(продолжение)
Св. Теофилакт Охридски
превод:Братството од Манастирот Св. Леонтиј – Водоча
рецензент:
Игуман Методиј (Златанов)
1997
МАЧЕНИШТВОТО НА СВЕТИТЕ СЛАВНИ ПЕТНАЕСЕТ СВЕШТЕНОМАЧЕНИЦИ пострадани во Тивериопол, сега именуван Струмица за царувањето на злочестивиотЈулијан Отстапник напишано од ТЕОФИЛАКТСветиот Архиепископ Охридски
40. Кога сето ова го кажал народот и станувал се повеќе дрзок (зашто ревноста станува силна особено на оние од ниските слоеви) и движењето се засилило како оган кој е запален од мала искра и ја запалува сувата тварта која ја среќава. Болјаринот заедно со епископите одвај успеал да ја смири големата врева во народот. “Што е ова браќа и чеда? Каква е оваа бесмислена дрскост и побуна? Ако јас смислев сам од себе и произволно, со мојата волја и мисла го издејствував ова преместување на светиите што ве натажува, тогаш би било оправдано вашето противење; но бидејќи ова е заповед на нашиот богољубив цар и ние сме слуги да ја исполниме заповедта. како тогаш може да се оправда ова што вие, признавајќи се себе за робови, не се покорувате на повелбите на господарот? Не знаете ли дека оние кои ги нарушуваат царските повелби, горчливи маки ги очекуваат? Внимавајте да не би со вашата голема дрскост да го поттикнете досегашниот кроток и благ цар во гнев против вас, откако го принудите да отстапи од својата природна благост. Пазете се, немојте безумно на ножеви и мечови така да се навлечете. Беславна е таквата смрт. Не е згодна дрскоста, дури и ако венец на слава донесува. Не правете од ова Божјо и свето место гробница; не осквернувајте го светиов храм. обесчестувајќи го со пролевање на братска крв!“ Така велејќи болјаринот, во народот направил уште поголема врева, и сите покажувале поусрдна и поревносна спремност да умрат. Тогаш болјаринот прибегнал кон секакви средства и ги убедувал, де со благи зборови за да ги смекне, де со строги закани за да ги скроти. Но кога видел дека нема согласност да ги дадат моштите, туку само минувало времето, двете страни не можеле да направат ништо, и најпосле се сложиле да земат само три светии од поважните: Тимотеј, Комасиј и Евсевиј, а другите да ги остават во Тивериопол.
41. И тие, откако ги зеле со велико славословие, осветлување, благоухание и песни, тргнале за Брегалница. Откао стигнале и биле на дваесет стадии од градот. ги пресретнал еден човек со искривени нозе, кој извикал велегласно: “Смилувајте се, Божји светии над мене злочестивиот. Кој иако сум останал назад заради оваа телесна слабост
и не можев да ви се придружам заедно со другите, но умствено и со вера секогаш ве очекував и ја повикував на помош вашата сила. И сега, кога се принудив со својата слабост, јас дојдов пред вие да стигнете во градов, да го испросам вашето застапништво и помош, и ако можете, откако ќе се смилувате над мене да ми помогнете. Зашто јас, достоен за многу солзи и оплакувања, молам и просам, да не останам посрамен бидејќи се надевам на вас, ниту да бидам вратен посрамен и понижен, ниту да бидам лишен од своите надежи и од вашата закрила!“ Откако го извикал ова хромиот со плач, за час благодатта на Господа го извршила своето, и Прекрасниот во Своите светии, Господ, ја покажал Својата сила. Зашто иако дотогаш ковчезите со светиите биле лесно носени, одеднаш им се причинале толку тешки на носачите, што не можеле да ги носат понатаму, затоа ги оставиле таму. Човекот со искривените нозе се наведнал над нив и додека во умиление се валкал, видел за момент дека нозете му добиваат природна сила и движење, поверувал, славејќи Го Бога и воспевајќи Го, Го величал, Го благословувал и прославувал со благодарствен глас Господа Бога, Кој е прекрасен во светиите Свои, во секое време и место. Тука нека проговори заедно со мене и Божествениот Давид, кој го кажа ова во псламите: “прекрасен е Бог во Своите светии, Бог на Израилот“ (Пс.67, 36), и повторно: “покажи ја Својата чудна милост Господи, спасувајќи ги оние кои се надеваат на Тебе“ (Пс.16,7); и повторно: “ја покажа Господ Својата сила на оние, кои се бојат од Него“ (Пс.102,11). Сè тоа така било, но да се вратиме на нашиот предмет.
42. Откако го извршиле свештениците долгото молење, повторно се зафатиле да ги носат ковчезите со светиите, а тие биле лесни као порано. И така, откако го прославиле и го благословиле Бога уште еднаш, пристигнале во Брегалница и откако ги извршиле сите потребни служби ги поставиле овие божествени ковчези на десната страна од Храмот, подигнат во името на светиите, во истиот месец, на дваесет и осмиот ден. За тој Божествен Храм бил одреден посебен клир, кој го користел бугарскиот јазик во божестевните служби, и кој постојано служел во храмот и ги извршувал свештените дејанија.
43. Хромиот, чии нозе биле излекувани, не го искористил за добро здравјето, но кога се вратил дома, се острастил кон една жена, која била во заедница со законит маж, и како ја прелестил со измамливи зборови (зашто лесно е да се прелести жена) и ја привлекол со љубовни изрази, па и двајцата се преместиле во друг град. Но Божјото правосудие не задоцнило долго време, па заради лошото дело, следела казна. Ги искривил нозете на истиот човек, кој ја злоупотребил добродетелта на светиите, се отклонил од вистинскиот и Боженствен пат (Пс.17,46) и се впуштил во беспаќа и лукави дела. За таквиот, мислам дека е точно она што го кажал Соломон: “оној кој оди во непорочност, оди со сигурност, а кој си ги искривува патиштата ќе биде казнет“ (Сол.10,9). И така, што направил тој? Си ја осознал грешката и во истиот момент го раскинал сојузот на беззаконото сопружништво, ја оставил жената на законитиот маж, и кога притекнал кон ковчезите на светиите, заплакал и откако го исповедал гревот со скрушено срце и со смирен дух, се молел да добие прошка и повторно неговите нозе да станат здрави. И Он, Бог, Кој е милостив кон оној, што се кае, и притоа, прославувајќи ги своите светии, како и многу пати пред тоа, повторно му ги исцелил нозете. Бидејќи како што се гледа, тој бил човек со душа склона кон доброто. Со тоа се исполнило кажаното од пророкот Исаија, кое вели: “Тогаш куциот ќе скока како елен и јазикот на немиот ќе биде јасен“ (Ис.35,6); и уште: “закрепнете ослабени раце и зајакнете колено што трепери“ (Ис.35,3). И потоа, што станало? Откако се простил од светот и од сè од светот, заминал во, во тоа време наречената свештена, а сега Света Гора. Прибегнал во најголемата од тамошните обители и откако облекол монашка риза, се предал целосно на Бога и на Божествени работи постанувајќи му свој само на Бога. Такво било тоа чудо.
44. Друг пат, пак, некој, кој бил долги години измачуван од нечист дух, така што неговите роднини не само што го заклучувале, туку и нозете му ги ставале во окови, а за нивните срца тој бил тешка и неизлечива рана, зашто им причинувало жалост гледајќи го како е измачуван од злиот демон. Немајќи што друго да направат, тие решиле да прибегнат кон светиите. Го фатиле, го врзале цврсто со вериги и го внеле во храмот на светиите, но не можејќи да го додржат го врзале надвор за едно големо дрво. Па така три дена бил врзан за дрвото, призор достоен за плач и солзи за сите кои го гледале. Но, кога едни од оние што го чувале заспале, а други се разотишле наваму-натаму, тој, откако ги скинал веригите и сè друго што го задржувало, викајќи се втурнал во храмот и откако се допрел до ковчегот на светиот Евсевиј, се обидел да ја подигне мермерната плоча на ковчегот. Но од ковчегот му се јавил страшен маж. целиот огнен, кој веднаш се издигнал и му се заканил на нечистиот дух: “Како си се осмелил да влезеш во Божјот дом, рекол, и да го измачуваш толку тешко Неговото создание“? Откако го рекол тоа. пак се вратил во ковчегот, а бесомачниот исцелен го прославил Бога и неговиот слуга и по тоа бил големо чудо за сите.
45. Друг пат, пак, еден раслабен кој не можел никако да се движи, дури и сите свои природни потреби ги извршувал на местото на кое лежел, та целиот бил во смрдеа и гној, бил подигнат од роднините и бил положен при ковчегот на свети Евсевиј, а само по дишењето се познавало дека не е мртов. И така светителот, јавувајќи му се по ред три ноќи и помазувајќи му го целото тело со свето масло, најпосле му кажал: “Ете стана здрав, оди си дома по Божјата милост“, оној што го оздравил раслаоениот уште му рекол: “Стани, земи ја постелата своја и оди си“ (Јн.5,8). И откако станал, пред сите тој поминал здрав и крепок, соблекувајќи ја парализата како лесна облека.
46. Дошол и друг, којшто од време на време бил измачуван од нечист дух. Еднаш кога бил испратен да оди ангарија со царскиот гласник, се случило тогаш да добие напад од злиот дух. Но, бидејќи гласникот се брзал да тргне на пат, болниот, опоравувајќи се од тешкиот период на обземеноста од демонот останал таму цел ден и откако се почувствувал подобро, се качил на коњот и го потерал силно. Откако побрзал да стигне на царскиот пат, кој водел кон светиите, тој седнал на коњот и понесен од некоја чудна сила се нашол во дворот на храмот и скокајќи од коњот влегол во храмот, припаднал со рикање и врескање на ковчегот на великиот Евсевиј, и откако ја подигнал мермерната плоча, ја потрпел на ѕидот. Додека го правел тоа, му се искривила устата на другата страна. Но Божјата благодат и тука не задоцнила. Човекот се ослободил од демонскиот бич, се повратила претходната положба на устата, која се исправила за други потреби, - за зборување и за да го прославува Бога. Така и толкави големи чуда извршувал Бог, Кој е прославуван во Своите светии. “Ќе ги прославам оние, кои Мене ме прославуваат“ (1Цар.11,30).
47. Синот на Борис, Владимир, како што кажав погоре, во она време го примил царството, и поживеал четири години по преземањето на власта. По него, работите ги презема помалиот негов брат Симеон. Со негова заповед болјаринот Дистрос ги пренел од Тивериопол во Брегалница светите Сократ и Теодор, обата се спомнати погоре, и ги положил во истиот храм. Од тогаш моштите станале извор на повеќе чуда, кои насекаде разгласувани ги поттикнувале сите да се ползуваат од Божјите дарови.
48. Така познат е случајот со една жена од Брегалничката епархија. Таа имала единец син кој имал седум години. Тој и бил целата надеж, но бил глув и нем, та затоа таа прибегнала кон милоста на светиите. Откако ја презрела женската немоќ и долгиот пат, го зела момчето од немоста, стигнала до изворот на чудата, односно до светиот и Божествен храм на светиите и со солзи ден и ноќ им се молела да го избават момчето од немоста, а неа од тагата. Една ноќ, се молела поусрдно и изморена излегла во предворието на храмот, го прегрнала детето и легнала да спие. Но момчето во еден момент се оттргнало од нејзините прегратки, потскокнало и почнало да бега. Мајката разбудувајќи се, го прашала детето што му се случило. И тоа со јасен говор рекло: “Мамо, мамо, еден страшен човек сакаше да ме грабне од тебе“. А таа се зачудила и не можела да поверува, бидејќи мислела дека сонува. (Но обично неочекуваното, и кога ќе се случи, се смета за нешто што не е за верување, зашто е потребно време за да се поверува). Па така откако си дошла на себе и разбрала дека чудото е јаве, а не сон и дека момчето навистина се ослободило од оковите на немоста, се заблагодарила на Божјата благодат со благодарствен глас.
49. Друга, пак, жена, гонета од нечист дух од земја во земја, талкала самотна во пустите места. Еднаш, бездруго по Божја промисла, отишла во храмот на светиите и живеејќи во нартексот, сонувала двајца старци светли и светообразни, кои и рекле: “влези со другите, влези и ти во храмот и кој свештеник ќе го видиш да ги пали кандилата, дај му ја шамијата што ја носиш и тој ќе ти даде молитви за здравје!“ Кога го чула тоа веднаш го направила тоа што и било кажано и добила исцеление.
50. Но, да не ни се промолкне и оној хромиот, кој бидејќи сиромав, одел од куќа во куќа, питајќи за негова телесна храна. и наместо нозе за одење употребувал патерици. Но, во верата не бил сиромав како во богатството, напротив бил многу богат со неа. Но и роднините не му биле туѓи кон православната вера. Тој по многу молби, ги убедува своите домашни да го однесат кај светиите. Откако се случило тоа, и откако покажал со солзи и молитви дела достојни на верата, хромиот, според кажаното од пророкот, скокнал како елен (Ис.35,6) и си отишол дома со здрави нозе и ги оставил патериците во светиот храм, како некој трофеј, да сведочат за чудотворноста и силата на светиите и за доброчинството што му го направиле. Како да го премолчам расказот, како да не раскажам за друг еден, пак, што беше фатен и слеп, и бил целосно излекуван и од парализата и од слепилото. Како река ми навираат отсекаде чудата на светиите, затоа ќе ги скратам раскажувањата за нив, и само ќе ги спомнувам.
51. Еден маж што живееше близу до реката наречена Вардар, бил обземен од демонски дух и зборувал срамни и неумесни зборови, без да има сознание за она што го кажува или прави. Тој донесен кај светиите веднаш нашол исцеление и откако се удостоил да има пак светол ум, бидејќи бил помрачен од демонскиот мрак, со голема радост избрал да слугува во Храмот, пеејќи заедно со пророкот Давид: “копнее и жаднее душата моја за дворовите на Господа“ (Пс.83.3), “зашто еден ден во Твоите дворови е подобар од илјада надвор“ (Пс.83,11). И така, откако отслужил три години во храмот на светиите, се вратил дома и катаден им ја оддавал должна благодарност на светиите, како оддолжување за благодејанието што се изврши над него.
52. Друг, пак, дошол од Меглен, со телото цело покриено со лепра и со сакати нозе и се молел со тага во срцето (2Кор.2,4), како што вели Писмото, да се ослободи од двете болки. Но, Господ, Кој преизобилно ни го дава тоа што го сакаме, со смела молитва кон светиите го избавил од двете. Друг, пак, од раѓање нем - длабока старост достигнал, губејќи ја секоја надеж дека ќе се излекува, та го поминувал времето седејќи дома, очекувајќи дека смртта ќе го излекува од жалоста на безгласието. Така нему спиејќи, три пати му се јавиле на сон светителите, велејќи му да оди во храмот, за да биде излекуван. Тој поверувал во она што го видел и веднаш отишол во Божјот храм на Света и Велика Недела, на Велигден. Откако било прочитано Божјото и Свето Евангелие, отишол да го целива (и, о, чудо!), тој што беше остарел во немост, повикал со свечен глас: “Господи помилуј“, и така излечен заминал дома и ги поминувал свечено велигденските денови, не само за време на тогашниот празник, туку и во преостанатиот негов живот.
53. Еднаш, пак, една жена која се гордела со богатството, го загубила видот од некоја течност што се беше излила од главата во нејзините очи. И не само тоа, туку од нејзините очи течела некаква валкана и смрдлива течност, така што кон злобницата не само туѓинците се гнасеа туку и на нејзиниот маж му изгледаше како гнасен призор. Таа сиот свој живот и богатство го истрошила на лекари и наместо да ја излечат, уште повејќе ја оштетиле и затоа прибегнала кон бесплатното лекување. Пристапила кон светите мошти на Божјите светии, барајќи да добие милост и да ѝ се запре течението на онаа одвратна течност од очите. Откако Бог благоизволил да и даде исцеление, видела ваков сон, што самата го раскажувала: “Ми се стори“, велела, “дека еден орел кој се спушта од високо, ми застана на главата и ме покри со крилата. Кога се растреперив од ова станав од сон, орелот повеќе не го видов, а се гледам како што вие гледате, здраво и јасно. Но и следново не би требало да остане нераскажано. Еднаш, на светиите навалиле со поголема дрскост некои војници, кои живееле немарно и имале неуредно поведение. Кога чуварите на храмот ги виделе, веднаш итајќи кон т.н. огласени, ја затвориле вратата на храмот. Еден од војниците, кога ги видел како коњаник (о, дрска помисло, о, бесчино влегување), навлегол со коњот во храмот. И не успеал ни да влезе во нартексот, кога станал невидлив заедно со коњот, и сите тоа го виделе. Тоа ги исплашило сите и ги натерало војниците да го напуштат манастирот.
54. Не можам да се наситам раскажувајќи за чудата на светиите, затоа не можам да пропуштам, а да не го раскажам чудото што се случило со еден човек. Тој многу пати откако ќе изедел многу големи лебови (како што имаат обичај да прават Бугарите, иако еден леб стигнува за десет ма'и а некогаш и за повеќе да се нахранат до ситост, останувал гладен. Понатаму уште раскажувал дека и цел бик не му стасувал за јадење. Еден ден изел цело буре грозје. Ова бездруго била ѓаволска работа, зашто неприродните страсти јас ги сметам за ѓаволски подбуцнувања. Човекот откако си ја осознал својата страст се срамувал, но бидејќи немал што да прави ги обиколил сите места каде што има светители чудотворци, та дури и во Рим отишол и ја повикувал и силата на Петра, великиот и врховен меѓу апостолите. Се помолил и на свети Иринеј, кој се прославил со своите чуда. Но откако не го добил она што го барал, тогаш едвај се сетил за нашиве светители па и се распрашал за нив. Кога оддалеку го видел бедемот на градот и на Храмот, каде што биле положени светителите отишол до еден извор каде што забележал еден старец кој стоел до водата. Старецот бил со прекрасен лик, со бела брада која многу му прилегала и имал леб. Човекот којшто не можел да се воздржи пред спомнатата страст посакал да побара од старецот храна, но бидејќи помислил дека лебот е мал и дека нема да му ја прекине гладта но напротив уште повеќе ќе го раздразни, се запрел. Додека ова го размислувал старецот го поканил “дојди, - рекол, - брате, седни да вкусиме и двајцата од овој леб“. А тој, откако размислил за истото и го измерил малиот леб со својата ненаситна страст, решил да се отповика на човекољубивата покана на старецот, и најпосле се убедил и седнал заедно со старецот, кој го раскршил на две лебот и од разделените делови го разделил на две; половината од тие две крајчиња, значи четвртината од лебот ја дал на ненаситникот за јадење, и тој јадел, се наситил и еден дел дури и му останал. Потоа влегол во манастир, и оној, кој дотогаш беше ненаситен, оттогаш не престанал да благодари секој ден на Бога и на светиите. Сето ова и сè друго, што се однесува до светите свештеномаченици станало токму така.
55. Јас приличам на човек што се труди да ја исцрпи бездната со шепа, да ги преброи небесните звезди, капките на дождот, песокот крај морето и кој ја гони својата сенка и не може да ја стигне та напразно се труди, ништо не ползува, а бес полза и без цел се мори. Зашто да се зафаќа човек за работи какви што се погоре кажаните и да се труди да ги раскажува по ред чудесата на светителите, е истоветно. Но јас завршувајќи ја мислата тука го завршувам и расказот. Чудата се вистинска река без крај, - поток на наслада и неисцрпен извор, кој непрестано тече, и, ако со вера се примаат залог се и доказ за добивањето на вечните блага, за кои е напишано: “што око не виде, уво не чу, ниту на човека на ум му падна, тоа Бог го приготвил за оние, кои го љубат“ (1Кор.2,9) за кои Господ, нашиот Бог, Исус Христос, кажал во Евангелието: “Дојдете вие благословени од Мојот Отец, наследете го Царството подготвено за вас од создавањето на светот“ (Мт.25,34). Во тие богатства ќе пребиваат светиите појасно и посовршено во Христа Исуса, нашиот Господ, Кому Му припаѓа секоја чест и поклонение, со вечниот и беспочетен Отец и со Сесветиот, благ и животворен Дух, сега и секогаш, и во сите векови. Амин!
Крај
Извор:Проект Растко- Македонија
Друго:
Житие на Св. 15 Тивериополски маченици (I дел)
Житие на Св. 15 Тивериополски маченици (II дел)
11.12.2010- http://preminportal.com.mk/content/view/7450/1/