Денес на овие страници, веројатно, го забележавте писмото на поддршка на голема група интелектуалци од регионот за иницијативата позната под кратенката РЕКОМ. Ако не сте го прочитале, замолувам да го сторите тоа. Автор е познатата словенечка професорка Светлана Слапшак, а листата на потписници е импресивна. Кога пред две седмици писмото беше доставено до претседателот Иванов, симултано со доставувањето до претседателите на државите од територијата на поранешна Југославија, само нашите медиуми тоа не го оценија за доволно важно за нотирање. Денес ова писмо се наоѓа на страниците на најрелевантните весници во регионот. Јас бев замолена да помогнам за собирањето на потписите, а вие проценете колку беше успешна мисијата. Бескрајно сум благодарна за безрезервната поддршка што ја дадоа сите, а македонската интелектуална „репрезентација“ е толку бројна и со таков калибар, што колегите од соседните држави останаа восхитени. Втората работа е дека РЕКОМ е една од светлите точки во европскиот извештај за напредокот на земјата. Нека остане забележано, иако ја делиме горчината од извештајот во кој „нашата“ безимена земја и нејзиниот безимен народ со безимен идентитет беа пофалени за некои реформи, а казнети за нешто што не е наша вина. Нејсе, длабоко сум уверена дека РЕКОМ има многу поголемо значење за нас самите, и без оглед на европскиот контекст. Ова е нешто што мораме да го направиме за себе и за нашите деца. Иницијативата е насочена кон формирање независна регионална комисија, со мандат да ги утврди и јавно изнесе фактите за воените злосторства и другите тешки прекршувања на човековите права, да придонесе кон расветлување на судбината на исчезнатите, во војните 1991-2001 година (www.zarekom.org).
Кога го споделив писмото преку имејл и на Фејсбук, реакциите беа различни. Некои веднаш ги сфатија важноста и тежината на процесот, други сметаа дека ова нема значење за нас (темата е затворена со амнестијата), трети начелно го поддржаа, ама не ја видоа Македонија во тој контекст. Имаше и такви за кои ваквите иницијативи се некаков конспиративен зафат за сместување во (за нив, омразениот) политичко-географски простор во кој веќе не припаѓаме. Мојот одговор е принципиелен: без оглед како ќе се одвиваат работите, дали ќе се зачлениме во НАТО/ЕУ или не, или можеби почесто ќе дочекуваме шеици и махараџи, ние остануваме дел на овој наш Балкан. Европејци или не, нема да можеме да се „разведеме“ од него, а соседите и натаму ќе ни бидат соседи, во добро и во зло. Регионализмот е нешто што далеку ја надминува приказната за страшилото наречено „Југославија“, а и европеизмот е само облик на регионално вмрежување и споделување. Одговорно тврдам дека македонскиот конфликт го има истото извориште како оние во Хрватска, во Босна, а можеби најмногу во Косово. Не само што првата жртва на воениот виор беше Сашко Гешовски туку ние бевме последната епизода на прелевањето од север кон југ. Не мислам дека ни било пишано да се втурнеме во насилство, но убедена сум дека неуспехот на превенцијата лежи во регионалниот контекст. Конфликтите нема никогаш да бидат затворени, ако не се мине последната најтешка милја: соочувањето со вистината, каква и да е, помирувањето, но и оддавањето респект на оние што страдаа и сé уште страдаат. Документацијата покажува дека националното/етничкото потекло на сторителите/жртвите не значи дека нивната судбина се одвивала на „нивна територија“. Како што Македонци гинеа или страдаа на друг начин во други краишта, така и некои оттаму го загубија животот на наша територија.
РЕКОМ не е новина, дури и за Македонија. Ќе се сетите на трибините и 10 илјади потписи од граѓаните собрани во јуни. Акцијата сега продолжува, а јас ја имам тешката задача на јавен заговарач кај нас и за нас. Кога го слушнав предлогот, првата реакција беше да укажам дека е ова невозможна мисија. Законот за амнестија доживеа автентично толкување, владината коалиција почива на цврст договор, а јас не знам како да заговарам нешто вакво во крајно неповолна атмосфера. Ме убедија дека и другите јавни заговарачи (Жарко Пуховски, Здравко Гребо, Наташа Кандиќ, Игор Мекина, Азем Власи) нема да имаат нималку полесна задача. Од нас се очекува да ја подметнеме „ногата“, дури и ако боли, ама да не дозволиме вратата на заборавот да се затвори сосема. Во декември ќе го претставиме РЕКОМ во ОН.
Вродената борбеност не дозволува да се препуштам на дефетизам. Тука е и прекрасното чувство дека на оваа страна на „барикадата“ стои интелектуалниот и етички капитал на ова општество. Овие триесетмина се само дел од оние на кои ќе се потпирам, бидејќи сум убедена дека нé има многу. Мнозинството граѓани е она што страда во конфликтите, а кое по нивното завршување останува заборавено. Тоа памети и чувствува, и покрај тоа што политичарите најчесто доживуваат амнезија. Ќе биде ли премногу наивно да верувам дека пораката од ова писмо и од РЕКОМ ќе стигне и до некои политичари и луѓе што се во позиција на моќ? Сакам да верувам дека и политичката елита ќе почне да си верува себеси, а и нам, дека мирот нема да се загрози ако се вознемириме со деталите од 2001-та. Напротив, ќе тргнеме по пат на негово втемелување и во општеството и во нашите умови, за никогаш да не ни се повтори минатото. Патот е долг, понекогаш сличен на темен тунел, но дури и една запалена свеќа има моќ да врати светлина и надеж. Овие луѓе што го потпишаа писмото запалија по една свеќа, секој од нив.
Авторката е универзитетска професорка
Автор: Билјана Ванковска
Извор:
http://www.novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=102211924302&id=13&prilog=0&setIzdanie=22412
Светите апостоли Ераст, Кварт, Родион, Сосипатар и Терциј; Светиот маченик Орест; Свети Нон, епископ Илиополски; 
