат оваа рана. Само Тој, кога дошол, ја излечил неизлечивата душевна рана.
9. И така, да Го примиме Бога и Господа, вистинскиот Лекар, Кој дошол и многу се потрудил заради нас и е единствен Кој може да ги излечи нашите души. Зашто Тој непрестајно тропа на вратата на нашите срца да Му отвориме, да влезе и да отпочине во нашите души, а нце да ги измиеме и помажеме Неговите нозе и Тој во нас да си направи живеалиште. Таму Господ го укорува оној што не Му ги измил нозете (Лука 7, 44); а на едно друго место вели: „Ете, стојам пред вратата и чукам. Ако некој го чуе гласот Мој и ја отвори вратата, ќе влезам при него" (Откр. 3, 20). Тој благоволил многу да пострада, предавајќи го телото Свое на смрт и искупувајќи не нас од ропството, за да и пријде на нашата душа и да направи живеалиште во неа. Затоа и на оние кои ќе бидат ставени од левата страна при Неговиот суд и коишто ќе ги испрати заедно со ѓаволот во геената, Господ ќе им рече: „Гладен бев и не Ми дадовте да јадам; жеден бев и не Ме напоивте; странец бев и не Ме прибравте" (Мат. 25,42 и 43); зашто и храната и пиењето, и облеката и засолништето, и почивката Негова е во нашите души. Затоа непрестајно тропа на вратата, сакајќи да влезе кај нас. Да Го примиме и да Го воведеме внатре кај себе, затоа што и за нас Тој е и храна и живот, и пиење и живот вечен. И секоја душа којашто не Го примила во себе и не Го успокоила во себе сега, или, подобро е да се каже, самата не се успокоила во Него, не е наследничка заедно со светиите во царството небесно и не може да влезе во небесниот град. Сам Ти, Господе Исусе Христе, внеси не онаму, нас кои го прославуваме името Твое со Отецот и Светиот Дух во вековите. Амин.
Друго:
Преп. Јоаникиј Велики; Св. свештеномаченик Никандар, епископ Мирски и Ермеј презвитерот; 
