Република
25.07.2014
✣✤✣
Националистичката пропаганда им го пере мозокот на Грците
✣✤✣
Во су шти на, во Гр ци ја бев ме на у че ни да го иг но ри ра ме по сто е ње то на Ма ке до ни ја (ду ри и ка ко дел од Фе де ра тив на Ју гос ла ви ја). За нас со сед на зем ја бе ше Ср би ја или, за по у па те ни те, Ју гос ла ви ја. Сме там де ка вла ди те на Ти то и на раз лич ни те грч ки по ли ти ча ри што кул ми ни раа во си те тие го ди ни до де ка тој бе ше на власт не ка ко беа до го во ре ни, ду ри и не о фи ци јал но, во Гр ци ја да не се го во ри ни што за Ма ке до ни ја
Па на јо тис Со ма лис не е по ли ти чар, ни ту но ви нар. За се бе ве ли де ка не е ни ту ана ли ти чар. Не го ва та по зи ци ја ка ко про топ салт, од нос но прв пе јач во хор на Грч ка та пра вос лав на цр ква, и не го ви те мно гу број ни кон та кти во пра вос лав ни от свет го чи нат до бре дој ден и во Ср би ја и во Бу га ри ја, и во Ал ба ни ја и во Ру си ја, но и во си те пра вос лав ни зем ји. Иа ко не е цр ков но ли це, тој се сме та за го лем познавач и почитувач на ду хов носта и чо век што на пра вил мно гу за по вр зу ва ње на пра вос лав ни те хри сти ја ни. По крај ма ке дон ски от, го во ри уште не кол ку дру ги ја зи ци, а ток му на ма ке дон ски ја зик про го во рив ме на Илин ден во 2011 го ди на ко га во цр ква та „Све ти Георгиј“ во Ла за ро по ле пред пог ла ва рот на МПЦ-ОА Сте фан и вла ди ци те Ти мо теј и Ага тан гел го во де ше цр ков ни от хор на по ка на на игу ме нот на Би гор ски от ма на стир, Пар те ниј. Ме ѓу верниците од си те Цр кви ва жи за еден од ре тки те што со сво јот кре ди би ли тет мо жат да по мог нат во над ми ну ва ње то на проб ле ми те.
Ми на ти от ме сец во Ати на се игра ше нат пре вар во ра ко мет ме ѓу Ма ке до ни ја и Гр ци ја и на не го, по подол го вре ме на средбата на прет став ни ци на две те зем ји, не ма ше не га тив на енер ги ја. На про тив, ни кој не сви ре ше на хим на та, ра ко ме та ри те беа ко рект ни ед ни со дру ги. Кол ка ва е не га тив на та енер ги ја во грч ко то оп штес тво нас про ти по зи тив на та, да ли по ве ќе се мра зи ме или се по чи ту ва ме?
Сомалис: Мо е то мис ле ње е де ка не га тив на та енер ги ја во грч ко то оп штес тво сѐ по ве ќе се на ма лу ва и учи ме да се по чи ту ва ме ед ни со дру ги. Мла ди те лу ѓе, ка ко, на при мер, игра чи те на раз лич ни спор то ви и на ви ва чи те, го лем број па ти се има ат срет на то и ве ќе се има ат „на вик на то“ на при сус тво то на со сед на та зем ја.
Во што е су шти на та на не при ја телс тво то на кое сме све до ци во пос лед ни ве 25 го ди ни. Се ра бо ти са мо за по ли ти ка и за исто ри ја или има уште не што?
Сомалис: Тоа е пра ша ње на по ли ти ка и на исто ри ја. Во су шти на, во Гр ци ја бев ме на у че ни да го иг но ри ра ме по сто е ње то на Ма ке до ни ја (ду ри и ка ко дел од Фе де ра тив на Ју гос ла ви ја). За нас со сед на зем ја бе ше Ср би ја или, за по у па те ни те, Ју гос ла ви ја. Сме там де ка вла ди те на Ти то и на раз лич ни те грч ки по ли ти ча ри што кул ми ни раа во си те тие го ди ни до де ка тој бе ше на власт не ка ко беа до го во ре ни, ду ри и не о фи ци јал но, во Гр ци ја да не се го во ри ни што за Ма ке до ни ја. Со рас па дот на Ју гос ла ви ја, Гр ци те се нај доа со о че ни со ед на мач на ре ал ност. Што се од не су ва до исто ри ја та, на чи нот на кој таа се пре да ва во грч ки те учи ли шта е мно гу „ет но цен три чен“, за ста рен и, за жал, не им по ма га на уче ни ци те да сфа тат што на ви сти на се слу чу ва ло во ми на то то за да изв ле чат по у ка од тоа.
Да ва ли по грд ни от на зив „ци га ни“, кој се ко ри сти и во две те зем ји за да се опи ше дру ги от, мо же би, е кон текст за при сус тво на не ка кви ци ви ли за ци ски раз ли ки ме ѓу два та на ро да?
Сомалис: Мал ку е смеш но што пра шу ва те за тоа, би деј ќи ток му вче ра мо ја та мај ка го упо тре би тој збор за еден со сед што дој де во по се та во нез год но вре ме и со праз ни ра це! Нор мал но, не мо жев да ѝ ре чам да не би де рас ис тка. И во две те зем ји збо рот се ко ри сти за не кој што е не ци ви ли зи ран, не раз ви ен итн. Но, за да Ви од го во рам на пра ша ње то, не ма ме тол ку го ле ми ци ви ли за ци ски раз ли ки. Ду ри и за да на вре ди ме не ко го, ги ко ри сти ме исти те збо ро ви!
Ка ква е пер цеп ци ја та кај обич ни от грч ки гра ѓа нин, што ќе за гу бат Гр ци ја и грч ки от на род ако Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја се на ре ку ва спо ред устав но то име?
Сомалис: За жал, на мно гу обич ни грч ки гра ѓа ни што се по во зрас ни им го пер е ле мо зо кот со дол го го диш на та на ци о на ли стич ка про па ган да, та ка што мис лат де ка ако Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја се на ре ку ва со сво е то устав но име, „ло ши те скоп ја ни“ ќе из вр шат ин ва зи ја и ќе ја зе мат Ма ке до ни ја, осо бе но Со лун! Се ка ко, по сто јат и та кви што гле да ат на проб ле мот со не за ин те ре си ра ност, фо ку си рај ќи се на по важ ни се којд нев ни проб ле ми (ка ко, на при мер, не вра бо те но ста).
Ма ке дон ци те, спо ред ан ке ти те, ка ко најб ли ски на се бе ги сме та ат Ср би те, а за нај не при ја тел ски Гр ци те. Ка ко сто јат Ма ке дон ци те во грч ко то оп штес тво спо ред ан ке ти те или спо ред Ва ша та пер цеп ци ја? Че сти те ме ша ни бра ко ви по не ко гаш мо же да би дат сиг нал де ка на ни во на обич ни гра ѓа ни од но си те не се тол ку ло ши. Ка ко би го ко мен ти ра ле тоа што во Ма ке до ни ја има мно гу мал ку бра ко ви со Ал бан ци/Ал бан ки, а че сто се слу чу ва, и по крај си те по ли тич ки пер и пе тии, не кој Грк да се оже ни со Ма ке дон ка и обрат но. Што Ви го во ри тоа Вам?
Сомалис: Тоа по ка жу ва де ка, и по крај не сог ла су ва ња та, оста ну ва ме мно гу бли ски. Мно гу ра бо ти се исти ме ѓу Гр ци те и Ма ке дон ци те: ре ли ги ја та, кул ту ра та, ку ли нарс тво то (не за бо ра вај те де ка љу бо вта по ми ну ва, ка ко што ве лат, низ сто ма кот). Спро тив но на тоа, во пог лед на Ал бан ци те, вер ски от фа ктор, се ка ко, е преч ка за еден брак.
И по крај тоа што во исто ри ја та има ло мно гу вер ски ин ци ден ти што те шко мо жат да се за бо ра ват, се пак се ра бо ти за лу ѓе со пра вос лав на ве ра во две те зем ји. Мо же ли тој еле мент да би де иско ри стен за приб ли жу ва ње?
Сомалис: Нор мал но. Сѐ уште се се ќа вам кол ку ми бе ше те шко, во вре ме то ко га жи ве ев во Лон дон, да им опи шам на мои со у че ни ци со по тек ло од зем ји те на Се вер на Евро па што е тоа пе то ле бие, по мен, ко ли во, пост… Спро тив но, на мо и те ма ке дон ски при ја те ли, ду ри и на не за ин те ре си ра ни те за ре ли ги оз ни те ми, си те тие по и ми им беа поз на ти. Следс тве но, пра вос лав на та ве ра мо же да би де мост ме ѓу два та на ро да.
Ка ко ги тол ку ва те из ја ви те на со лун ски от епи скоп Ан ти мос, кој че сто знае да ко мен ти ра по ли тич ки те ми и да на вре ду ва, а, се пак, не ма ни ка ков проб лем да при ми ду ри и да сти пен ди ра ма ке дон ски мла ди те о ло зи, кои го изу чу ва ат хри сти јанс тво то во Со лун?
Сомалис: Ве ру вам де ка ми тро по ли тот Ан тим ги ко мен ти ра по ли тич ки те те ми за да се нај де во слу чу ва ња та. Ако не го пра ве ше тоа, се пла шам де ка ни кој не ма ше да го поз на ва. Тоа што не ма проб лем да ги при ми и под др жу ва мла ди те ма ке дон ски те о ло зи што сту ди ра ат во Со лун, се дол жи на са ми от ка ра ктер и на осо би ни те на де ца та, ка ко и на пре по ра ки те што ги има ат од отец Пар те ниј, игу ме нот на Би гор ски от ма на стир, кој на ши ро ко е поз на ти от ме ѓу вер ни ци те во Гр ци ја. Се ка ко не би бил рас по ло жен да при ми лу ѓе од Ма ке до ни ја што не се од ли ку ва ат со бла го че стие и со љу бов кон уче ње то, ни ту би со ра бо ту вал со не кој кли рик од Ма ке дон ска та цр ква ако тој не е на до бар глас. Ов де би са кал да наг ла сам де ка и јас, кој сум при ја тел ски нак ло нет кон МПЦ (ја по се ту вам ва ша та зем ја од 2002 го ди на), ве ќе имам „утвр де но“ со кои лу ѓе са кам да ко му ни ци рам и да со ра бо ту вам.
Мно гу ми на ве лат де ка СПЦ не са ка да ја приз нае МПЦ-ОА, од нос но да ѝ да де авто ке фал ност по ра ди вли ја ни е то на грч ки от блок-цр кви, кол ку има ви сти на во тоа?
Сомалис: Си гур но вли ја ни е то на Грч ки те цр кви игра не ка ква уло га око лу тоа пра ша ње, но, се ка ко, сме там де ка Срп ска та цр ква не ја приз на ва авто ке фал но ста на МПЦ-ОА од сопс тве ни при чи ни.
Вие сте акти вен во цр ков ни от жи вот. Во го лем број пра вос лав ни зем ји во ре ги о нов има те бли ски лу ѓе, ка ко ја оце ну ва те мож но ста МПЦ-ОА на ско ро да ста не ка нон ски приз на та Цр ква во пра вос лав ни от свет?
Сомалис: Не е не ве ро јат но, са мо по тсе те те се што ста на со Бу гар ска та ег зар хи ја. Но, ве ру вам де ка та кво не што не би мо же ло да се слу чи пред ре ша ва ње на по ли тич ко то пра ша ње.
Кол ку по ли ти ка та по ма га, а кол ку од ма га за да се над ми нат цр ков ни те спо ро ви?
Сомалис: За жал, по ли ти ка та пре чи во тоа да се над ми нат цр ков ни те спо ро ви.
Има ли грч ко мал цинс тво во Ма ке до ни ја? Дел од по ли ти ча ри те во Ати на сме та ат де ка тоа по стои, а дел, пак, од ана ли ти ча ри те ве лат де ка се ра бо ти за вла шко на се ле ние, ко е што е пред мет на обра бо тка на грч ка та ад ми ни стра ци ја.
Сомалис: Во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја, ве ро јат но, по сто јат Гр ци што за вр ши ле та му отка ко из бе га ле од Гр ци ја во те шки те го ди ни на Гра ѓан ска та вој на. Поз на вав ед на де вој ка чии ро ди те ли беа од чи сто грч ко по тек ло. Дру ги те што ве лат де ка се Гр ци, ве ро јат но се Вла си кои пад на ле под вли ја ние на грч ки от си стем и се га ве лат де ка се Гр ци за да до би јат не ка ква ко рист (на при мер, сти пен дии).
Зо што во Гр ци ја не се приз на ва ма ке дон ско мал цинс тво?
Сомалис: Што да од го во рам на ова, не сум по ли ти чар. Во Гр ци ја не се приз на ва ни ту ед но мал цинс тво, освен „мус ли ман ско то“.
Зо што во Гр ци ја не по сто јат мал цинс тва, ко ја е ло ги ка та да не се приз на ва тоа ко га е очиг лед но де ка, по крај ма ке дон ско то, та му жи ве ат и Тур ци и Ал бан ци?
Сомалис: За жал, тоа е спро тив но на се ко ја ло ги ка! На ед но по ви со ко на уч но ни во, ста вот на Гр ци ја се те ме ли на сфа ќа ње то де ка збо ро ви те, осо бе но лич ни те ими ња, ја соз да ва ат ре ал но ста. Со дру ги збо ро ви, ако со сед на та зем ја го за чу ва сво е то устав но име, по стои опас ност, ка ко што ве ру ва ат Гр ци те, ед но уба во утро жи те ли те на пре стол ни от град Со лун да се раз бу дат под сло вен ска оку па ци ја за што об ла ста би се ане кти ра ла кон со сед на та Ре пуб ли ка. Но, до кол ку се сме ни име то, то гаш во сог лас ност со грч ко то сфа ќа ње, таа опас ност пре ста ну ва. На прв пог лед, грч ки те сфа ќа ња изг ле да ат мно гу чуд ни. Но, ка ко што по ка жа ла ан тро по ло ги ја та, мис ле ње то де ка збо ро ви те ја соз да ва ат ре ал но ста не е са мо грч ка осо би на, ту ку е мно гу ра ши ре но ме ѓу при ми тив ни те оп штес тва низ це ли от свет. Та ка, во мно гу пле ми ња лу ѓе то не ги на ве ду ва ат ими ња та на ди ви те жи вот ни би деј ќи се пла шат де ка ако го на пра ват тоа, тие ќе се по ја ват одед наш пред нив и ќе ги изе дат. На ро дот Зу лу ве ру ва де ка со име ну ва ње то на не кое су штес тво го за дол жу ваш тоа да се по ја ви. До мо род ци те на Ма да га скар ни ко гаш не ги име ну ва ат гро мо ви те, за што се пла шат де ка ќе ги удри гром. Бо зим ба, пак, не го из го ва ра ат збо рот „зем јо трес“, за што се пла шат де ка ќе се за тре се зем ја та. Во Са моа ни ко гаш не се збо ру ва за бу ра, по ра ди тоа што об ла ста е под по сто ја на за ка на од раз лич ни вре мен ски по ја ви.
Ги не ма ни ту Вла си те ка ко по се бен ен ти тет иа ко и тие го во рат раз ли чен ја зик од грч ки от, а при тоа не мо же да се на ре че ди ја лект за тоа што е це лос но раз ли чен од грч ки от, со свои пра ви ла?
Сомалис: За жал, за тоа се ви нов ни и са ми те Вла си кои, освен мал ку иск лу чо ци, не мо жат да се ос ло бо дат од зап ле тка но ста и од стра во ви те на ми на то то.
Има ли на деж за при ја тел ски од но си? Не кои го во рат ду ри и за брат ство и во по ли тич ка и во вер ска смис ла ме ѓу бал кан ски те на ро ди, осо бе но ту ка мис лам на од но си те ме ѓу гра ѓа ни те на Гр ци ја и на Ма ке до ни ја, или осу де ни сме со де це нии да се гле да ме ка ко не при ја те ли?
Сомалис: За ме не ка ко хри сти ја нин се ко гаш има на деж. Апо стол Пав ле пи шу ва: „Се га оста ну ва ат овие три ра бо ти: ве ра та, на деж та и љу бо вта; нај го ле ма ме ѓу нив е љу бо вта“. Ве ру вам де ка ра бо ти те ќе се ис пра ват, ду ри и тоа да се слу чу ва мно гу бав но.
Горан Момироски
Преземено од: Бигорски манастир