СЛИКАР ОД БАЈКИТЕ
- за целовитоста на светот на Вангел Наумовски -Со името на охридскиот сликар Вангел Наумовски се поврзани повеќе епитети - тој кај нас и во светот е секогаш претставуван како уникатен пример на сликар на чудесниот свет на длабочините на езерото и комплексноста на космосот, на задоволството, жената и љубовта... Неговите поетски слики со виртуозен потег го доловуваат светот на границата помеѓу сонот и јавето, меѓу земјата и космосот, царствата на растенијата и цвеќето, убавините на охридските нимфи. Волшебните светови на соништата на Наумовски се раѓаат од неговиот однос кон природата, опкружувањето, традицијата, митовите и стилски и тематски заземаат издвоено и препознатливо место со специфичното хуманистичко и пантеистичко чувствување на светот и на човекот во него. Многупати досега за него е истакнато дека претставува одраз на невообичаеното, а како оригинален творец извршил среќен спој помеѓу наивноста и апстракцијата.
Се чини премалку да се каже дека сликарството на Вангел Наумовски се одликува со исклучителна препознатливост. Иако самоук сликар, тој се вбројува помеѓу малиот број уметници од Македонија кои достигнуваат најголема афирмација и надвор од нашата земја уште за време на своите најактивни творечки години. Со автентичен и препознатлив ликовен израз надвор од уметничките трендови, секогаш актуелен, сензибилен и повеќестрано креативен, на почеток е забележан во историјата на македонската (и пошироко, на југословенската) ликовна уметност како најистакнат претставник на т.н. „наивна уметност“, определби што се менуваат подоцна заради констатациите за неговото тежнеење кон фантастичниот надреализам. Сите овие дефиниции на творештвото на Вангел Наумовски се речиси митски поврзани и со неговата личност. Поимот „наива“ и „надреално“ најчесто се користат како класификации за неговото творештво и ги пренесуваме со искажаните ставови на неговите современици, вклучени во ова издание со дел текстови што ги потенцираат најзначајните определби за овој автор. Сеопфатното презентирање на создавањето на Вангел Наумовски претставува должност кон историјата на македонската ликовна уметност, не во насока на дефинирање на неговото многупати потврдено место, туку како потсетник на значајните легати на нашите големи уметници.
Истражувачкиот проект, ретроспективната изложба и монографското издание се дел од програмските активности на Националната галерија на Македонија за 2016 година, согласно со мисијата за репрезентативното одбележување на уметниците што се застапени во постојаната поставка и во колекцијата на македонската ликовна уметност на оваа национална установа. Реализацијата на потребните активности беше овозможена со финансиска поддршка на Министерството за култура на Република Македонија, а голем број државни и јавни институции во Република Македонија, приватни галерии и особено неговото семејство и голем број приватни сопственици овозможија увид во делото на Вангел Наумовски. Проектот во оваа фаза ги опфаќа делата што се наоѓаат на територијата на Република Македонија и значителен број дела што се наоѓаат на просторите на поранешна Југославија.
Од предговорот во монографското издание (автор Маја Чанкуловска--Михајловска):Национална галерија на Македонија
Биографија
1924 На 22 март е роден Вангел Наумовски во с. Скребатино, Охрид, во сиромашно работничко семејство
1933 го прекинува школувањето во второто одделение од основното училиште
1935 работи и учи разни занаети: градинар, слаткар, месар, колар, фурнаџија, овчар, ѕидар, лимар и др.
1945 се запишува во Средното уметничко училиште во Скопје, и го завршува првиот клас
1947 исклучен е од училиштето како „неталентиран“
1948 работи како цртач во атељето за резба во Охрид
1950 релативно редовно се занимава со сликарство
1963 се вработува како цртач во претпријатието за градење и проектирање „Трудбеник“ во Охрид
1965 почнува да работи пластика и архитектонски визии
1967 станува член на ДЛУМ
1969 преоѓа во слободна професија како сликар
1983 „Култура“, Скопје ја издава монографијата „Вангел Наумовски“ од авторот Ото Бихаљи-Мерин
1985 Alpine Fine Arts, Collection, ltd. Од Велика Британија ја издава на англиски јазик монографијата “Naumovski” од авторот Ото Бихаљи-Мерин
2006 починал на 13 јуни во ОхридСамостојни изложби
1954 Охрид, Салон на хотелот „Турист“
Струга, Простории на Социјалистичкиот сојуз
1955 Скопје, Работнички универзитет
1958 Охрид, Работнички универзитет
1959 Битола, Уметничка галерија
1960 Прилеп, Народен музеј
1963 Загреб, Galerija primitivne umjetnosti
1964 Струмица, Работнички универзитет
1965 Рим, Vangel Naumovski, Studio Margutta
Охрид, Иван Генералиќ / Вангел Наумовски, Уметничка галерија, Охридски летен салон
Скопје, Вангел Наумовски, Музеј на современата уметност
1966 Рим, Studio Margutta
1967 Рим, Vangel Naumovski, CM 13 Studio d’Arte moderna
Кортина д’Ампрезо, Vangel Naumovski, Galleria Selene
Каљари, Vangel Naumovski, Galeria D’arte Moderna
Лондон, Vangel Naumovski, Don Quixote Art Gallery
1968 Милано, Galleria il Giorno
1969 Комо, Galeria d’Arte
Новара, Galleria il Corile
Охрид, Уметничка галерија
Скопје, Вангел Наумовски: Слики, цртежи, скулптури, макети, Музеј на современата уметност
1970 Загреб, Vangel Naumovski, Galerija primitivne umjetnosti
Париз, Naumovski, Galerie ‘Mona Lisa’
1971 Скопје, Вангел Наумовски, Центар за култура и информации
1972 Белград, Галерија “Homo Homini”, хотел „Југославија“
1973 Торонто, Gallery “Joso 25”
1976 Белград, „Галерија 73“ и „Атеље 212“
1979 Охрид, Изложба на слики на Вангел Наумовски, Информативен центар РО НИП „Нова Македонија“
1981 Охрид, Историски архив
Скопје, Вангел Наумовски, Уметничка галерија - Скопје
1983 Скопје, Вангел Наумовски - акварели 1982-1983, Музеј на современата уметност
1984 Минхен, Galerie Hell & Hell
Солун, Vangel Naumovski, L’Institut Francais de Thessalonique
1985 Загреб, Vangel Naumovski: akvareli i ulja 1982-1985, Galerije grada Zagreba, Galerija primitivne umjetnost
1986 Цирих, Galerie und edition Hannes Koll
1987 Загреб, Caffe-Galerija ‘85
Охрид, Уметничка галерија „Охридска порта - Љубица“
1988 Охрид, Уметничка галерија „Охридска порта - Љубица“
1989 Загреб, Galerija “Mirko Virius”
Скопје, Вангел, изложба: нова техника, Центар за култура и информации
Охрид, Уметничка галерија „Охридска порта - Љубица“
1990 Будва, Модерна галерија
1991 Охридска порта, Уметничка галерија „Охридска порта - Љубица“
1992 Охрид, Завод и музеј - Охрид, Уранија
1994 Охрид, Уметничка галерија „Охридска порта - Љубица“
1996 Скопје, Салон „Ѓурѓа“
1997 Охрид, Уметничка галерија „Охридска порта - Љубица“
1998 Битола, Циклус Нав Муан, Завод, музеј и галерија - Битола
2002 Скопје, Нау Ван (цртежи), Културно-информативен центар
Охрид, Уметничка галерија „Охридска порта - Љубица“
2004 Охрид, Уметничка галерија „Охридска порта - Љубица“
2014 Охрид, Вангел Наумовски - портрети и ликови, Куќата на УранијаГрупни изложби
1954 Скопје, изложба на УЛУМ
1958 Скопје, изложба на УЛУМ
1959 Ото Бихаљи-Мерин го претставува во ревијата „Југославија“ (бр. 17)
1962 Чачак, I квадриенале наивне уметности, Галерија Надежда Петровиќ
1963 Загреб, Наивни 63
Вастерас, Југословенска сувремена уметност, Bad Godesverg
Дортмунд, Југословенска наивна уметност
1964 Darmstadt, Recklinghausen, Хамбург, Линц, Грац, Југословенса наивна уметност
1966 Дубровник, Минхен, Братислава, I тријенале наивне уметности
1968 Амстердам, Гронинген, Костањевица, Париз, Вупертал, Бремен, Каисерслаутерн, Загреб, Дубровник, Хлебине, Мексико Сити, Гуанајуаго, Морелиа, Гвадалахара, Сан Луис Потоси, Агуаскалиентес, Тореон, Монтереј, Џалапа
1969 Лавал, Музеј А. Русо
Лугано, I Naifs
Братислава, II триенале наивне уметности
Београд, Сараево, Загреб, Современа македонска уметност
Скопје, Загреб, Истанбул
1970 Светозарево, Галерија самоуких ликовних уметника
Загреб, Галерија примитивне уметности
Хлебине, Галерија
Копривница, Наивни ‘70, Музеј града
1971 Парис, L’Art Yugoslave de la Prehistorie a nos jours, Grand Palais
1972 Романија, Современа македонска уметност
Хлебине, Наивна уметност Југославије
Ереван
Рим, Artisti Jugoslavi di Oggi, 16 Pittori Macedoni Contemporanei
Москва, Лугано, Интернационална изложба наивних сликара
1975 Љубљана, Југословенска наива, Модерна галерија
Мајнц, Графика и цртежи наивних уметника из југославије
Сомбор, V тријенале сувременог југословенског цртежа, Градски музеј
Скопје, Цртеж ‘75, ДЛУМ
1976 Париз, Yugoslavie - Meintres et Sculpteurs naifs, Grand Palais
Лондон, Naive Art in Yugoslavia, Kamden Art Centre
САД, Канада, Naive Art in Yugoslavia
Прибој на Лим, Нова Варош, Пријепоље, Рудо, Фоча, Вишеград, Горажде, Плевље, Бијело поље, Колашин, Иванград, Сјеница (патувачка изложба)
1978 Сомбор, VI тријенале сувременог југословенског цртежа, Градски музеј
Светозарево, Изложба самоуких сликара и вајара југославије, Галерија самоуких и ликовних уметника
Сан Пелегрино Терме, Naifs 1978, Casino Municipale
Грац, 16 zeitgenossisische Makedonische Maler, Landesmuseum Joaneum
1979 Тузла, Југословенски портрет
Брадфорд, Дубровник, Сараево, Љубљана, Приштина, Белград
1980 Рим, Милано
Тузла, Нови Сад, Марибор
1981 Светозарево, I биенале југословенске самоуке ликовне уметности
Термо, Пратола, Пелиња, Рим, Монако
Белград, Триенале
Загреб, Вустерас, Карловац
1983 Карловац, Бијенале акварела Југославије, Карловац ‘83
Пореч, XXIII Anale, Изворна умјетност данас - ситуација и перспектива
Cahors, Musee Municipal
Париз, Les Naifs Yugoslaves, Културно информативен центар на СФРЈ
1984 Скопје, Цртеж ‘84, ДЛУМ
Куманово, XV графичка изложба на ДЛУМ
Скопје, Современ македонски акварел, Центар за култура и информации
1986 Ленинград, Југословенски наивни уметници, Руски музеј
Токио, Evelen naive artists from Yugoslavia, Sategaya Art Museum
Осака, Evelen naive artists from Yugoslavia, Daimaru, Sinasaibashi
1987 Колективна изложба Галерија над Атлантиком
„Сликарство мак формат“, Скопје: Центар за култура и информации
1988 Скопје, Надреализмот и неговите видови во современото македонско сликарство, Музеј на Македонија;
Тетово, Надреализмот и неговите видови во современото македонско сликарство, Дом на културата
Десетта ‘Галерија над Атлантик
Скопје, Македонската ликовна уметност во Уметничката галерија - Скопје 1948-1988, Уметничка галерија
1989 Београд, Савремена македонска графика, Галерија УЛУС
1990 Будва, Сисак
1991 Скопје, Нова постојана поставка на Музејот на совтемената уметност Скопје (избор од македонската, југословенската и меѓународната колекција), Музеј на современата уметност
Скопје, Студио Пановски, Галерија ДЛУМ
1992 Куманово, Современи македонски сликари и скулптори од колекцијата на МСУ, Скопје, Уметничка галерија Куманово
1993 Охрид, Изложба од збирката на Заводот за заштита на спомениците на културата и народен музеј - Охрид, Завод за заштита на спомениците на културата и народен музеј
Скопје, Приватни колекции, Галерија Стоби
1996 Скопје, Медитеранскиот контекст на македонското сликарство и таписерија, Уметничка галерија
1998 Скопје, Од ризницата на Уметничка галерија - Скопје 1948-1998, Уметничка галерија
2000 Скопје, Национална поставка XIV-XX век, Национална галерија на Македонија
Охрид, 10 традиционална изложба по повод 18 Мај - меѓународниот ден на музејските работници, Завод за заштита на спомениците на културата и народен музеј
Скопје, Современа македонска графика, Збирка на ликовни уметности при Народната и универзитетска библиотека ‘Св. Климент Охридски’, Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“
2003 Скопје, Изложба од колекцијата на МСУ - Скопје, Музеј на современата уметност
2004 Скопје, Збирката на градот Скопје, Музеј на град Скопје
2005 Скопје, Наивна уметност, избор од колекцијата на МСУ, Музеј на современата уметност
2006 Скопје, Акварел: Избор од колекцијата на МСУ, Музеј на современата уметност
2015 Скопје, Од колекциите на Скопје: изложба на уметнички дела во сопственост на Град Скопје, Музеј на град СкопјеНагради и признанија
1962
- Повелба на уметничката галерија "Надежда Петровиќ", изложба „Прво квадријенале наивних уметника Југославије“, Чачак, Србија1966
- Благодарница од Струмичка ликовна колонија, Струмица, Македонија1968
- Почесна диплома од Доленски културен фестивал и Горјупова галерија, изложба „Свет наивних“, Костанјевица на Крки, Словенија1969
- Награда за цртеж "Свадбен венец" на изложбата на ДЛУМ во Скопје ("Аспекти на цртежот во Македонија"), Скопје, Македонија
- Награда „7. Ноември“ за сликарство на градот Охрид, Охрид, Македонија1974
- Grand Prix за сликарство од Колекцијата Winston, Женева, Швајцарија
- Признание „30 години слободен Охрид“, Собрание на Општина Охрид, Охрид, Македонија1978
- Награда за сликарство "Нерешки мајстори" на ДЛУМ, Скопје, Македонија
- Награда "Premio internazionale di pittura", Valle Roveto, Италија1979
- Станува член и добива златен медал и диплома за уметничко творештво на "Accademia Italiana de Belle Arti e del Lavoro", Италија
- Откупна награда за графика на Музејот на современа уметност, 10. графичка изложба на ДЛУМ, Скопје, Македонија
- "Premio internazionale di pittura", Комо, Италија
- Номинација за академик со златен медал од "Academia delle Belle Arti e del Lavoro", Италија1980
- Награда "Premio d`Italia 1980", Италија
- Диплома за наименуван академик ("Accademico d`Europa" од "Centro Studi e ricerche delle Nazioni", Италија1981
- Откупна награда за цртеж на “1. Биенале на југословенската самоука ликовна уметност“, Галерија самоуких ликовних уметника, Светозарево, Србија
- Награда за цртеж од Музејот на современа уметност, Скопје, Македонија1983
- Номинација за "Accademico d`Europa" од "Centro Studi e ricerche L`Academia d`Europa", Италија
- Номинација за "Accademico delle Nazioni" од "Centro Studi e ricerche delle Nazioni", Италија1984
- Награда "Premio Mondiale della Cultura" и "Statuata della Vittoria 1984." од "Centro Studi e ricerche delle Nazioni", Accademia d`Europa, Salsomaggiore, Италија
- Награда "European Banner of Arts" со златен медал, Италија
-Откупна награда на Народна и универзитетска библиотека "Св. Климент Охридски", Скопје, Македонија1985
- Признание “Cavalier of the Arts”, Accademia Bedriacense, Calvatone, Италија1999
- Награда „Духовен воин“, „Македонски духовни конаци“, Скопје, Македонија
Ве информираме дека во Националната галерија на Македонија, објект Даут-пашин амам, на 23 декември 2016 година (петок), во 19 часот ќе биде отворена ретроспективната изложба „Вангел Наумовски“. На изложбата ќе бидат изложени речиси 90 дела од сите творечки фази на Вангел Наумовски, од кои најголем дел се сопственост на семејството Наумовски од Охрид, а дел за прв пат се презентираат во изложбен простор, потоа НУЦК „Антон Панов“, Струмица, Град Скопје и други приватни лица. Специјалната болница за ортопедија и трауматологија „Св. Еразмо“- Охрид, НУ Завод и Музеј - Охрид; Hrvatski muzej naivne umjetnosti - Загреб (Хрватска); Muzej naivne i marginalne umetnosti - Јагодина (Србија); Град Скопје; Собрание на РМ; Народна банка на РМ; Стопанска комора на Македонија и голем број институции и приватни лица отстапија работен материјал за оваа изложба, фотографии за монографското издание и овозможија увид во творештвото на Наумовски.Изложбата ќе трае до 28 февруари 2017 година.