Дирјан - наша избраничка за „Балканика“

Доделувањето на 11. книжевна награда ќе се одржи наесен во Скопје, а за организацијата ќе се погрижи издавачката куќа „Магор“

Со приказна за патување на натпревар за најдобар балкански автор

Прозно-поетските текстови „Приватни светови“ од Лилјана Дирјан ќе ја претстават македонската литература на следното издание на наградата „Балканика“, што наесен ќе се одржи во Скопје. Дирјан стана првата жена-писател што ќе не' претставува на 11. престижна манифестација. Книгата е во издание на Друштвото на независните писатели, чиј член е Дирјан. Комисијата во состав Ферид Мухиќ, претседател, Лорета Георгиевска-Јаковлева и Александар Прокопиев, членови, ги оценија деветте прозни дела што конкурираа. Освен делото на Дирјан, во потесна конкуренција беа „Нишан“ од Блаже Миневски,“Невестата на змејот“ од Влада Урошевиќ, „Помеѓу“ од Ирена Јорданова и „Чкртки“ од Румена Бужаровска, која влезе во последниот круг заедно со книгата на Дирјан. Георгиевска-Јаковлева рече дека иако годинава немало многу кандидати за награда, било многу тешко да се избере нашиот претставник.Во образложението за книгата „Приватни светови“ стои дека „делото се впушта во смела рехабилитација на малите ‘приватни светови’ кои се сочинети од лични доживувања, семејни случки, рефлексии за уметноста и творештвото. Авторката го поставува патувањето како егзистенцијална нужност, како спиритус мовенс, како победа на зачмаеноста. Патувањето може да биде надворешно (читање на пределот) или интерсубјективно меѓу двајца, од едниот кон вечно недостижниот друг. Патувањето во книгата на Дирјан е симбол на проточноста на самото постоење и прогон на сопствениот комфор“.Книга е составена од лирски записи во проза, афористички и скитнички одломки кои сведочат за скитањето на една немирна душа во пејзажите на човековата судбина, минималистички форми и 16 песни.

- Прозните и поетските записи на Дирјан се реторика на емоции без отстапка, жестоко писмо на ултимативни и болни исповеди, реставрирање на личното преку пронајдените собеседници од различни сфери на уметноста, комисијата заклучи дека тоа е книга на изградена авторка која фасцинира.За збирката-раскази „Чкртки“ на Бужаровска, во образложението се вели дека претставува вистинско изненадување во македонската проза. Станува збор за млада авторка и дебитантска книга која воодушевува со стилската изедначеност, кохерентност и сугестивното, психолошко профилирање на ликовите. Од навидум обични, дури и банални секојдневни ситуации, Бужаровска навлегува во суптилните, интимни односи во релациите родител-дете, маж-жена, влечејќи ја генезата на тие односи од првичното, исксуствено воспитување и поставување на вредностите во најраното детство - вели жирито.Прокопиев истакна дека се' поголем подем бележи литературата создадена од женски автори.

- Бројот на книгите не кажува дека годинава сме немале квалитет. Жирито се изненади што кај одредени автори откри нови особини во нивното творештво. Имавме три писателки, извонредни авторки, кои ветуваат дека ќе се развиваат во големи имиња. Нема потреба да ја употребуваме синтагмата „женско писмо“ - рече Прокопиев.

Писателката Елизабета Шелева, член на меѓународното жири на „Балканика“, нагласи дека добро е што се' повеќе имаме дела што го ставаат акцентот на денешнината, а не на историски тематики.

Организаторот на „Балканика“, Горјан Лазаревски од издавачката куќа „Магор“ најави дека се' уште не е прецизиран датумот кога ќе се одржи манифестацијата.

- Деновиве разговараме со основачот на „Балканика“, Никола Стојанов од Бугарија за деталите. Најверојатно ќе се одржи кон крајот на септември или почетокот на октомври, или средината на ноември. Чекавме од Министерството за култура писмена потврда дека ќе ја поддржат финансиски манифестацијата и затоа не прецизиравме договори предвреме - рече Лазаревски.„Приватни светови“ на англиски јазик ќе ја преведе Марија Џонс. Од соседните земји досега се избрани кандидатите на Грција - „Левата рака на Афродита“ од Такис Теодоропулос, „Англеос новос“ од Бешим Чеху ќе ја претставува, Албанија, а Алек Попов - Бугарија. Угледната награда лани ја доби Тасим Јуџел од Турција, а врачувањето беше во Софија. Наш кандидат беше Александар Прокопиев со својот прв роман „Ѕиркачот“. Единствен македонски добитник на „Балканика“ е Венко Андоновски, кој ја доби наградата во 2002 година за романот „Папокот на светот“. Фондацијата „Балканика“ е основана во 1996 година, а нејзини членки се издавачи од Бугарија, Албанија, Грција, Романија, Турција, Србија и од Македонија.

 (С.П.)