Не може Македонците да не бидат Македонци

Од Бога било пишано моето отечество Македонија да страда од Грците, па тие не ни даваат и денеска мир, иако сите знаат дека Македонија била постара држава и од нивното царство, вели свештеникот Димитрија од с. Огут во Кривопаланечко, во еден запис од 1865 г.

- Словенското писмо го научив од татко ми Димитрија Маќедонски, кој така се вика зашто сме Маќедонци а не Грци, а неговиот татко се викал Јосиф свештеникот, а неговиот дедо Стоиман свештеник. И јас прекарот си го зедов Маќедонски, а не по татко ми и по дедо ми, за да се знае оти сме Словени од Македонија.

Ова е дел од "записите" на кривопаланечкиот учител Ѓорѓија Маќедонски од 1846 г., објавен во текстот на академик Блаже Ристовски. Тој објаснува дека многу подецидно е сведоштвото на свештеникот Димитрија од с. Огут во Кривопаланечко.

- Во еден запис од 1865 г., вели дека 12 години пастирувал во родното село и потоа "на 1848 лето Господово првенците на градот Крива Паланка ме главија за свештеник, против волјата на Неговото Високопреосвештенство грчкиот Кир Гаврил. За моето назначување најмногу се заложи г-н Михаил Маќедонски, зашто сум родум Маќедонец и службата си ја терам по словенски. Од Бога било пишано моето отечество Македонија да страда од Грците, па тие не ни даваат и денеска мир, иако сите знаат дека Македонија била постара држава и од нивното царство. Ние сме имале наши словенски учители и просветители Кирил и Методија, кои ни го оставија нашето словенско писмо. Тие се родум Македонци од Солун, славната престолнина на Македонија. Тоа не ни го признава владиката Грк, па затоа ние не го сакаме да пастирува, туку си имаме наш архипастир Словен, во веки веков", пренесува академик Ристовски.

Во своето видување на развојот на македонската национална мисла, Ристовски пишува и за отворањето на Световното училиште на Јордан Хаџи Константинов-Џинот (во 1837 г.), и за сведоштвата на учителот Јован Нешковиќ, кој во 1846 г., напишал дека Велес почнал "да се буди од длабочината на сонот", дека е веќе посеано "она божествено чувство за просвета и наука што толку векови не било во Македонија, на чијшто пат му стоеше грчкото свештенство". Велешаните го игнорирале и барањето на грчкиот владика "во училиштето во Велес да се учи на грчки јазик, а не на македонски".

Уште едно сведоштво доаѓа од прилепчанецот Тоде Кусев во 1867 г., кој пишува дека Грците секојпат воделе борба за погрчување на Македонците, уништувајќи ја и Охридската архиепископија - "Искрата на нашата иднина. Но, колку и да се мачеа да не сопрат да одиме напред, не можеа да го искоренат сосем чувството Македонците да не бидат Македонци". Кусев јасно кажува: "Не само во Охрид, денеска се будат и ги бараат своите права и од цела Македонија. Сите гледаат да си отвораат училишта, да се воведе служба во црквите на старословенски јазик, да не ги оставаат училиштата и народните работи во рацете на еден-двајца што дошле од друго место... Насекаде почнуваат да се воведуваат трговски книги не на грчки, туку на мајчин јазик".

Во следните броеви ВЕЧЕР ексклузивно ќе пренесува делови од гласникот на Македонските духовни конаци, "Портал", посветени на македонскиот јазик.


Дејан ТРАЈКОСКИ- Вечер