Јеромонах Јован во 1934 година
(фотографија со посвета на авторот)
ДЕЛ ВТОРИ
4. НЕГОВИТЕ СВЕТИ БОГОСЛУЖБИ. Кога имаше можност, отец Јован неизоставно служеше Света Литургија, без обѕир дали е празничен или делничен ден. Со мали исклучоци, најчесто богослужеше во Рускиот храм, потоа во метохот „Свети Наум" и во храмот „Свето Благовештение".
Покрај црковнословенскиот, тој вршеше служба и на грчки јазик, зашто имаше верници, кои го разбираа и грчкиот. За кратко време, тој толку се зближи со верниците, како да живеел со нив долги години. Отпосле, признавал пред верници од други народности дека битолчани биле многу набожни, дека живееле со вера и почитувале традиција, па како такви тој многу ги почитувал и ги сакал, а и тие него. Исто така, пред други признавал дека народот од оваа средина влијаел за затврдување на неговата вера во Господа Христа.
Пред почетокот на Велигденскиот пост, уште во ппдготвителните недели. о. Јован пројавуваше посебна радост. По кажување на постарите наши колеги, на часовите по Литургика тој го носел Посниот триод, истакнувајќи го велелепието на великопосните Богослужби во православните храмови. Навистина, во овој временски период од црковната година, секоја православна душа доживува исклучителна духовна радост, а кај отец-Јована радоста почнуваше од самиот почеток на Велигденскиот пост и беше толку изразита, што нам ни беше необјасниво тоа; едвај ли ние слично нешто доживувавме пред прагот на празникот Воскресение Христово.
Сме слушале од нашите постари колеги дека за нив незаборавни биле бденијата, што ги одржувал о. Јован во манастирот „Свети Христифор" (во близината на гр. Битола). Ноќта спроти храмовиот празник (9-ти мај ст. стил), група ученицидоброволци, раководени од отец-Јована, учествувале на овие бденија, кои почнувале во вечерните часови, а завршувале при изгрев на сонцето во наредниот ден. „Духовно нахранети, кажува еден од учесниците, ние не чувс¬твувавме замор. Обратно, излегувајќи од храмот, сите со голема радост го дочекувавме изгревот на мајското сонце".
По мала пауза, почнувала централната служба Светата Литургија. И за време на службата, а и отпосле, лицето на отец-Јована сјаело од радост, како некој да му соопштил најмила за него вест; со ова завршува расказот на учесникот.
5. БОЛНИТЕ САКААТ ПОСЕТИ. - Во времето на отец-Јована, во Интернатот бевме (богослови и гимназисти!) над 250 ученици. Имајќи го предвид овој не мал број, неодминлива појава беше се некој од нас да е и потешко болен. Па така, тешко болните беа испраќани во Градската Болница, која се наоѓаше во непосредна близина на Богословијата.
Навистина, болните љубат посетување, зашто тоа е утеха за нив. Затоа и Господ Исус Христос оваа должност ја истакнува, покрај другите пет христијански должности, од чие доследно исполнување зависи дали христијанската душа ќе се најде од десната страна на Праведниот Судија во последниот Божји Суд. (Матеј 25,35-36).
Отец Јован, покрај многуте други свои дожности, доброволно ја беше прифатил и оваа обврска: секој ден да посетува болни, а како наоѓаше време и за вакво едностојно задолжение, само тој знаеше!
Посетите на отец-Јована во Болницата предизвикуваа радост кај болните, а радоста благотворно влијае на секој унесреќен. Како редовен посетител, него го очекуваа не само болните ученици, туку и другите болесници. Сведоци сме дека кај потешкоболните подолго време се задржуваше, а на некои од нив и молитви им читаше (веројатно по нивно барање!).
Самиот осведочен во чудотворната моќ на Свети Наум Охридски, отец Јован со иконата на овој светител читаше и се молеше над тешко болни не само во Болницата, туку и по домовите, каде што ќе го повикаа. (Од оваа икона тој не се разделил ни на смртниот свој час! Според житието од Јеромонах Серафим (Роуз) и Игумен Герман (Подмошенски) за Свети Јован Шангајски, нашиот о. Јован (тогаш Ар-хиепископ!), пред да тргне од Сан Франциско во Сиетл (Ѕеаtl) (каде што умрел!), од својата домашна црква ги земал со себе иконите на Преподобни Наум (Охридски) и на Свети Јован Крстител. Без да ја знаат причината за ова, животописците само истакнуваат дека Архиепископ Јован се упокоил во Господа спроти празникот - Свети Наум (19-ти јуни, ст. стил) а бил погребан на празникот - Раѓање на Св. Јован Крстител (24-ти јуни, ст. стил). Сепак, ова има некое значење!).
--------------
Покрај дневните посети на болни, отец Јован секоја ноќ ги посетуваше и нашите спални. Во полноќните часови тој доаѓаше во спалните, па уште од врата со крстен знак ќе благословеше и потоа ќе минеше по средината на собата. Ако некому се отскриени нозете или грбот, тој внимателно ќе го покриеше; ако некој е на работ од креветот, ќе го понаместеше и сл. Во текот на неколкуте години, поминати со него во Интернатот, секој ученик ја сетил неговата родителска грижа за нас.
--------------
Откако ќе ги посетеше сите спални, отец Јован редовно ја посетуваше и Училишната амбуланта.
Ако некој од неговите воспитаници должи благодарност за овие негови посети во доцните ноќни часови, тоа тие најмногу мене ме обврзуваат. Еве зошто: Есента, во 1933 година, како последица од силна маларија, ми беше фатен 'рбетот, така што не можев да се движам. Од првиот училишен ден, па до крајот на полугодието, бев принуден да лежам во кревет. Добрите мои пријатели, Милосав Љ. Поповиќ, Вукота Кандиќ и др. преку денот ќе најдеа слободно време и редовно ме посетуваа; тие ми носеа нивни белешки, за да ја следам наставата, а и ме обавестуваа за се што станува во класот; ова мене многу ми користеше и ја олеснуваше донекаде мојата незавидна душевна состојба.
Сепак, најмногу ми користеа и утешно делуваа на мене ноќните посети на отец-Јована.
Нешто од деноноќното лежење, а повеќе од силните болки, при посетата тој често ќе ме завареше буден. Зада не се разбудат другите болни, внимателно ќе се доближеше до мојот кревет и ќе седнеше на крајот од креветот. Прво ќе прашаше: Како ми е? По мала пауза, ќе почнеше да ми зборува тивко. Најчесто приведуваше примери од животот и секогаш имаше нешто ново да каже; никогаш не се повторуваше.
Бидејќи родителите ми беа умрени, тогаш ако сум сетил родителска грижа и нежност во мојата момчешка возраст, тоа се должи на мојата тетка, која ја замени мајка ми и на нашиот мил отец Јован, кој во духовен поглед беше замена на родениот ми татко. Последниве зборови посебно Ги истакнувам во знак на признателност и благодарност кон сите спомнати за нивните добрини.
(Продолжува)
Подготви: Стојанка Тежак
Борис Кр. Бошковски
СВЕТИ ЈОВАН ШАНГАЈСКИ
(1896. - 1966.)
Животот, дејноста и чудесата на Свети Јован (Максимович), Скопје 2001
Со благослов на Неговото Блаженство Архиепископ Охридски и Македонски г. г. Стефан
Издава
Свети Архиерејски Синод на Македонската Православна Црква