Ивица Боцевски - На Запад ништо ново

Ивица Боцевски - На Запад ништо ново
Станува веќе нужно да се отвори пресметка со македонските касандри и конечно да им нацртаме зошто граѓаните на Македонија се веќе отрпнати на „судни денови“, „последни возови“ и „крајни рокови“, од Лисабонската декларација во ...

Зошто денеска Македонија нема да добие датум за почеток на преговори? Затоа што Грција ја блокира македонската интеграција во ЕУ поради нејзиниот проблем за името на Република Македонија. Дали, освен името, постои и некоја друга причина за недобивањето датум? Никако. Тоа не значи дека Македонија нема свои предизвици кога станува збор за нејзиниот економски и демократски развој, но ниту еден од нив не е толку битен или значаен за да ја оневозможи македонската европска интеграција.
Во текот на денешниот ден, а и в недела, по церемонијата за формален прием на Хрватска во ЕУ, ќе слушнеме многу црни и песимистични оценки, а еден дел од медиумите и интелектуалците во Македонија ќе се обидат повторно да создаваат атмосфера на колективен пораз, ќе читаме патетични текстови, ќе слушаме и повици за политички линч и слично. Посебна интелектуално бедна категорија и овој пат ќе бидат излитените фрази дека „сите нѐ претркаа“, „дали ќе опстанеме“, „како понатаму“ и слично. Од овие причини станува веќе нужно да се отвори пресметка со македонските касандри и конечно да им нацртаме зошто граѓаните на Македонија се веќе отрпнати на „судни денови“, „последни возови“ и „крајни рокови“, од Лисабонската декларација во 1992 година до денес.

Прво, точно е дека Европската Унија годинава ја доби Нобеловата награда за мир како организација што го отелотворува „најуспешниот мировен проект“ по Втората светска војна. Дури и кај теоретичарите и аналитичарите од Азија, Африка и од Јужна Америка читаме дека тие ја набљудуваат Европската Унија како модел за регионална интеграција и во нивните краишта. Меѓутоа, Европската Унија во својата суштина не е унија на вредности, туку унија на држави. Да се разбереме, земјите-членки на ЕУ споделуваат демократски вредности, но архитектурата на ЕУ како институција е архитектура на сојуз на држави каде што секоја држава љубоморно ги чува и ги брани своите национални интереси. Токму поради споделените вредности Македонија сака да стане полноправна членка на ЕУ, но токму затоа што архитектурата на ЕУ не ги одразува споделените вредности, туку соголените национални интереси, Македонија не може да си го реализира своето членство во ЕУ. Апсурдот оди дотаму што ЕУ во моментов е во целосно заложништво на грчкиот став за името, па затоа во својата службена комуникација ЕУ не ја користи одредницата „македонски“ за опис на етникумот, културата и државноста на Македонија. Спомна некој европски вредности?

Следниот момент што се користи во актуелната дебата е дека ситуацијата е влошена поради политиката кон името на владата на ВМРО-ДПМНЕ, за разлика од 2005 година, кога Македонија добила датум за преговори без грчко вето, а во извештајот се споменувала придавката „македонски“. И покрај тоа што се и повеќе од очигледни плиткоста и пристрасноста на овој аргумент, ајде да тргнеме од почеток. Од самото потпишување на Привремената спогодба во 1995 година Грција јасно стави до знаење, и нам и на меѓународната заедница, дека нејзиното вето за македонското членство во ЕУ и во НАТО е „нуклеарното оружје“ што ѝ стои на располагање против Македонија. Тие конзистентно велеа дека тоа оружје ќе го употребат доколку не се најде решение за името пред влезот на Македонија во ЕУ и во НАТО. Во 2008 година тие оваа закана ја реализираа во Букурешт и оттогаш Македонија е блокирана и во ЕУ и во НАТО. Просто како грав!

Зошто, пак, Македонија не најде сили да „покаже лидерство“ и да влезе во решавање на спорот со името? Повторно тука се работи за извртени тези. Македонија, од своето осамостојување до денешниот ден, жилаво се труди и „покажува лидерство“ да го реши прашањето. Меѓутоа, од другата страна немаме партнер и соговорник, туку имаме држава што сака да ја поништи македонската државност и да ја избрише македонската нација. Македонија јасно става на знаење дека не може да се пристапи кон решавање на проблемот сѐ додека Грција го спори македонскиот јазик, ги спори македонската нација и македонската култура. Точно е дека Нимиц се обиде да исцрта решение каде што Грција ќе треба да ги прифати овие идентитетски одредници, но Грција прво што спори е токму тоа - името на јазикот, името на нацијата и името на културата. Таа политика се нарекува „шовинизам“, а ова е веројатно негова постмодерна форма. Меѓутоа, тоа што најмногу ги навредува Македонците е фактот што самата ЕУ премолчно ја поддржува оваа шовинистичка политика, па затоа во документите што посочуваат како да се именуваат нашиот јазик, нација и култура, ЕУ вели дека треба да се користи терминот „на поранешната југословенска Република Македонија“ наместо терминот „македонски“.Спомна некој европски вредности?
Следната црта на критика е флоскулата „сите нѐ претркаа“. Тука повторно треба да ги расчлениме нештата. Суштината на Европска Унија е заедничкиот европски пазар. Македонија, по примената на Спогодбата за стабилизација и асоцијација, е и де факто и де јуре составен дел од заедничкиот европски пазар.

Разликата помеѓу сегашниот статус и членството во ЕУ ќе биде столчето на маса за Македонија во институциите на ЕУ и целосната слобода за движење на нашите граѓани во земјите-членки на ЕУ. Под целосна слобода мислам и на слобода на жителство, вработување и така натаму. Илузијата дека со самото членство во ЕУ Македонија прекуноќ ќе стане држава со нордиски стандард на живеење и со германска ефикасност на нејзините институции се распрсна како меур од сапуница пред нашите очи по зачленувањето на посткомунистичките земји во ЕУ, од 2004-та, преку 2007-та до 2013 година. Македонија, за жал, ѝ припаѓа на оваа лига на држави што се протега од Рига до Бургас, а сите тие и натаму се соочуваат со истите проблеми поврзани со нивниот економски, општествен и демократски развој со кои се соочува и Македонија. Македонија, независно од својот статус во ЕУ, останува дел од оваа лига на држави, така што никој никаде никого не претркал.

На крајот, сакам да заклучам со мудроста и трпението на граѓаните на Македонија. И покрај оваа политика на сила, негирање, игнорирање и премолчна поддршка на грчкиот отворен шовинизам, Македонците сѐ уште ги поддржуваат стремежите за полноправно членство на Македонија во ЕУ. Тука нема никакви контрадикции, туку едноставно огромна практична мудрост. Членството во ЕУ за Македонија ќе значи крај на долгиот македонски дваесетти век, кој почна во 1912 година со Балканските војни и сѐ уште не завршува. Век на поделби, геноцид, протерување, негирање, војни и колежи. Македонците не ни сонуваа дека повторно ќе се сретнат со духот на балканските шовинизми, и тоа на самиот праг во ЕУ, а уште помалку дека овој дух ќе се отелотворува и низ европските институции. Сепак, Македонија ќе стане полноправна членка на ЕУ. Доколку оваа генерација политичари во Грција и во ЕУ не се подготвени да покажат лидерство и да ги надминат своите предрасуди и шовинизми, некоја друга генерација ќе го стори тоа. Во меѓувреме Македонија продолжува да си работи на својот економски, општествен и демократски развој.

Автор: Ивица Боцевски