Возобновување на Св. Климентовиот Универзитет на Плаошник

Директорот на Управата за заштита на културното наследство-
г-дин Паско Кузман:

За Св. Климентовиот Универзитет се обидов да направам разноразни материјали, документи, да подготвам образложение итн. и проектот како таков, го образложив на Премиерот, кој со одушевување го прифати и во соодветна законска процедура проектот почна да се реализира.

Замислено е да се спои сакралното со световното, да се направи една симбиоза на времето св. Климентово, со времето на двaесет и првиот век. Симбиоза на просторот, значи да се вклопи во крајоликот на цитаделата самоiлова - Самоиловата тврдина, па Плаошник, па св. Јован Канео. Да направиме еден центар којшто ќе ги спојува сите овие елементи. Значи св. Климентовото време со дваесет и првиот век, сакралното со световното. Што значи тоа? Значи во изградениот, во возобновениот св. Климентовиот универзитет ќе има и свешtеници и монаси, бидејќи најверојатно таму ќе биде пренесен Теолошкиот факултет или средното Богословско училиште на МПЦ и други луѓе коишто ќе се занимаваат со наука.
Генерално се знае како ќе изгледа универзитетот и тоа е прифатено на првата седница на Oдборот за возобновување на Св. Климентовиот Универзитет. Ќе бидат изградени објекти во кои ќе бидат сместени Теолошкиот факултет можеби, а можеби Богословијата, потоа со сигурност ќе биде сместена Галерија на икони, и еден голем библиотечен центар, бидејќи св. Климентова книжевна академија не може да се замисли без една богата библиотека.

Потоа ќе бидат сместени, изложени и заштитени старите словенски ракописи од XIII, XIV, XV век и разни други предмети пронајдени на овој простор итн. Значи тој универзитет нема да биде како сегашниве класични образовни универзитети, туку како една реминисценција на св. Климентовото време, како еден научен центар со разни додатоци. Дури планираме во позадина кадешто ќе биде изграден овој центар, да има уште еден простор на кој што ќе градат свои клонови светските универзитетски центри како на пример Колумбија Универзити со кого веќе се договараме. Па можеби понатму ќе прифати Оксфорд или Кембриџ. Целта е Плаошник да стане еден силен научен центар којшто ќе зрачи со св. Климентовиот дух, со св. Климентовата моќ.
Македонската историја и духовна и културна долго време била истискувана од околните центри кои се супрамативни во таа смисла. Тие ја диктирале историјата на балканскиов простор, а тоа се Атина, Софија и Белград, да не ја спомнуваме во оваа пригода Тирана. Затоа за многу наши значајни личности, настани, значајни детали од историјата не се знае, изгубени се, скриени се, уништени се.

Благодарение на тие супрамативни центри неправилно е третирана, генерално, античка Македонија, во контекст на целокупната историја на Македонија. Понатаму, несоодветно е третиран царот Јустинијан, којшто е роден во близината на Скопје. Несоодветно е третирано времето на Византија во поглед на Mакедонците. Некои работи намерно се покривани, а некои други откривани, во рамките на таа историја за да се изгуби името македонско. И долго време се работело на тоа, особено во времето на таа Византија. Што мислите, која е улогата на цар Самуил и Василиј II?

Василиј II се вика Mакедонецот, тој е од македонската династија. Цар Самuил кој е? Бугарите го сметаат за бугарски цар. Василиј II македонецот, после битката на Беласица произведува 14 000 ослепени. Значи, историјата е искривена. Василиј II е Mакедонецот тој е од македонската династија. Тој ја убива војската на цар Самuил, а цар Самuил е наш – Василиј II е македонецот. Кај е логиката? Историјата, се разбира историската наука нема расчистено многу ситуации на тој план и во источната и во западната хемисфера. Постојат записи од тоа време. Како што доаѓале цар Душан и Србија на овие простори и од тогаш многу работи не се доволно јасни иако сам цaр Душан ја спомнува Македонија нарекувајќи се како цар и на Македонија. Цар Самuил не ја спомнал Македонија воопшто. А сето тоа е малку контрадикторно како се сфаќа македонската историја. Потоа во времето на отоманската империја многу работи се нејасни. Кој бил Карпош – несудениот крал на Македонија? Што бил Марко крале? Волкашин и Углеша – чии се тие? Српски или наши – македонски? Кој ја водел битката на Марица 1371 година – Волкашин и Углеша – македонци или срби. Со такви дилеми е покриена целата македонска историја, затоа што таа историја ја пишувале главно другите супрамативни центри во однос на Македонија, на Скопје.

Кога станува збор за римското време, за античките Mакедонци ние малку ги мешаме работите. Св. Лидија е првата Mакедонка во Европа која го примила христијанството. Но најпрво нашите научници создале забуна, бидејќи тие тврдат дека ние сме Словени кои што дошле во V - VI век и дека немаме врска со претходните цивилизации на овие простори, што не е точно. Старите Mакедонци не пропаднале во земја, ниту тука се случила Атлантида, ниту се создал некој потоп. Тие постоеле и понатму со тоа што се мешале и претопувале. Во римското време тие сеуште постоеле, се разбира дека се ородувале со Rимјаните, подоцна па и со Sловените кои дошле, па може да се каже дека тој континуитет сеуште трае од античка Македонија до ден денес. Но нашата наука, нашата историографија, веројатно во времето на социјализмот имаше поинакви гледања и сфаќања на работите, поинакви патишта, цели и насоки и затоа строго гo одвојила античкиот свет од Sловените и навака. Таа претходна наука сега е најголемата препрека за континуитетот на македонската историја. Нашите историчари тврдат дека ние сме само Sловени и со тоа направиле небулозни препреки. Затоа ние сега си ги имаме овие проблеми со Gрците, а на еден простор нема историја без континуитет. На еден простор мора да има континуитет и го имало тој континуитет со сигурност. Тој научен пристап кон историската наука би бил правичен за македонскиот народ, за македонската ситуација, за македонскиот етнички супстракт. И св. Лидија е од оние стари Mакедонци во римско време. Св.Лидија исто така може да биде наша, бидејќи нејзиниот пород, нејзините роднини, нејзините генерации и понатаму се мешале. И затоа можеме да речеме дека е првата Mакедонка. Но светот наоколу така не гледа. Зошто нашата наука не кажува кај биле Словените пред V - VI век, кои се тие, кај е нивната култура? Сигурно одеднаш не паднале од небо? Нашата историска наука сеуште не расчистила сама со себе, прво нашите научници историчари не расчистиле, а да не зборуваме за оние околу – користејќи ја таа ситуација ја кроеле нашата историја. И затоа вака сега никој не не признава. Не не признаваат Бугарите ниту како нација нитu никако, не не признаваат Грците дека го носиме името кое го носиме, Aлбанците забегале по илирските простори kako да се сојот од памтивек налегнат преку целата Македонија, и Србите по своите романтични јужни краишта од македонското поднебје, исто така.
Но ние, сосем поинаку од сите, постоиме!