Сега кога текстот од Каменот од Розета е целосно дешифриран и прочитан, велат неговите толкувачи Тентов и Бошевски, треба да подлежи на комплетна лингвистичка анализа. Лингвистите го поздравија нивниот труд, но имаа и забелешки и укажувања
Лингвистите и историчарите присутни на вчерашната работилница за резултатите од дешифрирањето на средниот текст на Каменот од Розета, главно, ја поздравија работата на професорите Томе Бошевски и Аристотел Тентов, кои се зафатија со овој потфат, но неизбежни беа и мали укажувања. Меѓу присутните беа проф. Коста Пеев, проф. Маргарита Ивановска-Китин, проф. Драгица Божинова и други филолози. Дискусијата ја водеше проф. д-р Димитар Пандев.
- Ова е многу значаен момент бидејќи се работи за прв дијалог со лингвистите. Многу е значајно да се разговара, а добро е и да има забелешки и укажувања. Задоволен сум од текот на работилницата и мислам дека беше конструктивна. Оние што се потсмеваа и нé критикуваа сега ги нема. Ова е јавен научен труд и отворен е за критики, се разбира – вели проф. Тентов по завршувањето на работилницата.
Каменот од Розета е пронајден во 1799 година во Египет. Изработен е од гранит висок 1,44 метри, широк 0,72 метри, дебел 0,28 метри и тежок 762 килограми. Содржината на текстот го опфаќа Декретот на Птоломеј 5 Епифан, напишан со три писма: хиероглифи, „демотско“, за кое Тентов и Бошевски тврдат дека е древномакедонско, и старогрчко писмо од 196 година пред Христа. Денеска овој камен се наоѓа во Британскиот музеј во Лондон.
Според Тентов, сега кога текстот е целосно дешифриран и прочитан треба да подлежи на комплетна лингвистичка анализа.
Проф. Коста Пеев даде потврда за работата на Тентов и Бошевски и укажа дека е неопходно сега да се бараат врските на тој јазик не само со денешниот литературен јазик, туку и со дијалектниот.
- Сега треба да се оди во таа насока. Наш долг и обврска е да се бараат врските со дијалектологијата – вели Пеев.
Лингвистите укажаа на неусогласеноста на Тентов и на Бошевски за дефинирањето на писмото како слоговно или како азбучно писмо. Ова го демантираше проф. Бошевски тврдејќи дека таква неусогласеност на ставовите не постои.
- Писмото од средниот текст на Каменот од Розета е усовршена верзија на слоговно писмо, доближено до буквеното. Древните Македонци многу поефективно зборувале, имале многу едносложни зборови – вели Бошевски.
На почетокот од своето излагање Бошевски го нагласи својот став дека овој масивен гранитен споменик е клуч за решавање на многу историски и лингвистички проблеми и дека од неговото толкување треба сé да почне.
- Каменот од Розета не треба да биде исклучив и да биде репер. Има уште постари докази од пред 50 илјади години пред нашата ера. Треба да се оди уште многу поназад во историјата - се спротивставува проф. Маргарита Ивановска-Китин, укажувајќи на постоењето постари докази за писменоста на древните Македонци.
- Од некаде мора да се почне за да се оди уште поназад - вели Тентов.
- Времето на докажување не е завршено. Правевме обиди да се дешифрираат написи од Говрлево од 6 илјади години пред нашата ера и видовме дека овој начин на дешифрирање дава резултати. Но, за да биде тоа јавно обзнането, треба уште да се работи – вели Тентов.
Бошевски и Тентов ги презентираа и реакциите во светот на нивната работа.
- Успеавме да добиеме меѓународна верификација на нашите резултати, кои беа презентирани на првиот и на вториот Конгрес за славјанска писменост во Русија, организирани од руската Академија на науките и најпрестижните универзитети. Рефератот носеше наслов „Македонско-славјански карактеристики на Каменот од Розета“. Во најславјанската земја наидовме на заинтересираност и на одобрување. Во пребарувањата на „Гугл“ на Интернет, пак, за Каменот од Розета сега може да се најдат околу 5 милиони референци, додека во 2007 година имаше само милион. Нашиот веб-сајт е на 17 место по бројот на посети – вели Бошевски.
- Истражувањето сега не се базира на претпоставки - оценува Бошевски.
- Нé обвинуваат и ни забележуваат за многу нешта, но ние не го базираме нашето истражување на претпоставки, туку на дешифрирање и на читање на текстот знак по знак. Тој јазик има сличности и со денешниот македонски јазик, што не ни паѓаше на ум ни на сон кога го почнавме истражувањето.
- Сакавме само да потврдиме дека е невозможно Античките Македонци, кои имале своја империја 300 години, да биле неписмени и да не се служеле со свој јазик, туку со туѓ. Заклучокот е дека Древните Македонци имале свој јазик, кој наликува на денешниот македонски јазик и кој има карактеристики на другите словенски јазици - вели Тентов, кој заедно со Бошевски веќе работи на нов текст напишан на т.н. Камен од Робус.
Досега, како што велат двајцата професори, материјалите од нивната работа ги побарале универзитети од Грција и од Велика Британија, а Британскиот музеј цели два дена бил посетител на нивниот сајт. Тие велат дека работат и на тоа да издејствуваат да се направи копија на Каменот од Розета и таа да се донесе во Македонија, но тоа, како што рекоа, е сложена процедура, а и времето за докажување сé уште не е поминато.
Предмет на истражувањето на Тентов и Бошевски беше еден од најпознатите текстуални артефакти од стариот Египет, предмет на многубројни проучувања и истражувања во научниот свет од областа на античката историја и лингвистиката - Каменот од Розета. Констатирано е дека за средниот текст на Каменот од Розета е користено слогово писмо од типот согласка-самогласка. Идентификувани се симболи за 25 согласки. Користејќи ја постапката на пресликување и ротација, во рамнината на пишување определен е еднозначен начин за поврзување на симболот за согласка со 4 или 8 самогласки.
Автор: Весна Дамчевска - Нова Македонија