За Господовата Молитва – Игумен Гаврил
Вовед
Верувам сите знаеме која е Господовата молитва. Многумина ја знаат и на памет, но не сум сигурен дека сите го знаeме нејзиното значение. За тоа се погрижиле светите Oтци, кои длабоко проникнувајќи во словото Божјо несебично ни го оставиле во наследтво нивното искуство за да и ние го научиме суштинското значење на оваа молитва. Неа, Господ Исус Христос ни ја даде преку апостолите, а кога тие го замолиле да им каже како да се молат. “Кога се молите, не говорете многу како незнабожците, зашто тие мислат дека поради многуте зборови ќе бидат услишени; вие, пак, немојте да бидете како тие, оти вашиот Отец небесен знае од што имате нужда уште пред да сте Го помолиле. Туку молете се вака: и им ја кажа молитвата: Оче наш, Кој си на небесата, да се свети името Твое; да дојде царството Твое; да биде волјата Твоја, како на небото, така и на земјата; лебот наш насушен дај ни го денес; и прости ни ги долговите наши, како што им ги проштеваме и ние на нашите должници; и не воведувај не во искушение, но избави не од лукавиот, зашто Твое е царството, и силата, и славата во сите векови. Амин! (Мат, 6,7-13, Лук 11,2-4)
Оваа молитва која Отецот ни ја предаде преку Синот била и е основна молитва која од тогаш до денес се применува во Православната Црква на нашите Богослужби. Преку нејзините спасителни зборови Бог ни даде се што ни е потребно за нашето спасение. Ако малку повнимателно погледнеме, ќе заклучиме дека во неа се опфатени двете најголеми заповеди кои Господ Исус Христос ни ги даде во Новиот Завет: возљуби Го Господа со сето свое срце и со сета своја душа, и со сиот свој разум, и со сета своја сила!’ Тоа е прва заповед. А втората е слична на неа: ‘Возљуби го својот ближен како себеси!’ Друга заповед, поголема од овие, нема. (Мат. 22, 37-39; Мар. 12, 30-31).
Преку оваа молитва ние не бараме ништо свое и ништо на земјата. Најчесто, а кога ние се молиме, не еднаш сме се “фатиле” како молиме од Бога нешто и бараме ова или она за себе или другиот, бараме нешто што е од овде и за овде на земјата. Но Господ не учи поинаку. И прозбата: „лебот наш насушен, дај ни го денес;“ има сосем друго значение, а за кое – ќе видеме подоцна.
Ние веруваме во Бог Света Троица: Отец, Син И Свет Дух. Ние веруваме во личносен Бог. Заради тоа ние можеме и лично да му се обратиме, да го спознаеме и заедничариме со Него, а тоа значи дека нашиот Бог е конкретно Некој и ние со Него можеме да воспоставиме лична љубовна заедница преку молитвата.
Оче – Бог пред се е Личност и ние со Него треба да воспоставуваме личносен, односно синовски однос. Кога се обраќаме кон некого со Отец, зар тоа не значи дека се обраќаме кон својот родител, кон Оној кој го чувствуваме близок, орагански и духовно поврзан? Тоа значи дека и нашиот Бoг е Личносен, а во едно и Троичен преку Отецот, Синот и Светиот Дух. Синот е Син по природа, додека ние сме синови по благодат. Преку крштението ние се восиновуваме и стануваме браќа на Христос. Преку овој призив ние ја спознаваме големината на љубовта Божја.
Следниот збор во Господовата молитва, а по именката Оче, е зборот „наш“ . Што значи „наш”? Отецот е наш Отец. Не е само мој и твој, туку на паствата негова, на Црквата, на нам. Затоа оваа молитва не е лична, туку секогаш наша, на Црквата. Надвор од Црквата и црковната заедница, оваа молитва ќе се осмелам да кажам: не важи, нема сила, нема спознание. Оче наш! и ние сме браќа и сестри и неминовно е, а да не се љубиме преку Него, а во Него.
Кој си на небесата – тоа значи дека Господ е на небесата, т.е. во Неговото Небесно Царство. Меѓутоа, по Неговата природа Тој е безграничен и е насекаде. Небесата повеќе ја означува светоста Божја, отколку местото на Неговото пребивање. Уште значи дека нашиот Отец Кој е на небесата, ние треба преку нашиот ум и срце, нашите стремежи да ги насочиме кон небесата, кон добродетелите. Зошто спротивното, земното, што друго е освено страстите.
Да се свети името твое – Господ по Својата суштина е свет, меѓутоа ние велиме да се свети името Твое, со мисла дека треба да го прославуваме името Божјо. Како го прославуваме името Божјо? Името на Бог е светo, и ние верните кои се трудиме во градењето на личносната заедница со него знаеме дека е така, бидејќи е Божјо. Нашиот живот, зборови, мисли преку љубовно градената личносна заедница со Него се осветуваат. Тогаш и оние кои не го пoзнаваат Бога, а слушајќи ги само зборовите и гледајќи ги делата наши извршени во името Негово, ќе можат да Го спознаат и слава на Бога, да го прослават. Ние го прославуваме Бог преку нашите добри дела и целиот наш дободетелен живот. Како што на Литургијата ѓаконот се обраќа кон Владиката со зборовите од Новиот Завет: така да засвети пред луѓето и вашата светлина, за да ги видат вашите добри дела и да Го прослават вашиот Отец небесен” (Матеј 5,16). Тоа значи дека кога правиме добри дела, тогаш ние Го прославуваме Бога. Оние пак другите кои Бога не го спознале, кога ќе го видат тоа, та и тие да Го прослават. Погрешно е многу обратното, и срамно за чедата Божји.
Да се свети името Твое – и зар не е тоа повикот на срцето кон непресушната постојана Исусова молитва? Кога таа молитва ќе ја прифатиме целосно, со целиот наш живот и ќе ја симнеме во срцето, тогаш Го прославуваме името Божјо. И ако Господовата молитва е скратено Евангелие, Исусовата молитва е постојаното Евангелие кое гори во срцата наши.
Господовата молитва е подолга и бара внимание, а понекогаш и услови. Но што друго е молитвата ако не заедничарење со Господа, како што не подучи и св. Апостол Павле кој вели: молете се непрестајно и постојано бидете во заедница со Господ, и затоа што Го сакаме Господ и не сакаме да се одделиме од Него. Затоа Светите Отци ја скратиле и Господовата молитва и ја усогласиле Исусовата молитва, чиј корен е во самото Евангелие. „… Двајца слепи и викаа: “Помилиј не, Исусе, сине Давидов!” (Мат. 7,27); И ете, една жена Хананејка, кога излезе од оние краишта, повика кон Него, велејќи: “Помилуј ме, Господи, Сине Давидов!(мат.15,22) и Уште двајца, седнати покрај патот, штом чуја дека минува Исус, извикаа и велеа: “Помилуј не, Господи, Сине Давидов!” (мат. 20,30); Па, кога чу оти е тоа Исус Назареецот, почна да вика и да вели: “Исусе, сине Давидов, помилуј ме!” И мнозина му велеа да молчи, но тој уште повеќе викаше: “Сине Давидов, помилуј не!” (Мар. 10, 47-48 и Лук. 18,38-39)
Тој е начинот, и ние можеме постојано да ја кажуваме Исусовата молитвата: Господи Исус Христе, помилуј ме, на секое место и во секое време и секогаш да сме со Господ и Господ со нас.
Да дојде царството Твое – Неговото Царство е совршено Царство и е на небесата. Бидејќи не можеме да им служиме на двајца господари, на Бога и на мамона, односно на небесниот цар и светот истовремено, го молиме да дојде Неговото царство благодатно. Ние христијаните, кои се крштеваме во името на Отецот, Синот и Светиот Дух и повторно се раѓаме, стануваме жители на тоа Царство небесно и него го бараме. Бесмислено е кога православните христијани надмудрувајќи се меѓусебно се делат по територии на Грци или Македонци или Бугари или Срби, заборавајќи при тоа дека ние сме жители на тоа едно, не земно, туку Небесно Царство. Всушност, кога се крштеваме, се крштеваме во името на Отецот и Синот и Светиот Дух и сите стануваме браќа и сестри и дел од тоа едно царство и сме нова нација – христијанска. „Нема веќе ни Јудејци, ни Елини, ни роб, ни слободен; нема машки пол, ни женски; зошто сите ние сmе едно во Христос Исус. “(Гал. 3, 28) Чинејќи го спротивното, делејќи се меѓу себе, Го делиме Христос, ја делиме Црквата, го делиме Царството Небесно, што е многу спротивно на духот на Евангелието, чиј дел е и оваа молитва.
Со нашето крштевање, нашето срце станува храм на Светиот Дух, храм Божји, на Света Троица. Зар Господ не ни вети дека нашето срце ќе го направи Негов дом? И зар во домот свој Царот нема да дојде, а при тоа невселувајќи го во него и Царството Негово? Но, како веќе реков, не можеме да имаме двајца господари. Или Бог ќе го вселиме во нашето срце, или нашите страсти. Па како што Христос дојде пред храмот и ги растури сите маси на менувачите, така и ние да се трудиме преку исполнувањето на Божјите заповеди, добрите дела, постот, молитвата, причеста, да го исчистиме нашето срце, домот Господов, претварајќи го во достојно место за еден Цар кој во нас ќе зацари. Зошто чистиот пребива во чисто. Кога Бог царува во нас, ние се смируваме, чувствуваме мир и спокој, ја чувствуваме сета слобода и се осветуваме. Во спротивно секогаш ќе бидеме изложени на тиранијата на ѓаволот кој што не поробува со страстите, со себељубието и не носи во униние. Празнина, досада, осаменост, пеколот на овој свет.
Продолжува…
++++
Да биде волјата Твоја – Родителот знае што треба да му даде на своето дете. Детето пак, колку повеќе има доверба во родителот, толку е и помирно, а неговите барања помали. Господ ни дава се што е потребно, ние само треба да веруваме дека се’што ни се случува е по Негова волја и е најдоброто за нас. А што ние правиме? Зар не се жалиме и роптаме при секое едно искушение покажувајќи неправилен однос кон Бога, а што е во спротивност од она што преку молитвата Го молиме – „да биде волјата Твоја“. Зад секое искушение стои Господ, Тој го допушта сето она што е потребно за наше растење во Бога, а не паѓање. Во тој момент, ако ние се бориме со Христовите начела нашето срце се чисти и нашиот ум се просветлува и ние напредуваме во духовниот живот и познанието на Бога. Противењето и самоправдувањето е откажување од Бог и спротивно на оваа прозба.
Ние треба да ја прифатиме Божјата волја затоа што Бог е нашиот Творец и Неговото Царство е и нашето, а прекршувањето на законот на заповедта е неисполнувањето на Божјата волја, грев и отпаѓање од таа благодатна заедница со Бог и Неговото Царство, како што се случило некогаш со Адам и Ева во Рајот.
Вистински примери за послушание на волјата Божја покажале новиот Адам и Новата Ева, Богочовекот Исус Христос и Богородица кои го спасиле светот. Исполнувањето на Божјата волја не прави нас заедничари со Бога, со Неговата благодат и сите Негови дарови. Особено во ова наше збркано време, кога не знаеме што е добро, а што лошо. Затоа да се држиме до исполнувањето на волјата Божја, т.е. Божјите заповеди, кои ни носат заедница со Господа и преку кои ние го чистиме нашето срце од страстите. Св. ап. Павле вели: „А целта на заповедта е: љубов од чисто срце, добра совест и нелицемерна вера… и така, љубовта е исполнување на Законот.“ (Римјаните: 13:10; 1 Тим. 1,5) Затоа и советува: „Но ти, човеку Божји, бегај од ова и стреми се кон праведност, побожност, вера, љубов, трпеливост и кротост! 12 Бори се во добриот подвиг на верата; држи се за вечниот живот, за кој си и повикан и си дал добра исповед пред многу сведоци. И така, ако некој се очисти од тоа, тој ќе биде сад за почест, осветен, приспособен за употреба на господарот и приготвен за секое добро дело. (1 Тим. 6:11) Избегнувај ги, исто така, и желбите на младоста, туку стреми се кој правда, вера, љубов, и мир со оние, што Го призовуваат Господа од чисто срце! (2 Тим. 2,22)
А плодот на Духот е: љубов, радост, мир, долготрпеливост, љубезност, добрина, верност, кроткост, воздржливост; 24 А оние кои се Христови го распнаа своето тело со неговите страсти и похоти. 25 Ако живееме по Духот, и да одиме според Духот!“ (Гал 5,22-25) Затоа ние сакаме да сме со Господ и да биде Неговата волја.
Да биде волјата твоја како на небесата така и на земјата уште означува и дека Божјата волја на небесата е совршено исполнета од ангелите и светителите, затоа постои блаженство и хармонија. Како што тие ја исполнуваат совршено Божјата волја така и ние треба на земјата да ја исполнуваме, стремејќи се кон совршенството. Затоа и дојде Синот Божји: „оти слегов од небото не да ја извршувам Мојата волја, туку волјата на Отецот, Кој Ме прати. А волјата на Отецот, Кој Ме прати, е оваа: од се што Ми дал да не погубам ништо, туку да го воскреснам во последниот ден.” (Јов. 6, 38-39) Ова не’ поврзува со почетното Оче. Кога ја исполнуваме Божјата волја, ние Бога го сметаме за Отец, и се’ што е Негово е и наше. Тогаш немаме потреба од ништо, затоа што имаме се’, се’ е Божјо. И само тогаш не би постоело зло, болка, страдања, неправда, убиства…
Дај ни го нашиот насуштен леб – го бараме Лебот наш насушен, а тоа е Самиот Господ Исус Христос затоа што Он рекол: “Јас сум лебот на животот; кој доаѓа при Мене, нема да огладни, и, кој верува во Мене, нема никогаш да ожедни. Вистина, вистина ви велам: Кој верува во Мене има живот вечен. Јас сум лебот на животот. Татковците ваши јадеа мана во пустињата и умреа; а ова е лебот што доаѓа од небото, и оној, кој јаде од него, нема да умре. Јас сум живиот леб што слезе од небото; кој јаде од овој леб, ќе живее вечно; а лебот што ќе го дадам Јас, е Моето тело, што го предавам за животот на светот. Кој го јаде Моето тело и ја пие Мојата крв, има живот вечен и Јас ќе го воскреснам во последниот ден. Зашто Моето тело е вистинска храна, и Мојата крв – вистинско питие. Кој јаде од Моето тело и пие од Мојата крв, ќе биде во Мене и Јас во него. Како што Ме прати живиот Отец, и Јас живеам преку Отецот, така и тој што јаде од Мене, ќе живее преку Мене. Ова е лебот што слезе од небото, а не како татковците ваши што јадеа мана и изумреа; кој јаде од овој леб, ќе живее довека.” (Јов. 6, 35-57)
Заради тоа тука се употребува зборот насушен на македонски, а во англискиот јазик на пример, кој е сиромашен и теолошки оскуден, не е преведено со насушен, туку со секојдневен леб, што не е правилно. Ние имаме насушна потреба од Бог, а не толку од обичен леб. Материјалниот леб не е насушен, затоа што за Великиот пост има луѓе кои тримират (не јадат и не пијат) 3, 5, или 40 дена, и сеуште се живи и здрави. Овие зборови пред се’ се однесуваат на светата Причест, на Господ Исус Христос, и затоа оваа молитва во старо време па и сега, секојпат се употребувала пред Причестување. Меѓутоа, сепак, бидејќи од материја сме создадени и живееме во оваа земја, имаме потреба и од материјалниот леб. Забележуваме дека Господ рекол леб, само леб, чист леб. Значи само потребното, а не нешто додадено. И преку тоа Господ не’ поучува, укажувајќи ни на едноставноста. Наспрема трпезите наши, материјални. Телесната дебелина е и духовна тромавост, неспособност за чинење добро. Ова не се однесува само за трпезата, туку и за целиот наш живот, кој сакаме да го поминеме во луксуз, раскош, разврат, блуд…
Зборовите: Дај ни го денес – вонвременост. Вечно време. Молба кон Господа да се грижи за нас секој ден.
Прости ни ги долговите наши, како што ние им ги простуваме на нашите должници – Ние сме постојано „задолжени“ кај Бога, затоа што постојано грешиме и Тој ни простува. Дали и ние им ги проштеваме долговите, грешките на нашите блиски? Проштевајќи им на луѓето, и нам ни се простува. Бог ни простува. Еве зошто: ние сме отстапиле од Божјата вистина и сме ги стекнале гревовите. Тоа се наши долгови пред Бога. И треба да бараме прошка. Меѓутоа Господ, поучува педагошки. Не дека Тој нема да ни ги прости гревовите, или дека не сака или не може, туку за ние, а и меѓусебе, да имаме подобар живот и добар одговор на Неговиот суд.
Од друга страна, простувајќи ги гревовите на другите, ние самите имаме мир внатре во нас и околу нас. Не простувајќи на нашите ближни, товариме на себе грижи кои ја обременуваат нашата совест со непотребен товар. Ако пак не чуствуваме грижа на совеста, тогаш сме се уподобиле со нечестивиот. Ако не му ги простиме гревовите на другиот како ќе му се обратиме на нашиот Бог со Отец? Ќе немаме смелост, зошто совеста ќе е нагризана, ниту лице, а да Му речеме на Бог – Оче наш. Нели молитвата беше разговор со Бога лице в лице? Затоа треба да се трудиме нашата совест да биде чиста, а преку измирување со сите луѓе.
Постои благодаттно и аскетскo простување. Aскетско простување e кога чувствувaме наклоност да простиме и да побараме прошка, но самите се присилуваме на ова. Без аскетскo простување не можеме да го постигнеме благодаттното простување. Значи, кога некој ни направи нешто, во себе ќе најдеме сила да простиме и да побараме прошка. Направете разлика помеѓу аскетско и благодатно простување. Ние мора да го градиме аскетското простување во нас со цел да го постигнеме благодаттното простување. Така, кога ние не чувствуваме ништо во нас, кога немаме волја да простиме и побараме прошка, тогаш ќе се принудиме и ќе видиме дека секој пат кога се принудуваме себеси на такво простување, ние собираме сила со која во секој нареден случај ни е полесно да простиме и побараме прошка. А потоа, преку пракса ќе можеме да видиме како Божјата благодат се вселува во нас и како Бог зазема простор во нашата душа, а демонските сили кои ги хранат нашата суета и гордост, се повлекуваат.
Не воведувај не’ во искушение, но избави не’ од лукавиот – признаваме дека сме немоќни, слаби и не можеме да ги издржиме искушенијата, и се молиме на Бог да не избави од нив. Искушенијата не можеме да ги заобиколиме, живееме во отпаднат од Бога зол свет (Гал. 1,4), но затоа се молиме на Бог колку што може тие да не’ одбегнат, а за оние со кои секојдневно се сретнуваме да ни даде сила и смирение да ги победиме. Секое искушение е од лукавиот по Божјо допуштение. Бог е Семоќен и Тој ja знае силата на сите и не дозволува ниедно искушение над нашите сили. Секој опит ни се дава да ја тестираме нашата љубов кон Бога и нашата блиски. Така што секој опит може да се положи, но ние мора да реагираме според Божјите заповеди. Ако правиме спротивно, сигурно грешиме. Бог допушта секому онолку колку што може да носи. Зар примерот со Јов не е доволен? Тој уште повеќе се утврди во доброто, во верата, се обожи, а низ искушенијата кои Бог му ги допушти според мерата колку можеше и сам да носи. Ние најчесто пред искушенијата почнуваме да роптаме, да се жалиме, да ги обвинуваме другите… но Светите Отци велат: Господи, одземи ни го искушението, и кој ќе се спаси? Што значи, ние треба да пристапиме свесно, машки на искушенијата. На тој начин, кога со Божјата благодат ќе ги победиме искушенијата, се зацврстуваме во благодатта и Го прославуваме Бога. Светите Отци не советуваат да не се жалиме на искушенијата, туку да ги примиме со радост, затоа што преку нив ги чистиме нашите срца.
Живееме во еден лажен свет, во кој јас (моето его) сум царот, и моето царство се страстите во моето срце, и ние им робуваме на тие страсти повеќе, отколку тие на нас. А кога ќе се склучи искушението, тогаш моето царство се разнишува. Умниот читајќи ги страстите во срцето свое ги исповеда, се бори со нив се додека не се ослободи. Некој не навредил, ни рекол нешто лошо… и во нас се ројат лоши помисли. Што умниот тогаш согледува – јас сум горд, гневен, зол, осветољубив итн. Или ни украле нешто, и настапува бесот. А умниот вели: острастен сум јас, го возљубив земното повеќе од небеското.
Кога ќе се случи искушението, ние треба да го прифатиме со радост: време е за чистење на моето срце и будење на мојата заспана совест.
Со призивот, избави не’ од лукавиот – Господ ни посочува кој е нашиот непријател и од каде се сите наши искушенија. Тие не се од другите луѓе, туку од нечестивиот, и против него треба да војуваме, а не против луѓето како многу пати ни се чини.
Англискиот превод на Господовата молитва има два превода. Во едниот се вели evil, а во другиот e evil one. Поправилно е evil one, затоа што со one се прецизира кој е тој, односно дека тој е некој конкретен, а не нешто имагинарно. А тоа е ѓаволот кој е татко на лагата.
Зашто Твое е царството и силата и славата. – На крајот молитвата завршува со славословие, кое најчесто во Црквата го кажува свештеникот и што значи дека го признаваме Бог како наш Творец, Седржител и Цар на Божјото Царство, го сакаме и сакаме да живееме според него, зашто без Него не можеме ништо.
Прохор блог
Извор: http://www.prohor.org/%D0%B7%D0%B0-%D0%B3%D0%BE%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0-%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80-%D0%B4%D0%B5%D0%BB-%D0%B8%D0%B3%D1%83/