Интервју со протоѓакон проф. д-р Андреј Кураев (20.06.2014 15:30)
Отец Андреј, ни се приближува Петровденскиот пост, кој уште е наречен и апостолски, и кој важи за не толку строг и важен, како Великиот пост. Можеби треба да се потсетиме на неговото значење? Како постеле апостолите, и зошто нивниот пример е полезен за нас?
Да, обично се вели дека во овие денови постиме за да ги подражаваме апостолите, чиј што спомен ќе го славиме на крајот од постот – на 12 јули. Секако, апостолите постеле. Но, историски, Петровденскиот пост нема никаква врска со тоа. За прв пат се споменува во Апостолското предание на светиот Иполит Римкси (3 век). Во тоа време овој пост никако не бил поврзан со апостолите, туку бил заменски (компензациски), т.е. оние коишто не можеле да постат пред Пасха, постеле по завршувањето на празничниот период (од Пасха до Педесетница).
Денес овој пост се нарекува апостолски – и оттука произлегува големото недоразбирање: во што ние конкретно ги подражаваме апостолите? Јас се вџашувам кога на почетокот од Петровденскиот пост се слушаат следните објасненија: овој пост служи за да ги подражаваме апостолите, кои, пред да тргнат да го проповедаат Евангелието, постеле; токму затоа и ние му следуваме на овој пример… Овде сè е измешано. Кажете тогаш, зошто ние ги подражаваме апостолите во подготовката за делото, а не ги подражаваме во самото дело?
Видете, доаѓа како ние темелно и упорно сме се подготвувале за борба, и наместо во борба, сме пошле на излет.
Во Црквата се празнува и споменот на светите лекари бесребреници (да речеме, св. Козма и Дамјан). Замислете да го предложиме следново: ајде да го подржаваме нивниот подвиг. Тие приготвувале лекарства, а потоа ги делеле бесплатно на болните. Така и ние ќе приготвуваме лекарства, ќе приготвуваме, ќе приготвуваме… Но потоа нема да ги поделиме. Ете така смешно изгледа нашето „подражавање на апостолите“ во постот.
A што, според вас, е најважно за нас од животот и духовниот опит на светите апостоли Петар и Павле?
Тоа се луѓе кои не ја примиле [просто] во наследство верата, туку ја откриле и ја одбраниле. А ние имаме слична судбина: по зборовите на Андреј Вознесенски, „од распуштено поколение, ние кон вистината одеднаш талкаме…“.
При самиот почеток на мојот пат кон Црквата јас ги слушнав зборовите кои беа пресудни за мене. Архиепископот Александар, ректорот на Московската духовна академија, ми рече: „Ние сме должни често да се прашуваме себеси ‘како во оваа ситуација би постапил апостол Павле?’“. Би се рекло дека е поприродно да речеме ‘што би сторил Христос?’. Но, видете, тоа е невозможно – ние не можеме да се ставиме себеси на местото Христово, човекот нема сили да ја разбере психологијата на Бога. А зошто ректорот го повика името на апостолот Павле? Апостолот Павле – тој е апостол на слободата. Зачудувачки: во светот не постоел човек кој бил обратен во верата на понасилен пат. Воскреснатиот Христос му се јавил на гонителот на христијаните, Савле, му ја покажал олигледноста на Своето воскресение („тешко е да се ридаш против бодило“), за потоа никој подобро од самиот Савле (Павле) да не го проживее животот во Христа како опит во слободата…
Оваа новооткриена слобода му ја дала способноста за разликување [на тоа] што е главно, а што второстепено. Павле умеел да го цени второстепеното поради она што е главно, а кое доаѓа преку него. Тој јасно знаел „каде е саботата, а каде е човекот“, и поради човекот ја запазувал саботата, и поради човекот ја нарушувал. Принципот на неговото пастирство: „Со елините бев како елин, со јудеите – како јудеец“. Тој знае за таа слобода, со која умниот, верен христијанин може да се носи себеси, но предлага да се ограничуваме себеси во таа слобода – поради своите браќа кои се немоќни во верата.
Нашата беда е во тоа што за две илјади години, овие „немоќни во верата“ не исчезнаа; напротив, нивниот глас стана одлучувачки. Знаете, кога-тогаш ќе заврши тоа, не може секогаш да се влечете по „бабите“ и во нивните стравови. На крајот од краиштата, и самите бабички, и Црквата како целина одат во пропаст. Кога сите би се труделе да застанеме на еден крај на чамецот, некој мора да застане на другиот крај, инаку чамецот ќе се преврти. Кога зборуваме за ова, таков човек, кој стои на спротивниот крај од народното суеверие на црковниот чамец е Патријархот Алексиј. Најдете ја неговата книга „Влезете во радоста на својот Господ“ и прочитајте ги размислувањата на Патријархот за суеверијата…
Сега во многу ресторани има посебно посно мени. Според разнообразноста на фината храна тие се далеку скромни. Како што се вели, се формира едно посебно „посно прејадување“. Што мислите за тоа?
Принципот на пост го објаснил св. Јован Златоуст: [тој вели,] пресметајте колку пари би потрошиле на една скромна трпеза. Потоа, пресметајте колку пари би потрошиле на посна трпеза, без месо и млеко. И разликата дајте им ја на сиромасите. Ако на почетокот на постот започнеме со потрага на посни рецепти, а на крајот од постот храната ни стане поскапа и повкусна – тоа е извртување на самата суштина на постот.
А што е суштината на постот? Зарем на Бога Му е важно што имам во чинијата?
Правилниот пост е борба на човекот во самиот себе. Тоа е обид „повисокото во себе“ да се стави над физиолошкото ниво. Ако тогаш тоа „повисокото“ (т.е. душата) се воздигне, таа ќе ни биде благодарна за изведувањето од лигавоста. Така што, правилниот пост е радост. Како и правилно доживеаното православие.
Извор: Agapi.mk
