(14.10.2007)

ЛЕШОК – ВОСКРЕСЕНСКО ДЕЛО НА ЉУБОВТА

Наоѓајќи се денес на ова свето место, овде во Лешочкиот манастир, кој има исклучително значење во духовниот, просветниот и националниот живот на македонскиот народ во овој крај и пошироко, не можам а да не го констатирам следново: навистина чудно, дури најчудно суштество е човекот! Со право рекол апостолот Павле - “никој не знае што е во човекот освен духот кој живее во него” (1 Кор 2,11).

            Нема почудни созданија на Земјава од нас луѓето! Како човек, како едника или заедно како народ можеме да бидеме – и како ангели и како демони, да бидеме и добри и лоши, и праведни и неправедни… Лешок, овој свет манастир, е жив сведок за тоа што може човекот и што можат луѓето – и во доброто и во злото! Колку малку требаше нечија омраза, па овој храм да се претвори во урнатини и колку многу љубов требаше потоа, па од купот камења повторно да се изгради ова велелепно дело!? Навистина, чудно и најчудно е тоа суштество што се именува со името - човек! А тоа чудно и тоа најчудно се потврдува токму со тоа, со човечкото и нечовечкото во него!

            Човек, кој вистински верува, без разлика дали е христијанин, муслиман, или припадник на било која вера, тој мора да верува во човекот, да верува во луѓето, со истата вера со која верува во својот Бог! – Како можеме да Го сакаме својот Бог, Кого не Го гледаме, а го мразиме својот сосед, својот соселанин или сограѓанин, го мразиме другиот само затоа што тој верува во Христа Исуса или во Мухамеда или во некој друг?!

            Човекот, кој вистински верува, тој мора секогаш и насекаде да биде подготвен да покаже поголема љубов од љубовта што е покажана кон него, да биде подготвен да прости повеќе од она што му е нему простено, или да покаже поголемо сострадание или милосрдие од она што другите го покажале кон него.

            Дали сме размислувале дека кога покажуваме, односно извршуваме непријателство кон другите, особено кон оние од друга вера, дали тогаш грешиме само кон нив, кон припадниците на другата религија, или и кон Некој друг? Старозаветната мудрост ни советува: “ако човек згреши против човек, ќе се помолат на Бога за него; но, ако човек згреши и против Господа, кој ќе се моли за него?” (1 Цар 2,25). Оттаму, грешејќи против луѓето, секогаш грешиме и против Господа!

            Возљубени,

Нема Бог кој го оправдува злото, или кој допушта во Негово име да им правиме зло на луѓето. Овде во Лешок, односно во овој свет манастир, се случи токму тоа, но и еве - помина. Затоа, да им порачаме на сите, без разлика на верата, на нацијата или по било кое друго припаѓање: нема да сме подобри христијани или муслимани доколку ги навредуваме припадниците на другата вера или нација, доколку им правиме штети по светињите или имотите. Нема да сме подобри христијани или подобри муслимани доколку оштетиме или урнеме џамија или црква. Нема да сме подобри христијани или муслимани доколку скршиме надгробен споменик или обесветиме нешто што за другите е свето, или било каква штета му правиме на другиот само затоа што тој е различен во верското или националното припаѓање. – Сметаме ли дека сме се скриле и од очите на Господа доколку луѓето не нѐ фатат на дело, кога правиме зло? - Не! Зарем совеста во нас вечно ќе молчи и што тајно останало тајна?!

            Затоа, треба да се учиме и се научуваме на човечност! Треба да бидеме подготвени да го почитуваме туѓото како што сакаме другите нашето да го почитуваат. И повеќе од тоа: потребно е да правиме добро не само кога знаеме дека ќе ни се врати со добро, туку со нашето однесување другиот да го поттикнуваме кон добро, да го оттргнуваме од злото со нашето постојано добротворие. А добротворството нема припаѓање по верска или друга основа. Токму затоа евангелскиот Самарјанин (Лука 10, 33-37) ќе остане засекогаш пример дека треба да им правиме добро на сите луѓе, а не само на нашите по вера или по било кое друго припаѓање!

            Треба да се научиме во ликот на другиот човек да го гледаме ликот Божји! - Во секој човек, без разлика на разликите со него, треба да го бараме и најдеме образот Божји во него. Ако така постапуваме, тогаш и во непријателот ќе видиме и ќе најдеме пријател! Всушност, тогаш, победувајќи го злото во себе, ќе му помогнеме и другиот да гледа во нас пријател, да гледа човек – образ Божји, наместо свој непријател! Само тогаш, навистина само тогаш, нема да ни биде тешко да живееме со луѓето, само доколку сфатиме дека сите ние најпрво сме човек, сме луѓе – сме чеда Божји, а потоа дека припаѓаме на различни вери, нации, раси, итн. Затоа и апостолот Павле ни советува: “доколку зависи од вас - живејте во мир со сите луѓе” (Рим 12,18).

            Возљубени,

Македонија е чудна земја! И не е толку таква од себе колку што е од нас што живееме во неа. Чудна е таа најмногу од нашето чудно однесување, од однесувањето на нас, нејзините времени жители! – Никој не останал вечен овде на неа и, веројатно, таква ќе биде судбината и на оваа наша генерација. А кога како луѓе на верата – небото би ни било животна цел, а што треба и да ни биде, тогаш не би требало да ни се случуваат вакви овоземни работи.

– Кој го бара земното, тој ќе го изгуби небесното, а кој го бара временото, тој ќе го изгуби вечното! Вечните градби, какви што се светите зданија и не се урнати дури и кога ќе ги урнеме! Божјите храмови се подигаат и носат во душите на вистинските верници, тие се изградуваат со љубовта на вистинските добротворци и мирољубци и затоа остануваат да ги надживеат сите невремиња во времињата.

Лешочкиот манастир опстојувал и опстојува, сардисан или урнат – тој ќе опстојува, зашто посилна е љубовта на оние што го љубат од омразата на оние што не го сакаат. Овој свет манастир е потврда дека „Господ ги придржува сите што паѓаат и ги подига наведнатите... Господ е близу до сите кои Го признаваат и до сите кои вистински Го призиваат“ (Пс 144, 14 и 18). Еве, со Божја помош, се најдоа пријатели, се најдоа луѓе околу нас, особено во Агенцијата за обнова при Европската заедница, кои, со другите даренија од нашиот богољубив народ, го воскреснаа во сета своја убавина славниот Лешочки манастир.

Господ – Дарителот на сѐ нека го награди дарот на сите коишто помогнаа во обновата на ова древно македонско светилиште.

Нека е честит овој ден и чинот што го извршивме. Нека се вечни Лешочкиот манастир и Македонската Православна Црква! Амин!

Stefan,
Archbishop of Ohrid and Macedonia

LESHOK - A RESURRECTIONAL WORK OF LOVE

Being here today, in this holy place, a place with exceptional meaning for the spiritual, educational, and national life of the Macedonian people in this region and wider, We can't but conclude the following: man is strange, the strangest creation! St. Apostle Paul was very right when he said: "for what man knows the things of a man, save the spirit of man which is in him?" (1 Cor. 2:11).

 There are no stranger beings from as humans on this Earth! As a person, as and individual, or together as people we can be both angels and demons, both good and bad, both righteous and unrighteous... Leshok, this holy monastery, is a living witness of the capabilities of a man and of the people - both in good and in evil! So little hate was needed for this sanctuary to turn into rubble, and even less love was needed for that rubble to rise into this magnificent work!? True, strange and the strangest is that being that is named man! And that strangeness in him is confirmed exactly with that - with the human and the inhuman in him!

 A person who truly believes, Christian, Muslim, or of some other religion, must believe in man, to believe in people, with the same faith they believe in their God! – How can we love our God, which we can't see, and hate our neighbor from our village or our town, we hate him only because they believe in Jesus Christ, or Mohammed, or something else?!

 A person who truly believes must always and everywhere be ready to show greater love than the love shown towards them, to be prepared to forgive more than what has been forgiven to them, or to show greater compassion and mercy than the others have shown towards them.

 Have we given a thought that when we show or do a work of enmity towards others, especially towards those of other faith, whether we wrong only them, the believers from another religion, or we wrong Someone else?  The Old Testament advises: "If one man sin against another, the judge shall judge him: but if a man sin against the Lord, who shall intreat for him?" (1 Sam. 2:25). And we sin against the Lord whenever we sin against people!

 There is no God that justifies evil, or Who lets us do evil to others in His name. That's what happened in Leshok, in the Leshok Monastery, but it is over now. But, We want to send a message to all, disregarding their faith, nation or any other affiliation: we shall not be better Christians or Muslims if we offend the people of other faith or nation, if we make damage to their holy places or property. We shall not be better Christians or Muslims if we damage or destroy a mosque or a church. We shall not be better Christians or Muslims if we break a tombstone or desecrate something that is sacred for others, or if we make any damage to the other only because they are from different faith or nationality. – Do we think that we can hide from God's eyes if people didn't catch in the act, when we're making evil? No! Will our conscience be silent forever, and what secret remained a secret?!

 Therefore, we should study and learn humanity! We should be ready to respect what belongs to the others, as we would like for the others to respect what's ours. Even more than that: we need to do good not only when we know that we will be paid with good, but with our conduct to inspire the other towards good, to get them away from evil with our constant goodness. Making good has no religious or other affiliation. The Samaritan from the Gospel will remain an eternal example that we should not do good only to people from same faith or affiliation - but to all!

 We should learn to see in others the image of God. In every person, disregarding the differences with him, we should seek and find the image of God. If we do so, then even in the enemy we will see and find a friend! In fact, only then, when we overcome evil in ourselves, we help the other to see a friend in us, to see a human - an image of God, instead of an enemy! Only then, and only then, it would not be hard for us to live in harmony with the others, only if we realize that we all are humans first - children of God, and that the differences in faith, nation or race are secondary. That's why the Apostle Paul advises us: "if it be possible, as much as it lies in you, live peacefully with all men" (Rom. 12:18).

 Macedonia is a strange country! Not because of itself, but because of us living in it. It is strange mostly because of our strange behaviour, the behaviour of all of us, its temporary inhabitants! – No one has stayed eternally here in it, and our generation will probably have the same destiny. And if for us, as people of faith, the heavens is the purpose in life, as it should be, then earthly things like this one wouldn't happen to us.

– The one seeking the earthly, shall lose the heavenly, and the one seeking the temporary, shall lose the eternal! The eternal buildings, the holy buildings, are not destroyed even when we destroy them. God's temples are erected in the souls of the true believers, they are build upon the love of the true do-gooders and peace-lovers, and that's why they stay to outlive all the storms of time.

The Leshok Monastery has survived and survives, besieged or demolished - and it will survive, because the love of those who love it is stronger than the hate of those who hate it. - "The Lord upholds all that fall, and raises up all that are bowed down... The Lord is nigh unto all them that call upon him, to all that call upon him in truth" (Psalms 144:14;18). And so, with God's help, we have found friends, we have found humans around us, especially in the European Agency for Reconstruction, that, together with the other contributors, resurrected in all its beauty the famous Leshok Monastery. Let our Lord - the Giver of all, reward the gift of all who helped for the renewal of this ancient Macedonian sanctuary. Amen!