Многумина велат: „Се сеќавам на онаа доба кога читавме добри книги, се дружевме, понекогаш работевме и по две смени, а сега - едноствано немам врема да ја отворам книгата, а со пријателите најчесто разговарам преку телефон“. Во што е проблемот? Дали е хронично болен самиот хронос? Мислам дека најдлабоките мисли за времето можат да се најдат кај блажениот Августин во неговата бесмртна „Исповед“. Августин таму ни укажува дека постојат два начина: внатрешно и надворешно. Надворешниот аспект на сметање се однесува на календарското време, кое поседува одредени својства. Таа времена димензија е стабилна и константна. Внатрешната димензија на времето се однесува на личносното душевно доживување, на самото ускладување на ритамот со процесите во самио организам. Ова време е субјективно и човекот го доживува како непрестана компресија или како убрзување на самиот календарки период.
Оваа загатка тешко може да се одгатне и затоа е неминовно да влегуваме во сферата на претпоставки и некаков вид на свое моделирање. Човекот во секој миг е изложен на прилив од информации. Тие информации не исчезнуваат, туку се складираат во неговата меморија во некакви за нас непознати кодови. Секоја информација си има свое одредено место во аналите на меморијата и затоа можеме да речеме дека во нас целовремено се одвива тој процес на преработка на информациите.
Кога нашата психа би ја споредиле со кугла која ротира околу својата оска, кај детето таа кугла би била помалку оптеретена со информации и затоа ќе се врти побрзо, а нам ќе ни се чини дека времето побавно минува. Покасно таа кугла примајќи нови информации станува се потешка, нејзиното ротирање се успорува, а човекопт тоа го доживува како убрзување на самото време. Се разбира дека ова е само една груба схема, меѓутоа немаме можност да понудиме конкретна математичка формула која уште никој не успеал да ја пронајде.
МЕЧ СО ДВЕ ОСТРИЦИ:
Знаењето е како меч со две острици: од едната страна ни е како поткрепа, а од друга страна претставува прилив на информации кои ни ја оптеретуваат нашата психа и ни го одземаат времето. Кога информацијата останува површна таа не може да се претвори во знаење, туку останува мртва информација која е сместена во нашата потсвест.
Зошто подвижниците оделе по пустините или се затворале во своите келии како во гробови земајќи ги за себе само нај неопходните нешта за да се изолираат од информациите, поточно да ги сведат на минимум. Затоа нивната мисла е бистра и прониклива, а нивната молитва има посебна длабочина. Дури и наједноставното нешто што го поседуваме завзема одреден простор во нашата душа. Човекот мора да го чува тоа нешто, да се грижи за него. Токму во тоа е одговорот: матерјалните нешта не завземаат само простор во куќата, туку и во душата, во мислите и чувствата. Затоа ослободувајќи се од тие нешта на некој начин се менува амбиентот во кој се живее и човекот чувствува како расте потенцијалот во неговата слободна душа.
КОЈ ВЛАДЕЕ СО СВОИТЕ СЕТИЛА ВЛАДЕЕ СО ЦЕЛИОТ СВЕТ:
Духовниот живот мора да биде усмерен кон борбата за време. Во нашиот однос со надворешното време од големо значење е доследноста, постоење на ред и поредок во обавување на работата. Ако нашиот однос кон работата е хаотичен за извршување на обврските ни биде потребно многу повеќе време од што навистина е потребно. Потребно е исто така да ги намалиме нашите потреби, како телесни така и душевни и така грижите ќе ги снема сами по себе. Кога станува збор за внатрешното време, мораме да имаме подобар филтер кој е во состојба да ги прочисти непотребните информации. Заради тоа мораме некое време да поминеме во тихување, останувајќи насамо со нашата душа. Нашите очи, уши, јазик честопати се претвораат во пукнатини низ кои несвесно и неконтролирано излегува нашето битие. Ова доведува до внатрешно опустошување. Затоа христијанската аскеза препорачува контролирање на чувствата и на оној голем дар од Бога кој го нарекуваме „збор“.
За обработка, пакување, сортирање и складирање а иформациите во огромните магацини на меморијата неопходно е константно преморување на психичката енергија. Ако информациите од сите видови: вербални, сликовни итн. вклучувајќи ги и емоционалните преминуваат преку одредено ниво, тие по пат на тешка работа ја разоруваат психата и ја дисбалансираат рамнотежата помеѓу механичката и креативната меморија. Познато е дека човекот кој внесува голема количина на храна го прави своето тело тромо и подлежно на болести бидејќи неговите мускули се претвораат во сало. На ист таков начин доаѓа и до „психичко дебелеење“ кога меморијата станува проширемо црево на душата. Најголем енергетски потенцијал поседува човечкиот дух - тоа око на душата. При изложеност на поплава од информации душата одзема енергија од духот - како да атакува на него. Душата како агресор ја окупира областа која припаѓа само на духот и црпи сила од неговата снага, како кога вампирот ја смука крвта од својата жртва. Духот омалаксува, а доколку ваквата состојба трае со години, духот се парализира, притоа не можејќи да ја увиди состојбата во која се наоѓа.
Ако се обидеме да ја дефинираме состојбата на нашиот дух во овој момент, може слободно да кажеме дека се наоѓа во состојба на дремење, кое после поминува во длабок сон, а оние во сон го губат чувството за време.
Времето отргнато од вечноста поминува како сон. Просторите на душата мора да се ослободат од омразата и сенките од надворешниот свет за да му го пружиме на духот она што по Божјо право му припаѓа. Тогаш човекот повторно ќе го почувствува времето, ќе ја почиствува леснотијата поради отфрлањето на товарот кој му е несвојствен и ќе ја доживее потполната радост, онаа радост која го исполнувала во детството, чие свосјтво покасно го изгубил и заборавил.
Подвижништвото подразбира покајание, молитва, пост, борба со страстите и контрола над петте сетила. Преподобниот Симеон Нов Богослов напишал: „Кoј владее со своите сетила - владее со светот“.
Превод: ѓакон Димитар Арсовски
Извор: borbazaveru.info
20-ти јули, лето Господово 2014