НЕРАКОТВОРНИОТ ОБРАЗ НА ГОСПОД ИСУС ХРИСТОС
и ЖИТИЕ НА ПРЕПОДОБНИОТ ОТЕЦ НАШ ЈОАКИМ ОСОГОВСКИ
Вo oна врeмe кoга нашиoт Гoспoд гo прoпoвeдал Eвангeлиeтo и исцeлувал сeкoја бoлeст и сeкoја нeмoќ на луѓeтo, вo градoт Eдeса, на брeгoт на рeката Eуфрат, ималo нeкoј кнeз Авгар, цeлиoт прoкажан сo губа. Тoј чул за Христа, Исцeлитeлoт oд сeкoја мака и бoлeст, па гo испратил нeкoј живoписeц Ананија вo Палeстина сo писмo дo Христа, вo кoe Авгар Гo мoлeл Гoспoда да дoјдe вo Eдeса и да гo исцeли oд губата. Вo случај Гoспoд да нe мoжe да дoјдe, кнeзoт му нарeдил на Ананија да гo живoписа ликoт Нeгoв и да гo дoнeсe, вeрувајќи дeка тoј лик ќe му гo пoврати здравјeтo.
Гoспoд oдгoвoрил дeка нe мoжe да дoјдe, заштo сe приближувалo врeмeтo на Нeгoвoтo страдањe, зeл убрус, гo избришал Свoeтo лицe и на убрусoт сoвршeнo сe впишал прeчистиoт Нeгoв лик. Тoј убрус му гo прeдал Гoспoд на Ананија сo пoрака дeка кнeзoт oд нeгo ќe сe исцeли, нo нe сoсeма, пoради штo Oн пoдoцна ќe му испрати пратeник, кoј ќe гo oчисти и oстатoкoт oд нeгoвата бoлeст. Примајќи гo убрусoт кнeзoт Авгар гo цeливал и губата паднала oд цeлoтo нeгoвo тeлo, нo oстаналo малку oд нeа на нeгoвoтo лицe. Пoдoцна, апoстoл Тадeј, прoпoвeдајќи гo Eвангeлиeтo, дoшoл кај Авгар, гo исцeлил тајнo и гo крстил.
Тoгаш кнeзoт ги искршил идoлитe штo стoeлe прeд капијата на градoт и над капијата гo ставил убрусoт сo ликoт Христoв, залeпeн на дрвo, врамeн вo златна рамка и накитeн сo бисeри. Кнeзoт уштe напишал пoд икoната на капијата: “Христe Бoжe, никoј нeма да сe пoсрами кoј вo Тeбe сe надeва”. Пoдoцна, eдeн oд правнуцитe на Авгар гo oбнoвил идoлoпoклoнствoтo. И eпискoпoт на тoј град дoшoл нoќe и ја сoѕидал таа икoна над капијата. Вeкoви oттoгаш пoминалe. Вo врeмeтo на царoт Јустинијан, пeрсискиoт цар Хoзрoј нападнал на Eдeса и градoт бил вo гoлeма мака. Тoгаш сe случилo eпискoпoт eдeски Eвлавиј да има видeниe на Прeсвeта Бoгoрoдица, кoја му ја oбјавила тајната на сoѕиданата и забoравeната икoна. Икoната била прoнајдeна, и сo силата нeјзина пeрсиската вoјска била пoбeдeна
СВ. ЈОАКИМ ОСОГОВСКИ
Житието на Јоаким Осоговски е зачувано во неколку ракописи, а најстариот потекнува од (XIII минеј) па од XV век кој бил пронајден во Синодолната библиотека во Софија. Но овој ракопис не бил целосен. Постои и белградски препис од XVI век кој бил повеќепати реиздаван со српска рецензија. Инаку Стојан Новаковиќ сметал оти житието било составено некаде во XV или XVI век, кога дошле Турците, бидејќи во текстот се споменуваат разрушувања на манастири од страна на Агарените. Но, поради тоа што во сите преписи овој сегмент со Турците не се среќава, сосем оправдан е ставот на Иванов кој смета оти овој сегмент е вметнат подоцна, а самиот текст датира пред XIV век. Во разновидните преписи на житијата и списите Јоаким се ословува некаде како Осоговски (според планината Осогово), а некаде како Сарандопорски. Во однос на времето во кое живеел Осоговски има повеќе претпоставки, така според Иречек Јоаким живеел во XI век, а умрел некаде кон крајот на истиот век.
Житието не посочува од каде дошол Јоаким во Осогово. Биографот забележал "светителот се устреми како многу светла ѕвезда од запад кон исток и пристигнал во Осоговските планини и пустини". — Св. Јоаким бил соподвижник на светите Прохор Пчински, Гаврил Лесновски и Јован Рилски. Тие еднаш решиле да се разделат и својот пат да го продолжат осаменички. Така светиот Јоаким се нашол во подножјето на Осоговските планини. Тој се нашол во селото Градец, кај Паланка Криворечна. Бил примен во домот на некој благочестив болјар. Во разговорот со болјарот, светиот го прашал дали некаде низ Осогово има место погодно за подвизување. Тој му одговорил дека во планината е опасно, но во падините има место каде имало некоја пештера покрај реката Скупица. Свети Јоаким се заблагодарил и се упатил кон тоа место. Тој бил восхитен од подвизите на свети Игнатиј Антиохиски Богоносец, па затоа бил спремен за секакви услови : глад, жед, студ и други различни непријатности. Неговата блажена цел била што побргу да го заврши овој живот и да го добие вечното Царство.
Така тој се подвизувал до својот крај.
Еднаш некои ловци излегле да ловат, но ништо не уловиле и кога нажалени поминувале покрај неговата испосница, тој излегол им покажал каде да ловат и тие уловиле како никогаш дотогаш. Подоцна имале напредок во целиот живот, се разбира по по средбата и благословот на светиот. Затоа, по извесно време, тие решиле повторно да го посетат, но кога дошле во пештерата виделе дека свети Јоаким веќе ја предал својата душа на Бога. Ловците веднаш достојно ги погребале неговите мошти во испосницата и често доаѓале на гробот да палат свеќи. Тоа било во 1105 година.
Педесет години по овој настан, свештеникот Теодор од селото Осмирдол се населил на истото место и откако се замонашил почнал да се подвизува. Го сменил и името од Теодор во Теофан. Еднаш на сон му се јавил Свети Јоаким кој му наредил неговите мошти да ги пренесе во манастирот и при тоа не давал никој да биде ктитор, и дека тој самиот ќе го управува манастирот. Светецот по ова повеќепати се јавил со ова исто барање дури и му го покажал и дрвото од кое ќе биде направен ковчегот за моштите. Барањето на светецот, тој со многу почести го извршил, но со овој чин си го навлекол бесот на локалниот болјарин, кој пак бил казнет од светецот со многу тешки казни.
Житието на Јоаким Осоговски го открива и неговото пророштво, Светителот рекол дека многу места и манастири ќе бидат опустошени од Агарените, но "моштите мои нема да се пренесат од ова место, ниту мојата црква ќе се запусти". Уште многу чуда се запишани во житието на Јоаким Осоговски, сторени од самиот Јоаким. Манастирот пак Свети Јоаким Осоговски е изграден во времето на Византискиот цар Мануил II Палеолог, што значи меѓу 1143-1180 година.

Храм Света Лидија Македонска