Огнената река – Александар Каломирос

(Прв дел)

Одговор на прашањата: (1) Дали Бог навистина е добар? (2) Дали Бог го создаде пеколот?

+Во името на Отецот и Синот и Светиот Дух.

Почитувани отци, драги браќа и сестри:

Нема сомнеж дека живееме во време на отпадништво, пророкувано за последните денови. Практично најголем дел од луѓето се атеисти, иако многумина од нив, теоретски, сè уште веруваат. Рамнодушноста и духот на овој свет преовладуваат насекаде.

Која е причината на оваа состојба?

Причината е ладењето на љубовта. Љубовта кон Бога повеќе не гори во човечките срца, а како последица на ова и љубовта меѓу нас, е исто така мртва.

Што е причината на ова опаѓање на човековата љубов кон Бога? Одговорот, се разбира, е гревот. Гревот е темниот облак кој не дозволува Божјата светлина да стигне до нашите очи.

Но гревот секогаш постоел. Тогаш, како стигнавме до тој степен, што не само што не Го знаеме Бога, туку и вистински Го мразиме? Човековиот однос кон Бога денес не е вистинско незнаење или вистинска рамнодушност. Ако внимателно ги испитувате луѓето ќе забележите дека нивното незнаење или рамнодушност е извалкана од длабока омраза. Но никој не мрази нешто што не постои.

Имам сомнеж дека луѓето денес веруваат во Бога повеќе од кое било друго време од историјата на човекот. Луѓето го знаат евангелието, учењето на Црквата и Божјото создавање, подобро од кој било друг период. Тие имаат длабока свест за Неговото постоење. Нивниот атеизам не е вистинско неверие. Тоа е повеќе една аверзија кон некого, што го познаваме многу добро, кого го мразиме со сето срце, токму како што прават и демоните.

Ние го мразиме Бога, затоа и Го игнорираме, превидувајќи Го, како да не сме Го виделе, и глумиме дека сме атеисти. Во реалноста Го сметаме за наш непријател par excellence. Нашето негирање е наша одмазда, нашиот атеизам е наша освета.

Но зошто луѓето Го мразат Бога? Тие не Го мразат само затоа што нивните дела се темни, додека пак Бог е светлина, туку исто така бидејќи тие Го сметаат за опасност, за блиска и вечна опасност, како непријател во суд, како судски противник, како јавен и вечен гонител. Ним, Бог не им е повеќе семоќен лекар, Кој дојде да ги спаси од болеста и смртта, туку попрво суров судија и осветољубив инквизитор.

Гледате, ѓаволот успеа да направи луѓето да поверуваат дека Бог не нè љуби вистински, туку дека Он вистински се љуби само Себе Си, и дека Он нè прима само ако ние се однесуваме онака како што Он сака да се однесуваме; дека Он нè мрази ако ние не се однесуваме онака, како што Он ни порача да се однесуваме, и е навреден од нашата непокорност до тој степен, што за тоа мораме да платиме со вечни маки, од Него создадени за таа цел.

Кој може да љуби мачител? Дури и оние кои напорно се трудат да се спасат себе си од гневот Божји, не можат вистински да Го љубат. Тие се љубат само себе си, обидувајќи се да ја избегнат Божјата одмазда и да постигнат вечно блаженство успевајќи да го задоволат овој страшен и прекумерно опасен Создател.

Ја забележувате ли ѓаволската клевета на нашиот сељубовен, себлаг и апсолутно добар Бог? Затоа на грчки на ѓаволот му беше дадено името DIABOLOS (диаволос), „клеветник“.

 II

Но со што ѓаволот Го клеветеше Бога? Какво средство тој употреби за да го убеди човештвото, за да ја первертира човековата мисла?

Тој ја употреби „теологијата“. Најпрвин тој воведе незначителна промена во теологијата којашто, кога еднаш беше примена, тој успеа да ја зголеми сè повеќе и повеќе до тој степен, што Христијанството стана потполно непрепознатливо. Тоа е она што го нарекуваме „Западна теологија“.

Сте се обиделе ли некогаш да одредите што е главната карактеристика на Западната теологија? Значи, главната карактеристика е тоа што Го смета Бога за вистинска причина на сето зло.

Што е злото? Не е ли отуѓувањето од Бога, Кој е Живот?[i] Не е ли смрт? Што учи западната теологија за смртта? Сите Римокатолици и мнозинството Протестанти ја сметаат смртта за казна од Бога. Бог ги сметаше сите луѓе за виновни заради адамовиот грев и ги казни со смрт, отфрлајќи ги далеку од Себе; лишувајќи ги од Неговата животодавна енергија и така убивајќи ги најпрво духовно а на потоа и телесно, со некој вид духовно гладување. Августин го преведува пасусот од Битието „Од секое дрво во градината можеш да јадеш, освен од дрвото за познавање на доброто и на злото; од него не јади, зашто во оној ден кога ќе вкусиш од него, ќе умреш (со смрт)“ (Мој.2, 16-17), како „Ако јадете од плодовите на ова дрво, Јас ќе ве убијам“.

Некои Протестанти ја сметаат смртта, не како казна, туку како нешто природно. Но, зарем не е Бог творец на сите природни твари? Па така и во двата случаи, Бог — за нив — е вистинската причина на смртта.

И ова е вистина не само за смртта на телото. Ова е исто така вистина и за смртта на душата. Не го сметаат ли Западните теолози пеколот, вечната духовна смрт на човекот, за казна од Бога? Не го сметаат ли тие ѓаволот за слуга Божји во вечната казна на луѓето во пеколот?

„Бог“ на Западот е еден навреден и лут Бог, полн со гнев заради непослушноста на луѓето, кој  во Неговата деструктивна страст, посакува да го мачи целото човештво во вечноста за нивните гревови, освен ако не добие бескрајно задоволување на неговата навредена гордост.

Која е Западната догма за спасението? Не Го уби ли Бог Бога за да си ја задоволи Неговата гордост, којашто Западните богослови еуфемистички  ја нарекуваат правда? И не е ли преку Неговата бескрајна сатисфакција тоа што Он благоволи да го прими спасението на некои од нас?

Што е спасението за Западната теологија? Зарем не е тоа спасување од гневот Божји?[ii]

Гледате ли дека Западната теологија учи дека нашата вистинска опасност и наш вистински непријател е нашиот Творец и Бог? Спасението за Западњаците е да се биде спасен од рацете на Бога!

Како можеме да љубиме таков Бог? Како можеме да имаме вера во некого кого го мразиме? Верата во нејзината длабока суштина е производ на љубовта, па така, би сакале, оној што ни се заканува, подобро да не постои, особено кога оваа закана е вечна.

Дури и ако постои средство за избегнување од вечниот гнев на ова семоќно, но страшно Суштество (смртта на Неговиот Син наместо нашата), би било многу подобро ако ова Суштество не постои. Ова беше најлогичниот заклучок во умот и срцето на западните луѓе, зашто дури и вечниот Рај би бил ужасен со таков суров Бог. Така беше роден атеизмот, и ете зошто Западот беше негово место на раѓање. Атеизмот беше непознат во Источното Христијанство, сè додека и таму не беше воведена Западната теологија. Атеизмот е последица на Западната теологија[iii]. Атеизмот е одрекување, негирање на еден злобен Бог. Луѓето станаа атеисти за да се спасат од Бога, криејќи си ги главите и затворајќи си ги очите како ној. Атеизмот, браќа мои, е негирање на Римокатоличкиот и Протестантски Бог. Атеизмот, браќа мои, не е наш вистински непријател. Вистинскиот непријател е фалсификуваното и искривено „Христијанство“.

III

Западните богослови често зборуваат за  „Добриот Бог“ (На пр., во Франција епитетот le bon dieu е речиси секогаш употребуван кога се говори за Бога). Меѓутоа, Западна Европа и Америка, никогаш не беа убедени дека таков Добар Бог постои. Напротив, го нарекуваа Бога добар на начин, на којшто Грците ги викаа клетвата и проклетството на сипаниците – EULOGIΑ (евлогиа) благослов, за да ги истераат и да ги маѓепсаат. Поради истата причина Црното Море беше нарекувано Eu xeinoV Pontος — гостопримливо море — иако реално тоа беше ужасно и несигурно море. Длабоко во Западната душа, Бог беше почувствуван како опасен судија, Кој никогаш не ја заборава дури ни најмалата навреда што сме Му ја направиле преку нашето престапување на Неговите закони.

Оваа јуридичко сфаќање за Бога, оваа сосема извртена интерпретација на Божјата правда, не беше ништо друго освен проекција на човечките страсти во теологијата. Тоа беше враќање кон паганскиот процес на хуманизација на Бога и деификација (обоготворување) на човекот. Луѓето ако не ги сфатите сериозно се лутат и гневат, и тоа го сметаат за понижување, коешто само одмазда може да го одстрани, било со злосторство или со двобој. Ова беше световно, страсно сфаќање на правдата што преовладува во умовите на т.н. „Христијанско“ општество.

Западните Христијани на истиов начин размислуваа и за Божјата правда. Бог, бесконечното Суштество, бил бескрајно навреден од Адамовата непослушност. Он одлучил вината на Адамовата непослушност да се пренесе подеднакво на сите негови деца, и сите да бидат казнети со смрт поради Адамовиот грев, којшто тие не го извршиле. Според Западните богослови, Божјата правда функционира како крвна освета. Не само човекот кој те навредил, туку и целата негова фамилија мора да умре. И она што до безнадежност беше трагично на луѓето, беше тоа дека ниту еден човек, ниту целото човештво, не може да го задоволи навреденото Божјо достоинство, дури и ако сите луѓе од историјата би биле жртвувани. Божјото достоинство би можело да се спаси само ако Он би можел да казни некого со исто достоинство како Него. Па така, за да ги спаси и обете, Божјото достоинство и човештвото, не постоела друга можност освен воплотувањето на Неговиот Син, па така, човек со Божествено достоинство да биде жртвуван за да се спаси Божјата чест.

[i] „Ова е злото: отуѓување од Бога“.  Св. Василиј Велики, Дека Бог не е Причина на Злото, „ELLHNES PATERES THS EKKLHSIAS“ (грчките Отци на Црквата) 7, 112 (Понатаму цитирани како EPE). „Оние кои по своја воља се оддалечуваат од Бога, Он ги одделува од Себе, а одделувањето од Бога е смрт“. Св. Иринеј, Против Ересите, 5, 27, 2. „Луѓето, отфрлајќи ги вечните нешта и по совет на ѓаволот се обрнуваат кон распадливите нешта, стануваат сами на себе причина за распадливост во смртта”. Св. Атанасиј Велики, За Овоплотувањето, 5 (Migne, PG 25. 104-105). „Воколку се оддалечи од животот, дотолку се довлечка во близина на смртта. Зашто Бог е живот; лишувањето од животот е смрт. Па така, Адам беше творец на својата смрт преку неговото одделување од Бога”. Св. Василиј Велики (PG 31. 945).

[ii] „Покајната жртва…беше извршена со цел да се возобнови поранешната хармонична врска помеѓу небото и земјата која гревот ја наруши, за искупување на моралниот закон, за да се задоволи навредената Божја правда”. Окружно  Послание за Пасха 1980 год. од Вселенскиот Патријарх Димитриј, Episkepsis (на Грчки), no. 229, 15 Април, 1980.

[iii] „Навистина будала и лишен од разбирање и разум, е оној кој вели дека нема Бог. Покрај него, не помал во лудоста е и оној кој вели дека Бог е причина на сите зла. Сметам дека нивните гревови се со еднаква тежина зашто секој од нив на сличен начин го негира доброто; претходниот негира дека Он воопшто постои, додека другиот Го дефинира дека не е добар; зашто ако Он е причина на злото, се разбира, Он не е добар; па така, и од двете страни постои негирање на Бога”. Св. Василиј Велики, EPE op. cit., 7, 90.

Превод од англиски јазик: (свештеник) Јани Мулев.

Изворник: А. Каломирос, Огнената река, Скопје 2007.

Издание на Европската епархија на МПЦ-ОА.

Извор: Ортодоксија и ортопраксија

Друго:

„Огнената река“ (The River of Fire) е една од најзначајните работи на д-р Александар Каломирос. Таа претставува остра критик

Во својата синтеза на светоотечкото учење, Каломирос се обидува да даде одговор на следниве прашања: Дали Бог е навистина добар и дали Он го создал пеколот? Што, всушност, се рајот и пеколот?

Бог не ја создал смртта, ниту пеколот, туку тоа е резултат на слободата на човекот. Рајот и пеколот не се географски одредници, туку онтолошка состојба на личноста, во допир со Божествената Љубов.

Подготвил: Георгиј Глигоров